Oscar sarietan, 'Loreak'-en lehiakide izan daitezkeen filmak

2015-09-30  //  Albisteak, Pelikulak, Sariak  //  Iruzkinik ez

Atzo iragarri zuten, Loreak filma, Oscar sarietan “atzerriko film onenaren” sailean lehiatzeko hautagai izango dela. (hemen Mikel Gartziak, Goenaga eta Garañori eginiko elkarrizketa). Mugarri historikoa eta garrantzitsua zalantzarik gabe, gure hizkuntza maitea, alfonbra gorrian  entzun daitekeela pentsatze hutsak, oilo ipurdia jartzeko modukoa.

Topikoetara joaz,  “hau jada sari bat da” esaldia esan beharko genuke, baina zer arraio! goazen anbizioz betetzera eta ikus dezagun, Loreak filma, bost hautatuen artean aukeratua izanez gero, norekin lehiatzeko aukera duen. Horietako batzuk, aurtengo Zinemaldian ikusteko aukera izan ditugu, El club ala Son of Saul bikainak esaterako. Izenburu ikaragarriak, apartak, arerio gogorrak zalantza izpirik gabe. Baina datu adierazgarri bat, lehengo urtean, Palms Springs-eko zinema jaialdian (Oscar sarietan, atzerriko film guztien programazioaz arduratzen direnak), film onenaren saria jaso zuela Loreak-ek.

Gogoratu, herrialde bakoitzak, bere ordezkaria aukeratzen duela eta hilabete batzuk beranduago, akademiak, bost finalistak. Hementxe, 2016ko Otsailaren 28ko galan, lehiakide izan daitezkeen filmen izenak:

(gehiago…)

Udazken-neguko filmen gida

2015-09-29  //  Albisteak, Gomendioak, Pelikulak  //  Iruzkinik ez

Urteko azken hiru hilabeteak eta hurrengo urteko hasierakoak izaten dira filmen arloan oparoenak. Urrezko globoak, Oscarrak eta beste hainbat sari banatzen direnez, erakusleihora film garrantzitsuenak ateratzeko garaia izaten da.  Jarraian aipatuko ditudanak dira, nire ustez, hurrengo hilabeteetan galdu ezin ditugunak, egutegian gorriz markatu beharrekoak. Batzuk aurtengo Zinemaldian ikusteko aukera izan dut, beraz, gomendioa ziurtatua dago.

Bestalde, askotan gertatzen da, film konkretu baten data finkatua egon arren, kanpoko beste hainbat faktoreren eraginez egunez mugitzen dituztela. Beraz, eta batez ere estreinaldia urrunera begira finkatua dauzkatenak, modu orientagarrian hartu itzazue:
 
(gehiago…)

Zinemaldia 2015: kronika azkar bat

2015-09-26  //  Gomendioak, Zinemaldia 2015  //  Iruzkinik ez

63. edizioaren errepaso hau galdera batekin hasi nahiko nuke: zer da Donostiako Zinemaldia? Zortzi egunetan soilik, urduritasuna, nekea, gozamena, pasioa, ilusioa, tristura eta barrea eskaini dezakeen sentimenduen irabiatu-kontzentratu zoragarri bat. Filmetan ikusten ditugun istorio horietaz haratago, Zinemaldia zazpigarren artearekiko dugun maitasun desinteresatu horren testigu zuzena bilakatzen da urtero. Kafea bidelagun bereizezina alboan dugula, goizeko 1:00tan film Txinatar bat ikustetik atera, hurrengo goizeko 8:00tan ilaran berriro, drama errusiar bat ikusteko prest. Euripean, errenkada luze horietan urtero topatzen ditugun ilara-lagun horiekin konbertsazio luzeak edukitzea. Eta batez ere egunak joan egunak etorri, zinemazaletasun hori geroz eta handiagoa bilakatzea.
(gehiago…)

Bakardadeari buruzko triptiko eskasa

2015-09-24  //  Sailkatugabeak, Zinemaldia 2015  //  Iruzkinik ez

Oporrak. Mediterraneoko uharte bat. Udara amaitzear da eta turismoaren azken kondarrak besterik ez dira geratzen. Apur horien artean filmeko hiru protagonistak, hiru istorio desberdinetan zatituak. 73 urteko amona bakarti bat, gurasoekin kanpin ziztrin batean azken opor egunak igarotzen ari den gazte bat eta hil bukaerara iristeko arazo larriak dituen aita.

Bakardadeari buruzko triptiko eskasa, honela laburbilduko nuke filma. Hasiera bikain batekin, pertsonaien aurkezpen zuzena, estetikoki oso indartsua eta interpretazio bikainekin. Arazoa? 88 minutu eskas irauten dituela filmak eta hasieran geihegi sakondu nai izanak, noraezean utzi duela filma. Askotan kexatzen gara film bat luzeegia denean, kasu honetan motzegia dela uste dut. Hau positiboa dela dirudi, baina guztiz kontrakoa, bat-batean filma erditik eten denaren sentsazioa izan baitut. “Guzti hau ezertarako” pentsatu dut pantaila itzali denean.

Baina esan bezala, alderdi positiboak goraipatuz, alde batetik hiru istorio desberdin horien artean sorturiko konexio ikusezin hori, nabarmena eta interesgarria dela uste dut. Bakardadearen gaia izan da,  argi eta garbi, zuzendariak jorratu nahi izan duena, eta hori oso ongi tratatu duela uste dut. Argazkiaren arloa ere, indartsua, kolore eta plano zabalen arteko jolas polit batekin. Hainbat elementu estetiko erabiliz, giro dekadente, triste eta inpertsonal hori oso ongi islatu dutelarik. Leku horietan hain tipikoak diren denda turistikoen plano luzeekin adibidez, guztiak berdinak, produktu berdinekin eta erosle mota antzekoekin.  Aktoreak ere ongi, nazionalitate desberdinekoak izateak, hizkuntzarekin ere kontzeptu interesgarri bat sortu dutelarik. Guzti hau goraipatzen badut, imajina dezakezue zer sentitu duda; amorrua. guzti hau hain ongi landu eta gero, pantaila bat-batean belztu denean. Istorioak erdizka utzi dituztelako eta okerrena, gaiari behar bezalako sakontasun eta hausnarketa eskaini gabe. Lastima.

Sumendiaren indarra

2015-09-23  //  Gomendioak, Pelikulak, Zinemaldia 2015  //  Iruzkinik ez

Istorio sinple batek bideraturiko film zuzena, baina gai oso interesgarri bat jorratzen duelarik . Ixcanul, (literalki sumendia), Maria-ren istorioa kontatzen digu.  Gurasoekin, kafea landatzen duten lursail batean bizi diren Maia-k dira. Atze-oihal gisa, sumendia, zelatari moduan dagoen bitartean, diskriminazioren gaia loratuko delarik;  indigena delako, emakumea eta gainera ezkongabea.
Film txikia, istorio handia eta intentzio bikaina. Nahikoa, filma aurrera eramateko? Neurri batean bai. Familia horren egunerokoan murgiltzen gaituenean, patxadaz, xalotasunez. Eta batez ere, komunitate indigena baztertu horren atmosfera basati eta primitiboa nola islatzen duen filmaren hasieran. Shyamalan-ek “The Village” filmarekin ikuslearekin “jolastu” zuen bezala, badirudi zibilizaziotik erabat bereiziak bizi direla. Minutuak pasa hala oker gabiltzala konturatuko garen arte.
Baina erritmo aldetik nabaritu dut nik, lasta zamatsuena. Isiltasun ugariz jositako hainbat sekuentziek indarra ematen diote irudiei eta paisaiari,  bi ahoko arma bihurtzen den arte. Sekuentzia luzeegiek erabat indargabetzen baitituzte une dramatikoak eta batez ere pertsonaien ekintzak. Azkenean, osotasuna kontuan hartuz,  irabiatu gazi-gozo bat bihurtzen den arte.  Dena den, merezi du proposamen desberdin hauetara gerturatzea, zinematografikoki eskas geratzen diren arren, alde didaktikotik behintzat, zuku dezente atera diezaiokegulako.
 
Saila: “Horizontes latinos”
IXCANUL
Urtea: 2015
Zuzendaria: Jayro Bustamante
Aktoreak: María Mercedes Croy, María Telón, Manuel Antún, Justo Lorenzo, Marvin Coroy
91 minutu.

Minak pantaila zeharkatzen duenean

2015-09-22  //  Gomendioak, Pelikulak, Zinemaldia 2015  //  Iruzkinik ez

Aitortu beharra daukat, atzo egin nuela lehen saiakera kritika hau idazteko. Aretotik atera eta ordu gutxitara. Baina ezin izan nuen, filma freskoegia nuen eta sabelean ukabilkada bat jaso izan banu bezala nokeatua utzi ninduen, indarrik gabe. Ezin ordenagailuko teklak zanpatu eta are gutxiago erabat gainezka nuen garuna estutu.
Egun bat beranduago, burutik ezin kendurik gabe nabil El Club filma. Ikaragarria, gogorra, gorputzaren barreneraino sartzen den film horietakoa bat baita. Eta zer kontatzen du hain bortitza izateko? Kostako herri txiki bateko etxe isolatu batean bizi diren lau gizon eta emakume baten egunerokoa. Iraganeko bekatu nazkagarri batzuk garbitzeko bidali dituzte hara. Hortik aurrera, Sergio Armstron argazki zuzendariaren laguntzarekin, atmosfera zapaltzaile hori zeharkatu beharko dugu. Bekatu horiek deskubritu eta behe-laino lodi horrek traba egiten digun bitartean, etika erlijiosoaren estolderiari buruzko kontakizun latza bizi. Kontzientziari, elizari eta zinema berari ukabilkada basatia bihurtuz.
Hori gutxi balitz, erruduntasuna sentituko dugu. Bai,  Larrain-ek umore beltz ukitu txiki batzuk sartzea erabaki duelako. Gaia beldurgarria dela antzeman daiteke, eta une jakin batzuetan barre txiki bat azaltzea, oso mingarria. Irri horiek, bihotza mozten duten metalezko xafla zorrotzak balira bezala. Baina beldurgarriena, ez da pantaila aurrean erakusten duena, erakusten ez duena baizik. Michael Hanekek maisutasunez maneiatzen dituen antzeko elementuak erabiliaz, garuna birrintzerainoko jolas makabroa sortuz. Oso psikologikoa. Oso krudela. Sinetsi, mina pantaila zeharkatzen sentitu dudala esaten dudanean.
Zalantzarik gabe, orain arte behintzat, Zinemaldian ikusitako lan biribilena eta 2015eko film onenetarikoa. Pablo Larrain merezimendu osoz, artista paregabe eta berdingabean bilakatzen dutena, mundu mailako zuzendari onenen pare lehiatzeko modukoa.
 
Saila: “Horizontes latinos”
EL CLUB
Urtea: 2015
Zuzendaria: Pablo Larraín
Aktoreak: Alfredo Castro, Roberto Farías, Antonia Zegers, Jaime Vadell, Alejandro Goic, Alejandro Sieveking, Marcelo Alonso, José Soza, Francisco Reyes
98 minutu.

Bihar ere maiteko zaitut

2015-09-21  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Izenburu zirraragarri hori irakurri nuen momentutik ( mode ironic: ON) , deseatzen nengoen filma ikustera joateko. Txantxak alde batera utzita, sorpresa positiboa izan dela aitortu beharra daukat.

Gehien ezagutzen eta maite duzun pertsona hori, bizitzaren bidaian, bidelagun gisa aukeratu duzuna, bat-batean istripu baten ondorioz, arrotz bihurtzen da.  Ez dakizu nor den eta maitemindu zintuen barru zoragarri hura, desagertu egin da betiko. Hortaz doa “Vida sexual de las plantas” film txiletarra. Hain sinplea eta konplikatua era berean. Interesgarria eta gogorra, oso, Brahm zuzendariak planteatzen duen gaia. Aipaturiko, une jakin horretatik aurrera, Barbararen barnean, haustura emozional bat sortuko delarik. Gertaera horren ondorioz, pertsonaia noraezean arituko delarik filmak irauten dituen 94 minutuetan zehar. Goraipatzekoa Francisca Lewin aktorearen lan bikaina.

Oso interesgarria baita ere, plano guztien erabilera, apenas ikus ditzakegu plano orokorrik. Gehienak oso itxiak, Barbararen lehen planoaren irudian zentratuak, pantailak berak estutuko balu bezala. Kasu honetan, gu ikusle bezala protagonistaren estualdi eta neke hori sentitu dezakegularik. Baina hortik aurrera, Barbara ez da noraezean ibili den bakarra, filma bera baizik. Konkrezio faltagatik, burutzen dituen hainbat ekintza, zentzurik gabekoak eta nahiko irrealak iruditu zaizkidalako. Hasieran marrazturiko pertsonaia horretatik guztiz at.

Baina tira, orokorrean lan zuzena eta intentzio onekoa. Kontuan izanda sail konplikatu honetan murgiltzea, askotan loteria hutsa bihurtzen dela, nik uste asmatu dudala, Txiletik datorren ekoizpen honi aukera ematen.

Saila: “Zuzendari berriak”
Vida sexual de las plantas
Urtea: 2015
Zuzendaria: Sebastián Brahm
Aktoreak: Francisca Lewin, Mario Horton, Cristián Jiménez Arnaez.
94 minutu.

Ohoreari buruzko parabola

2015-09-20  //  Albisteak, Gomendioak, Pelikulak, Zinemaldia 2015  //  Iruzkin bat

Gomendioak  luzatzeko erabiltzen dut normalean blog hau, baina kasu honetan, Ander izeneko irakurle batek proposaturiko film bat ikusteko aukera izan dut. Japoniako zinema independente berriaren ziklo barruan dagoen, Bashin hain zuzen ere.
“Pelikula gogorra benetan. Ikusteak merezi du” esan zidan , eta halaxe izan da.  2004ko apirilean Irak-en terrorista islamiar batzuek, hiru aktibista japoniar bahitu zituzteneko benetako istorioan oinarritua. Kasu honetan, protagonista, Yuko dugu, Ekialde ertainean bahiturik egon ostean, aske utzi eta Japonera itzultzen den borondatezko lankide bat. Baina kalbario hori ez da askatasun horrekin batera amaituko. Etxera bueltatzen den momentuan, lagun eta bizilagunengatik guztiz baztertua sentitzen denean baizik.
Momentu horretatik aurrera bihurtzen da filma, ohoreari buruzko parabola harrigarri bat.  Hortxe loratzen delako batez ere, Ekialde eta Mendebaldearen artean existitzen den amildegi sakon horren erakustaldia. Ander-ek esan bezala hortxe agertzen da gogortasun hori,  azalean ikusten dugunaz haratago, azpigeruza interesgarri gehiago agertzean.

Protagonista horren sentimenduekin loturik,  Kobayashi-k modu bikainean erabiltzen duen beste elementu bat kokalekua da. Yukoren etsipen sentimendu hori paisaia monotono eta lehor horiekin talka egin beharrean, eskutik doazelako film osoan zehar, irmoki loturik. 35mm proiektatu izanak gainera, izugarri laguntzen du tristura horretan murgiltzen.
Gerturatzea merezi duen lan gogor eta interesgarria. Arazo horri, zuzenean begietara begiratzen diolako. Masahiro Kobayashi-ren filmografia gertutik jarraituko dut hemendik aurrera.
 
Saila: Atzera begirako tematikoa: ‘Japoniako zinema independente berria 2000-2015′
BASHING
Urtea: 2005
Zuzendaria: Masahiro Kobayashi
Aktoreak: Fusako Urabe, Nene Ohtsuka, Takayuki Kato, Kikujiro Honda, Ryuzo Tanaka, Teruyuki Kagawa
Japonia
82 minutu.

McQueen-en sokatira zinematografikoa

2015-09-18  //  Dokumentalak, Gomendioak, Zinemaldia 2015  //  Iruzkinik ez

Gustuko ez dudan gai bati buruzko dokumental bat ikustera noanean, zalantza ugari izaten ditut beti. Kasu honetan, automobilismoaren munduarekin, larruazalean negalak ateratzen zaizkit, batere gustuko ez dudan gaia izaten baita. Baina orain urte batzuk Senna dokumental zoragarriarekin gertatu zitzaidan bezala, “McQueen: The Man & Le Mans” filmak harritu egin nau.

70. hamarkadan, Steve McQueen “Hollywood-eko errege” deiturikoen artean aurkitzen zen. Autozale amorratua izanik, bere bizitzako pasioa film batean jasotzeko aukera suertatu zitzaion arte: Le Mans-eko 24 ordu famatuak. Ez zekiena zen ordea, amesgaizto bilakatuko zen errodaje horrek , bizitza aldatuko ziola betiko.

Dokumental hau, grabaketa latz horren ispilu paregabea bihurtzen jakin izan dute John McKenna eta Gabriel Clarke-k. Altxor preziatu gisa, orain arte ezezagunak ziren artxibo irudiak, McQueen-en pentsamendu zintzoak biltzen dituen grabaketa pribatuekin tartekatuz.  Estilistikoki lan elegantea eta emozioz beterikoa. Hainbat pertsonaien testigantzaz eraikitako mosaiko bati esker, ezin hobeto eraikitzen laguntzen dute istorio guztia. Honi zuzenean lotua, ezinbesteko beste elementu bat loratzen delarik: muntaia. “Kopiatu-Itsatsi” paregabe bati esker, aurreratzeek sorturiko adrelalina guztia sentitu dezakegu, irristatzeen zirrara, gasolina usaindu eta kopilotuaren kabina barruan egongo bagina bezala, gidariaren izerdi eta estutasunak ikus ditzakegu. Formatu digitalaren  gardentasun horrek gainera, pikordun artxibo irudi zaharkituekin talka egitean, osotasun bikain bat sortzen dutelarik.

Baina batez ere, lehen aipatu dudan bezala, infernu bilakatu zen errodaje horren tentsioa barrutik bizitzeko aukera izango dugu. Inoiz iritsiko ez zen gidoi baten presiopean nabigatzen zuten bitartean, kontrolpetik at, orduz eta orduz gainezka zegoen metrajeak aurrekontua loditzen zuen bitartean. Bakoitza bere aldetik zihoan, edozein momentutan eztanda egin zezakeen lehergailu hauskor bat sortuz:  Sturges-ek (hasierako zuzendariak) erromantze bat nahi zuen, estudioek istorio bat, besterik ez. McQueen-ek aldiz, makinak, kotxeak eta soinua.

Protagonista guztien artean sorturiko sokatira zinematografiko hauskor hori kontuan izanik. Gu ikusle bezala, sokaren erdian aurkitzen den sofa erosoan eseri eta ezker-eskuin datozen kotxeak saihestu behar ditugu. Savage Cinema sail barruan aurki dezakegun dokumental bikain hau ikusterako orduan, kontuan eduki beharreko gauza bakarra, kalitatezko ekoizpenak gustuko izatea baita.

Saila: Savage Cinema
McQueen: The Man & Le Mans
Urtea: 2015
Zuzendariak: John McKenna eta Gabriel Clarke
Aktoreak: Steve McQueen, Chad McQueen…
Erresuma batua
112 minutu.

Emmy sariak 2015: apustuak martxan!

2015-09-17  //  Albisteak, Sariak, Telesailak  //  Iruzkinik ez

Igandean banatuko dituzte aurtengo Emmy sariak. Dakizuen bezala, Amerikarren ustez , urteko telesail onenak goraipatzeko aitzakiarekin, sail desberdinetan antolaturiko sariak banatzen dituzte. Izendatuen artean, ezusteko gutxi , baina bai sailkapen moten artean berrikuntza bitxiak; adibidez, Orange is the new black komedia barruan egon beharrean, drama onenaren arloan dagoela.

Nabarmentzekoa baita ere Netflix-en gorakada, geroz eta handiagoa, 34 izendapenekin (‘Unbreakable Kimmy Schmidt’, ‘Bloodline’ , ‘Daredevil’…) Hori bai HBO-ren 126-etatik oraindik urrun.
Hemen izendatu garrantzitsuenak eta horien artean nire ustez, nork irabaziko duen eta nork irabazi beharko lukeen:
(gehiago…)