Eskozia: Herri baten harria (I)

Atalak: Eskozia, Eskozian idatzitakoak

Ia 700 urte Ingalaterran egin ostean, Edinburgoko Gazteluan dago egun Patuaren edo Destinoaren Harria.

Historialariek teoria ezberdinak dituzten arren, inork ere ez daki ziur nondik datorren Eskoziako errege-erreginak koroatzeko unean Patuaren edo Destinoaren Harria izenekoa aulki azpian jartzearen ohitura. Dena dela, idatzi historikoek erakutsi dutenez, mila urte baino zaharragoa den usadioa da.

Kondairak dioenez, sakratua da harria. Herrialde oso baten sinbolo gorena.

Eskoziako historiaz asko ez dakitenentzat ere, gauza jakina da ez direla gutxi izan eskoziar eta ingelesen artean libratu diren batailak. 1296an beraz, guda horietako batean, etsaiari ahalik eta minik handiena egin asmoz, ingelesek harria Scone-ko monasteriotik atera eta Ingalaterrara eraman zuten, Westminstergo monasteriora. Arerioak urteetan gurtu zuen pieza sakratua zuten esku-artean. Jainkoarekin harremanetan jartzeko harria, eta hauek ere, orduan, aurrekoek emandako erabilera bera eman zioten: Koroaziotarako erabiltzen hasi ziren beren aulkiaren oinarrian paratuz.

Mendeak pasa ziren Eskoziako historia liburuetan gorriz idatzitako orri haietatik. Ordutik beste ehunka izango dira eskoziar eta ingelesen arteko borrokak, eta handiak, era berean, irlako politikan izandako aldaketak. Behin legebiltzarrak bateratu ondoren, Ingalaterra eta Eskoziako monarkiek ere bat egin zuten 1707. urtean.

“Baina zer gertatu zen azkenean Patuaren Harriarekin?” galdetuko du irakurleak. Bada, aurreko mendeko 50. hamarkadan, eskoziar abertzaletasuna gori-gorian zen garaietan, unibertsitateko bi ikasle eta irakasle eskoziar batek ideia bat izan zuten: Patuaren Harria berreskuratu behar zuten. 1296az geroztik etsaiaren eskuetan zen.

Ongi prestatu zuten plana, egoeraren araberako alternatiba ezberdinekin. Hala, isil-isilik, egun handia iritsi zen. Horrenbeste denboran zain izandako eguna: 1950. urteko Eguberri eguna. Gabon gauean burutuko zuten plana.

Arratsaldea Ingalaterrako Westminstergo monasterioan igaro ostean, behin segurtasun goardiak etxera joan zirenean, beraiek eraikinaren barruan geratzea lortu zuten. Patuaren Harrira hurbildu, eta han zen mendeetan zehar bi herriek horrenbeste gurtutako harri preziatua. Atera zuten harria eserlekuaren azpialdetik, baina aurreikusi ez zuten arazo bat suertatu zitzaien: Gehiegi pisatzen zuen biren artean garraiatzeko. Nola hala eramaten hasi ziren eta ia irteeran zeudela, harritzarrak eskuetatik ihes egin eta milaka urtez jainkoekin komunikatzeko erabilitako harria bi puskatan hautsi zitzaien. Ez herrikideek, ez ingelesek ez zieten barkatuko. Historian sartuko ziren jainkoen harria hausteagatik.

Kaltea egina zegoenez, bi zatiak hartu eta kanpoan zain zuten autoan sartuta ihes egin zuten.

Hurrengo egunean irla osoko hedabideek ez zuten beste berririk izan: Patuaren Harria ebatsia izan zen. Nazio mailako larrialdi izendatuko zutela eta muga itxiko zutela aurreikusita, Ingalaterrako herri batean harria ezkutatu eta hor utzi zuten.

Aste batzuk igaro eta gaia baretu zenean, berriz ere autoz Ingalaterrara jaitsi, harri puskak kargatu eta Glasgowra eraman zituzten, hargin batek konpon zitzan. Azkenean, Eskoziako Eliza asko poztuko zela eta ez zuela Ingalaterrara itzuliko pentsatuta, harri puska konpondua Scone-ko monasterioan utzi zuten, bere leku originalean, Eskoziako bandera zuri-urdinaz inguratuta.

Elizako arduradunak ‘oparia’ ikusi orduko, poliziari deitu zion ordea, eta hauek berriz ere Ingalaterrara eraman zuten. Ez ziren gutxi izan herrialdean barreiatutako protesta eta kexuak. Iskanbila handia piztu zen.

Azkenerako, beste 40 urtez Westminstergo monasterioan izan ostean, 1996an harria Eskoziara itzultzea erabaki zuen Britainia Handiko Gobernuak, eta orduz geroztik Edinburgoko gazteluan gordetzen da kristal lodi batzuen barruan. Ezin zaio argazkirik atera, baina metro erdi bateko luzera izango du harriak, eta 150 bat kilo pisatuko. Bi aldeetan burdinazko kirten bana du garraitzatzeko errazagoa izan dadin. Zurixka da.

Batzuk pozik, besteak triste, zurrumurruek diotenez, Eskoziako Elizak Ingalaterrara entregatu zuen hura ez zen originala, kopia bat baizik. Inor gutxik omen daki Jainkoekin komunikatzeko ahalmena duen harria non den. Baina hori bai, Patuaren edo Destinoaren Harria, etxean da, Eskozian, hainbat mende kanpoan pasa ostean.

Patuak hala nahi izan duela dirudi.