Gerra santua
Dolua lege bihurtzen denean, Judith Butler izan da baltsamoa egunotan. Bere berbetan: “Horrek esan nahi du itxaron beharko dugula berriz ere pentsatzen hasi arte. Zaila da pentsatzea shock egoeran zaudenean. Denbora behar da, eta denbora hori partekatu dezakezu baimenik gabeko topaketa horietan, aldamenean dauzkazunarekin”. Jorge Oteizaren eskulturaren potreta atera nuen. Atzo. Hor. Korearra. Bakarrik. Gurutzada nazionalkatolikoaren eraikin...
Read MoreBidasoako itoa
Gerra zikinaren une larrietatik, orain baino askoz gazteagoa banintzen ere, gauza batzuk gogoratzen ditut. Bidasoako ibaian gorpu ito eta torturatua aurkitu zutenean nire familiako batek zera adierazi zuen etxeko afari batean: – Hau frankismoan gertatzen zen, demokrazia garaian ez. Oker zebilen: gorputza gorpu bilakatu baitzuten tortura dela bide. Baina gauza batean zuen arrazoia: halako gauzak ez dira demokrazian...
Read MoreBrecht Chaplinekin barre-algaraka aro hitsotan
McCarthy senatariak agindutako itaunketen eta atxiloketen garaitik Ruth Berlauk Bertolt Brechten eta Charles Chaplinen arteko solasak gogoratzen zituen. Komunismoaren kontrako sorgin-ehizan lagun susmagarrien aurkako jazarpenen unerik larrienean, barre egiteko zioak aurkitu zituzten biok. Behin istorio bat asmatu zuten. Amerika uztear, Chaplin itsasontzi batean eserita zegoelarik, migrazio-funtzionarioak agertu ziren, goitik behera ikuskatuz eta galdetuz,...
Read MoreMendebaldeko bortxa
Israelgo armadak 17 lagun erail zituen eta 160 zauritu, Gazan 2014ko uztailaren 30ean Xejaiyako azoka jendetsua bonbardatu ondoren. Erailen artean, Palestine Network for Press and Media berri-agentziaren argazkilari eta kameralaria, Rami Rayan, izan genuen, anbulantzien lana grabatzen ari zela. Iaz Palestinaren kontra 51 eguneko erasoaldian Israelgo gobernuak 16 kazetari hil zituen arren, Europak eta Amerikako Estatu Batuek ez zuten giza eskubideen eta adierazpen askatasunaren aurkako eraso...
Read MoreZakur judua eskarmentuaren itzalpean
“Gerrateko gauzak”. Errepresioa estaltzeko edo ahazteko adierazpen hau errepikatzen zen behin eta berriro, Trantsizioan ere bai, Espainiako demokrazia eta bere Estatua eraiki nahian. Miguel Sánchez-Ostizek gogorarazi digu La sombra del Escarmiento saiakeran, oroimenik gabeko orain honetatik, duintasunaren hondakinak hobitan eta arekatan lurperatu dituen jendarte honetatik. Alde batetik, errepresioaren familia arduradun eta borreroek erraten zuten gehiegikeria, doilorkeria,...
Read MoreObarioetan mina dut: P.P. Pasolini … Ixiar Rozas
Eskuetan Beltzuria liburua dut. Hobe errana: eskuetan dudana ez da liburu bat, Ixiar Rozas bera baizik. Orrialdeetan zehar heldu zaidana ez da testu bat, baizik eta gorputz batek utzitako estratak, substratuak, testu bat dela medio. Hitz haragitua, Pasoliniren zineman irudi haragituak aurkitzen ditugun bezala. Izan ere, pasarte batean emakume idazleak kontatu digu nola sentitu zen eta zer pentsatu zuen, erakusketa batean gizon zinemagilearen film bat ikusi ondoren: “Pasolinik...
Read MoreCervantesen ehortzuloak hobi komun baten antza du
Dena errana dugun arren, hitzak falta zaizkigu oraindik. Urteak igaro ziren, minak aldatu, zauriak orbainetan eraldatu, krimenak balentriak bilakatu, klase boteredunek beraien erregimena sortu zituzten, eta gorpuak izenik gabeko hobietan dautza. Hau guztia dela eta, hitzak inoiz baino beharrezkoagoak dira. Hauek memoria sostengatzen dute, isiltasunak apurtzen dituzte eta estimuak irmotzen dituzte. Duela hilabete gutxi barreiatu zuten teknika sofistikatuenekin Madrilen, Las...
Read MoreBizkarroitasun soziala
Diktadura frankistatik hainbat aztura geratu dira, hauetatik anitzek iraun dute enda boteredunen eta eliteen artean. Enpresarien mundua ez da berezirik egon auzi honetan. Hasteko, familia dirudunen aberastasunaren zati bat erregimen haren harrapakin hartatik dator. 1978 eta 1979 artean Espainiako Erresumaren Ogasun Ministerioak zerrenda bat argitaratu zuen 2.500 pertsona aberatsenekin. Hogeita hamar urte beranduago, 2009an, familiek berek diruaren herena gordetzen zuten. Hau guztia ez...
Read MoreAuschwitzetik, Gernikatik
Museoko hormetan zintzilikatu nahi lituzkete atzoko hildakoak, baina koadrotik ateratzen eta erortzen dira behin eta berriro. Gorpuak ez dira objektu estetikoak, iraganeko gorputzak baizik. Trazu orotan oroimenaren hari gorria edireten dugu, ikuskizunaren gizartearen kulturan sartzen ez dena. Eta bisitari ofizialak hurbiltzen direnean, koloreak eta irudiak zirkintzen eta inarrosten dira. Hainbat egunetan marrak eta lerroak ez dira nahikoak. Nola irakur ditzakegu gaur...
Read MoreParis Match, 1976: Suárez, Falangea eta euskara
Espainian 1976ko uztailean boterea hartu bezain fite, uda hartan Adolfo Suárez presidenteak elkarrizketa egiteko aukera eman zion Philippe Ganier-Raymond kazetariari. Bere hitzak Paris Match astekarian karrikaratu ziren, 1976ko abuztuaren 28an, 1.422. zenbakian. Ideia franko irakur ditzakegu, garaiko pentsaera uler dezagun. Kasu baterako, presidente espainolak adierazi zuen boterea maite zuela (“Le pouvoir? Cela m’enchante”). Erreportajearen hasieran hurrengo...
Read More
Iruzkin berriak