EZLN: “Borroka kolektiboa da, baina borrokatzeko erabakia indibiduala, pertsonala, intimoa”

Atalak: Estaturik gabeko nazioak, Jatorrizko herriak, Zapatistak

Altxamenduaren 20. urteurrena ospatu dute.

EZLNren altxamenduak mundu osoa sorpresan harrapatu zuenetik 20 urte bete dira urtarrilaren 1ean. 1994az geroztik, armada zapatista herrikoiak Mexikoko jatorrizko herrien eskaera historikoak berreskuratu ditu, eta aldi berean, autogobernuaren bidean pauso praktikoak eman.

Ehunka pertsona San Cristóbal de las Casas eta zapatismoaren sinbolo diren beste hainbat gunetara joan ziren, Juntas de Buen Gobierno (JBG) edo Herri Errebelde Zapatista Autonomoak artikulatzen dituzten erakundeetara. Gehien bat Chiapasko estatuan kokatuta daude, Mexikoren hegoaldean.

Hamar urtez pazientzia handiz eraiki zuten –fundazioa 1983ko azaroaren 17an izan zen– eta gehienbat indigena maiez osatua, 1994ko urtarrilaren 1ean EZLNk kontinenteko herri ahaztuak hunkitu zituen garrasia bota zuen: “Teilatua, lurra, lana. Ogia, osasuna, hezkuntza. Independentzia, justizia, askatasuna. Hauek izan ziren 500 urteko gau luzean gure eskakizunak. Hauek dira, gaur egun, gure exigentziak”.

Urteurrenaren harira, Marcos komandante ordeak komunikatua argitaratu du. Pasarte batzuk ondoren.

Martxa zapatista batean hartutako argazkia.

Errebeldia, matxinada edo borrokari buruz pasarte bat:

“Esango nuke jende asko, neozapatismora hurbildu zela bakoitzak bere historia pertsonaletan egindako galderen erantzunak bilatuz. (…) Konturatu zirenean historiako monosilaborik problematikoena zela erantzuna, buelta eman eta beste alde batera joan ziren. Berdin du zer dioten, berdin du oraindik hemen daudela esaten badute: joan egin ziren. Batzuk beste batzuk baino lehenago. Monosilabo arriskutsu hori “zu” da. Letra xehez idatzia, azken finean, erantzuna intimoa zen eta da (…), borroka kolektiboa baita, baina borrokatzeko erabakia indibiduala, pertsonala, intimoa; jarraitzea edo uztea den bezala.

Sinestun eta ateoak. Gizon, emakume eta egutegi guztietako jendea. Horiek dira, beti, bizirik ala hilik, Boterearen aurrean jartzen direnak, ez biktima gisa, baizik eta desafio egiteko ezkerreko eta beheko banderarekin. Gure kideak dira, nahiz eta haiek eta guk ez jakin… oraindik.

Errebeldia, lagun eta etsaiak, ez baita neozapatisten ondare esklusiboa. Gizateria guztiarena da. Eta ospatu behar den zerbait da. Leku guztietan, egunero, orduro. Errebeldia ospakizuna baita”.

“Errebeldia kolektiboa eta antolatua, beldurgarria eta zoragarria da”

Testuaren pasarte batean egungo gobernariak historiara nola pasako diren mahai gainean jartzen du. Wikipedia, Facebook, blogak eta teknologia berriak aipatuz, dio, kezkagarria dela ikustea “nola editatzen diren egindako gauzak eta egin gabe utzitakoak, fantasiarik sinestezinenak asmatzen dira”.

“Honekin zer esan nahi dut, ez dela biografiarik irakurri edo idatzi behar? Ez, baina historiaren gurpila martxan mantentzen dutenak kolektiboak dira, ez gizabanakoak. Historiografia indibidualitatez hornitzen da; historiak herriengandik ikasten du.

Zer diot, historia ez dela idatzi edo ikasi behar? Ez, baina bai badiot hobe dela modurik onenean egitea, besteekin eta antolatuta. Izan ere, errebeldia, lagun eta etsaiak, indibiduala denean ederra da. Baina kolektiboa eta antolatua denean, beldurgarria eta zoragarria da. Lehena biografien materia da, bigarrenak historia egiten du.

Boterearen meneko hedabideak ikusmiran

Entzun al zuten?

EZLNk boterearen meneko hedabideei atentzio berezia eskaini die. “Hunkigarri” deritzo kontraintsurgenteen esfortzuari, “horietan egiten baitute lan geratzen zaizkien irakurle-entzule-ikusle ‘kontra’ gutxiei argumentuak eman nahian”.

“Zergatik jaitsi da esponentzialki 20 urtean aipatu hedabideen irakurle-entzule-ikusle kopurua? Zuek galdetuko duzue zer egin duen EZLNk komunitate indigenen alde. Guk hamarnaka milaka kideren testigantzarekin erantzuten dizuegu. Orain zuek, jabe eta akzionistak, zuzendariak, erantzun ezazue: ‘Hedabideetako langileok, zer egin duzue 20 urte hauetan?’

Egun batzuk atzera, Moises subkomandanteak adierazi zuen ez zutela prentsarik onartuko zapatisten ospakizunetan. Marcosek zera galdetzen du: “Zer egin duzue hedabideetako langile izatea harrotasun izan dadin eta pertsona zuzenak izateak ez dezan askatasun edo bizitzaren galera eragin? Zer egin duzue ezarritako edo onartutako zentsuraren aurka? Esan dezakezue zuen irakurle-entzule-ikusleak orain 20 urte baino hobeto informatuak daudela? Esan dezakezue orain 20 urte baino sinesgarritasun handiagoa duzuela?”

Amaiera

Honela amaitzen du komunikatua: “Lurralde zapatista da, Chiapas da, Mexiko da, Latinoamerika da, Lurra da. 2013ko abendua da, eta orain 20 urte bezala hotz egiten du, eta orduan bezala, gaur ere bandera batek babesten gaitu: Errebeldiaren banderak”.