EZLNk 30 urte, neoliberalismoaren aurkako erresistentzian ikur

Atalak: Estaturik gabeko nazioak, Zapatistak

Emakume zapatisten topaketa.

Txiapasekiko Elkartasun Plataformako kidea Francisco Javier Minak Público egunkarian argitaratutako gutuna euskaratu dugu. EZLNren ibilbidearen errepasotxoa egin eta laster ekimen berriak datozela iragarri du. Adi egongo gara.

Azaroaren 17an EZLNk (Ejército Zapatisata de Liberación Nacional) 30 urte bete ditu 1983tik. Hiru hamarkadako historia, horietan lehena erabateko klandestinitatean, elkar heziz eta mundua oharkabean harrapatu zuen antolakunde armatua indartuz. 1994ko urtarrilaren 1ean Txiapaseko estatuko 6 hiri hartu zituzten. Mexikoko Armada Federalarekin 12 eguneko enfrentamenduen ostean, zapatismo zibila eremua irabazten joan zen.

30 urteko matxinada honetan, komunitate zapatistek indigenen “men eginez agindu” printzipioan oinarritutako autogobernu sistema eraiki dute. Sistema honetan autoritate guztiak herriak hautatzen ditu, baina bat bera ere ez da egiten alderdi politikoen bitartez, kargu guztiak txandakakoak baitira eta sekula ez soldatapekoak. Beren osasun eta hezkuntza sistema propioak garatu dituzte. Ehunka eskola eta hamarnaka ospitale ari dira lanean Lacandona oihanean, sekula inongo dirurik jaso gabe, ez udal gobernu, ez estatal, ezta federaletik ere. Neoliberalismoaren eta bere eraginen aurkako erresistentzia eremu ikaragarria eraiki dute. Sormenerako espazioa eraiki dute, non herriek bestelako harremanak eraikitzen dituzten era antolatu batean, beste jendarte bat, beste mundu bat.

Hau guztia herri indigenen esfortzuarekin eraiki da, herrialde bat eraikitzen ari dira non ez dioten beren jatorrizko herri izaerari uko egin behar osasuna, hezkuntza eta ongizatea izateko. Hemen pobreziatik irteteak ez du hizkuntza, sinesmenak eta ohiturak galtzea esan nahi; hemen indigena izatea ez da bazterkeriaren sinonimo, duintasunarena baizik.

Zapatisten manifestazioa.

Urte hauetan emakumearen askapenean pauso garrantzitsuak eman dira komunitate zapatistetan. Autoritate zapatistek behin baino gehiagotan aitortu duten bezala, oraindik ere bide luzea dago egiteko, baina egia da egun emakume asko direla herrietako autoritate, hezitzaile edo osasunaren arduradunak. Hori pentsaezina zen altxamendu armatuaren aurretik.

Gaur, Mexikoko jatorrizko herriak mundu hobe baten alde ari dira borrokan, “mundu asko kabituko diren mundu bat”. Eta garrantzitsuena, lortzen ari direla. Zilegi da esatea, 30 urteko matxinadaren bide honetan, komunitate zapatistek beste herrien elkartasuna izan dute.

Espainiako estatuan badira hainbat Elkartasun Komite, zeintzuk urtero Giza Eskubideen behatzaileak bidaltzen ditugun paramilitarrek erasotuak izan daitezkeen eremuetara, enfrentamendua eragotzi aldera. Komunitate zapatistek garatu duten estrategia baketsuan, nazioarteko gizarte zibilaren presentziak nolabait lagundu du Txiapaseko talde paramilitarrek daukaten zigorgabetasuna geratzen.

Borroka zapatista aurrera doa, eta EZLNren partetik ekintza eta ekimen berriak datoz. Gaur, sekula baino gehiago, Txiapasen gertatzen denari adi begiratu behar diogu.

“Noiz errendituko gara? Sekula ez”

Gaiarekin lotuta, Pello Zubiriak idatzi zuen erreportajea: Maien mundua abenduaren 21ean berpiztu EZLNrekin.