Maputxeak kalera atera dira beren hizkuntzaren ofizializazioa eskatzeko Txilen

Atalak: Wallmapu

Maputxe komunitateak kalera atera dira joan den astean mapudungun beren hizkuntza ofizial nahi dutela aldarrikatzeko. Ama Hizkuntzaren Nazioarteko Eguna hautatu zuten Temuco hirian manifestazioa egiteko. Adierazi zuten ofizialtasunak lagunduko liekeela erabilera hobetzen eta irakaskuntzan baliabideak bideratzen. Gaztelania irakasteko inbertitzen den adina baliabide eskatu dituzte, kalte-ordain neurri gisa.

We Newén kolektiboko kide batek TeleSur kateari egindako adierazpenen arabera, “Txileko estatutik makinaria instituzional osoa jarri zen martxan maputxeok txiletar bilakatzea helburu. Lurraldean politika elebakarrak sustatu zituzten koloniazazioaren testuinguruan”.Egun Txileko estatuan gutxienez zazpi hizkuntza hitz egiten dira, horietatik 6 jatorriz bertakoak. Hala ere, gaztelania da estatuko hizkuntza ofizial bakarra. Mapudungun hizkuntza, maputxeena, desagertzeko zorian geratu da, gutxiagotua izan baita urtetan. Kolonizazio prozesu gehienetan bezala, bertako hizkuntzak mapatik ezabatzen saiatu dira kolonoak, eta mapudungun hizkuntza arazo gisa ikusi izan dute, atzerapenaren eta salbaien sinonimo eginez. Eskoletako zigor eta umiliazioek, euskaldunoi egin zizkiguten bezala, ozeanoaren bestaldean ere kalte handia egin dute, transmisio kateak moztea lortuz askotan.

Elciudadano.cl gunean Isabel Cañeten hitzak jaso dituzte: manifestazioaren beste antolatzaileetako bat da eta bere ustez “gure hizkuntza erabiltzeko esparruen zabaltzea ez da bere kabuz etorriko, mugimendu sozial zabal baten ondorioz baizik, ez soilik maputxeak, eskualde kulturanitz eta eleanitzean bizi nahi duten herritar horiek guztiak barne”.

Manifestariek Gobernu Erregionalean gutun bat uzteko baliatu zuten aukera. Dokumentu horretan hizkuntza bultzatzeko neurriak eskatzen dizkiote administrazioari.

Maputxeen manifestazioa.

Mapuexpress.com webgunean hizkuntzaren aldeko borrokan ari diren kolektiboen aldarrikapen nagusiak zerrendatu dituzte:

1. Mapudungun hizkuntzaren ofizializazioa Wallmapu edo maputxe nazioaren lurralde eremu osoan.

2. Jendarte maputxea mapudungun hizkuntzan alfabetizatu ahal izatea.

3. Mapudungun hizkuntza babestu, sustatu, bultzatu eta biziberritzen laguntzeko legea.

4. Herri indigenei eta zehazki hezkuntza kulturanitzari urtean estatutik bideratzen zaion aurrekontua handitzea.

5. Unibertsitate maputxearen sorrera.

6. Mapudungun hizkuntza ofizial eta nahita nahiezko gisa onartzea eskualdeko eskola eta unibertsitateetan.

7. Eskoletan %100 mapudungun-en izango den murgiltze eredu hautazkoak sortzea.

8. Ikastaroak funtzionario publikoentzat.

9. Maputxeen lurraldeko kale izenak eta toponimia aldatzea.

10. Hizkuntzaren erabilera bultzatzea, sustatzea eta kontzientziatzea hedabideetan.