Lan mundua

2015-10-16  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Patxi Saezek artikulu gogoangarria idatzi du: Euskararen elefantea. Hari 50 bat pertsonok eman genion erantzuna, hala edo hola. Nik neuk ere tartean. Hauxe ere idatzi nuen:

Lana euskalduntzeko beharrean urte batzuk daramatzagu aholkularitza enpresa batzuek. Inertziak hartaratuta, zatitxo batean ari gara, bezeroak lortzeko ahaleginak norabidetuta. Baina, nire ustez, hausnarketa estrategikoa falta da: nork izan behar du lan mundua euskalduntzearen gidaritza? Aholkularitza enpresek? Euskalgintza antolatuak? Gobernuak? Patronalak? Langileek? Zer enpresa edo erakundek du lehentasuna? Enpresa handiek ala txikiek? Industria enpresek ala zerbitzu enpresek? Herrietako denda txikiek ala azalera handiek? Zer lan ildo bultzatu beharko litzateke? Euskara lan hizkuntza izatea ala zerbitzu hizkuntza izatea?

Izan ere, lan mundua baztertu samar dago ohiko diskurtsoetatik. Eta, nire ustez, egunerokotasunean duen pisua aintzat hartuta, garrantzi txikiegia ematen zaio. Eta hori diskurtsoetan agerikoa da. Diskurtso bateratu baten falta sumatzen da han eta hemen.

Gainera, diskurtso horrek zenbait korapilo askatu beharko luke nire ustez: elebitasuna izan beharko luke helburu lan munduan ala euskarari funtzio propioak ematea? Lan munduan arnasguneak beharrezkoak al dira? Elebitasun orekatua egingarria al da enpresetan? Funtzio banaketa egin liteke lan munduan?

Euskara erdigunean jarrita: sinple bezain gaitz

2015-10-14  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Patxi Saezek artikulu gogoangarria idatzi du: Euskararen elefantea. Hari 50 bat pertsonok eman genion erantzuna, hala edo hola. Nik neuk ere tartean. Hauxe da idatzi nuena:

Zorriak

Ez dakit Patxi Saezek artikuluan dioena hala den, ez dakit, baina gustatuko litzaidake jakitea. Elefantea zein dugu? Zeintzuk zorriak? Eta zeintzuk elefanteari buelta emateko egin beharrekoak?

Izan ere, Patxik aipatutakoa ez dakit elefante nagusiena den, baina argi dago elefantea dela. Lanean ematen ditugun orduak aintzat hartuta, argi dago etorkizunean orain arte baino garrantzi gehiago eman behar diogula euskaldunok lanari. Jakina.

Datuak datu eta iritziak iritzi, horri oratu behar diogu orain arte baino gehiago. Eta, agian, errazenetik hasita. Zerbitzugintzatik, hain zuzen ere. Izan ere, euskara kudeatzeko plana duten enpresa asko gaur eta hemen industrialak dira. Baina jendartean duten eragina ez da oso handia. Zerbitzuetan, aldiz, eragina handiagoa da (biderkatzaileagoa behintzat).

Eta haiei zelan eman aurrerabidea? Argi dago legeek (dekretuek, arauek edo dena delakoek) eragina dutela eta orain arte baino indartsuagoak eta xeheagoak behar ditugula. Eta bete beharrekoak, beste edozein lege bezala.

Baina ez dugu ahaztu behar kontsumitzaile gisa dugun indarra. Eta hori ere baliatu behar dugu. Gero eta gehiago kontsumitzen (ei) ditugu bertako produktuak, ekologikoak eta abar. Eta hizkuntzaren aldagaia ere sartu behar dugu hor, indartsu, antolatu eta egituratu.

Beste elefanteak

Gaitasunak eta praktikak (edo ezagutza eta erabilera). Praktikak eta gaitasunak. Eta aukeratu. Troinu horretan ere dantza egin behar dugu sokasaltoan estrapozu egin barik. Eta orekatu, eta oreka lortu eta aurrera jo.

Zerk bultzatzen du pertsona bat euskararen aldeko hautua egitera egunerokoan? Zerk ez? Zerk oztopatu? Jirabira horretan aritu beharko dugu aurrerantzean orain baino finago, dezente finago (h)aritu.

Soziolinguistika horrexegatik existitzen da: pertsonok (elebidunok behinik behin) aukeratu ahal dugulako. Alde batera edo bestera, euskara edo erdarak, gure kasuan. Eta aukera horiek egiteko arrazoiak elikatu behar ditugu azken finean: zerk eramaten du pertsona bat hizkuntza bat hautatzera? Zerk ez? Orain eta hemen.

Nik uste dut galdera hori egon beharko litzatekeela egiten dugun ororen atzean. Honek laguntzen du pertsona bat(zuk) euskara aukeratzera? Eta lanak laguntzen du, noski laguntzen duela, baina beste gauza askok ere laguntzen dute.

Eta horiek, agian, gure komunitateak dituen beste elefanteak dira: hezkuntza, lagunarteak, administrazioa, komunikabideak, kulturgintza, herri-giroa, …

Elefanteak elefante, integralago eta osoago jokatu behar dugu aurrerantzean, nitik eta gutik, haiek ahaztu barik, arnasguneetan eta “itoguneetan”. Goitik behera eta behetik gora, ezker-eskuma, traganarruen antzera, zintzoago eta biluziago. Eta zelan egin hori? Ez dakit, baina barruntatu dezaket: euskara (euskaldunok!) erdigunean jarrita eta bestelakoak kenduta (alderdikeriak eta enparauak). Sinple bezain gaitz.

Familiako hizkuntza politika

2015-10-12  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Bat aldizkariaren 94. zenbakiak transmisioaren molde berriak aztertu ditu. Blog honetara ekarri nituen Paula Kasaresen aipu batzuk horren inguruan. Oraingoan Jone Miren Hernandezek gurean plazaratu berri duen kontzeptua dakart: familiako hizkuntza politika.

Aitortu behar dut hasiera batean terminoak kirrizka eragin zidala. Baina, gero, sakon aztertu eta bai, egokia dela begitantzen zait. Izan ere, familia barruko hori ere politika da, bistan denez.

Eta zer da familiako hizkuntza politika? Hiru osagai ditu

1- Hizkuntza ideologia: hizkuntzaren gainean dauden uste, iritzi, irudi edo diskurtsoei egiten die erreferentzia.

2- Hizkuntza praktikak: hiztunek hizkuntzarekin egiten duenari egiten zaio erreferentzia.

3- Hizkuntza kudeaketa: hizkuntza baten inguruan sortzen den dinamikari edo hizkuntza bat baino gehiago daudenean egiten diren aukeraketei egiten zaie erreferentzia.

Aintzat hartu beharko dugu baina.

Zerumuga

2015-10-08  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Berriro ere, Txepetx. Ez da erraza bere lan intelektualaren berri izatea. Izan ere, azken aldion kaletik desagerrarazia dago berak idatzitakoa. Baina beti interesgarriak dira bere esanak. Adibidez, Koldo Mitxelenaren omenezko Oarso aldizkarian argitaratu eta handik lapurtu dudan testu hau:

“A lo mejor no se llega ni esperando interminablemente a Godot, ni haciendo tabla rasa a lo talibán. Lo mejor es un horizonte inalcanzable hacia el que se camina dejando cada día las cosas mejor de lo que las encontramos el día anterior”

Berrikuntza + komunitategintza

2015-10-05  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

“Euskararen bidea Agurainen” liburua irakurtzen ari nintzen. Eta Agurainen ikastola sortu eta eratzeari buruzko artikulua azpimarratu nuen gorriz ia alderik alde. Eta aspalditxotik pentsatzen ari nintzen zerbaitekin egin zuen topo.

Oztopoz beteriko ibilbidea izan zuen Aguraingo ikastolak eta horiek gainditzeko, bi bide erabili zituzten: berrikuntza pedagogikoa (barnetegiak eta egonaldiak Zerain eta beste herri euskaldun batzuetan, irteerak, jolasak, kale ekimenak, …) eta guraso, irakasle eta herritarren arteko elkarlan sendoa.

Egun beretsuetan irakurri nituen Txatxilipurdi elkarteak ludoteketan egiten dituztenak Argian. Eta horrek ere berresten du pentsatzen ari nintzena: bi tresna horien erabileran (berrikuntza eta komunitategintza) datzala gure etorkizuna komunitate modura.

Arantza

2015-10-01  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Herri txiki euskaldunak (a.k.a. arnasguneak) biziarazteko mila modu egon daitezke. Eta horietako bat barnetegia izan daiteke. Adunan nik bizi izan nuen zer indarra eta bizia ematen dion barnetegiak herriari. Eta Arantzan ere hala dela ikusi izan dut bideo honetan.

Neofalantismoa

2015-09-28  //  Sailkatu gabea  //  3 iruzkin

Fernando Ramallok “Neofalantismo” izeneko artikulu zeharo interesgarria idatzi du. Nik artikulutik aipu batzuk lapurtu nahi izan ditut:

Hiztunen multzo berri honen (neofalanteak, alegia) presentziak orden soziolinguistikoa aldatzen du eta tentsio batzuk sorrarazten ditu: dialektoen artekoak, identitatezkoak, sinbolikoak.

Hizketa berriek (“neofalas”) continuum bat osatzen dute: estandarretik oso gertu dauden espresio-bideetatik, erabilera formal oso landuarekin, hiztun berrien ama-hizkuntzak edo sozializazio-hizkuntzak oso interferitutako bideetara.

“Jatorrizko hiztun” kontzeptua askotan hiztunen arteko hierarkiak justifikatzeko arketipo moduan erabili izan da. “Jatorrizko hiztun” kontzeptuaren ezaugarriekin bat datoz jatorra, purua edo berezkoa bezalako izen-lagunak. Beste alde batetik, jatorrizkoak ez diren hiztunen jarduna artifiziala, kutsatua edo ikasia bezala ezaugarritzen da. Izan ere, jatorrizko hiztun horiei hiztun legitimoaren papera eman egiten zaie.

Zelan azaldu pertsona batek bere ama-hizkuntza bazterrean uztea erabaki duela, hizkuntza hori denean komunitatean prestigio gehien duena?

Hizkuntzak egitura aldetik ezberdinak badira, hizkuntza maioritarioa uztea konplexuagoa da.

Bere portaerarekin, hiztun berriak bere eremuaren errealitate soziolinguistikoaren gaineko interpretazio-marko berriak eragiten ditu.

Errezetak

2015-09-23  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Uztailean Argian irakurri nituen Erika Lagomaren kopla hauek. Orduan interesgarri begitandu zitzaizkidan eta aste honetan berriro ere haiengana heldu naiz. Horregatik, kopiatu eta Argiakoen lizentzia libreari esker, hona ekarri ditut:

Doinua: Sorterriko Koplak

            1
Ez dut aurkitu kokorik,
ezta wakame algarik,
hala ere hau da gure lurra
Eta ez dugu hoberik.

            2
Teseo pintzekin hartu,
Epicuro fusionatu,
bidea beti da potentziala,
beraz, irrikaz dastatu.

            3
Identitateei zurrut,
eta ateratzen da Hulk,
sukaldea narrasten ikusi
ditut gazte ero batzuk.

            4
Popularra ta jasoa,
champagne kopa ta basoa,
baina oraindik ez dugu argi
nork hil duen arbasoa

            5
Zorrotz mantendu labana,
nahastu aita ta ama,
kontuz ibili esku artean
lehertuko zaizu flana.

            6
Infusionatu tribua,
eta astindu burua,
geroak esango du zer zaren,
gurua edo babua.

            7
Harria beti da harri,
ta herria du aldarri,
iragazkitik pasatu eta
bandeja batean jarri

            8
Ez zazu bota azala,
kristalak gorde dezala,
E-200ik gabe mantentzen
da euskaldun naturala.

            9
Irabiatu denbora,
ta sartu kobazulora,
Izan egia izan gezurra
nahi duzuna izango da.

            10
Trapuaz garbitu zerra
eta arnastu eterra,
ez dugu nahi baina hori gara

finean, txorizo-burgerra. 

Zelan bihurtu ikastetxe bat arnasgune?

2015-09-21  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Galdera hori deblauki bota zidan lagun batek aurrekoan. Erantzuna mamurtu nuen, baina zaila da horri ganorazko erantzun koherente eta ulergarria ematea.

Saiatuko naiz, labur-labur. Lehenik, hezkuntza-komunitate osoa hartu behar da kontuan, eta horietako bakoitzarekin estrategiak eta ekimenak landu: ikasleekin, irakasleekin, zentroko langileekin, gurasoekin, eskolaz kanpoko ekintzekin eta abarrekin. Eta, ahal dela, eragile bakoitzarekin elkarlanean jardun estrategia eta ekimen horiek lantzeko (parte hartzearekin, hain zuzen ere).

Bigarrenik, ikastetxeak koherente jokatu behar du bere egunerokoan. Hau da, hizkuntzak kudeatzeko tresna egoki eta ausartak jarri behar ditu martxan: kanpo komunikazioan, hornitzaileekin (arreta berezia jartzen ikasleekin harremana dutenekin), kudeaketa organoetan, eta abarretan.

Hirugarrenik, eta akaso lehena izan beharko litzateke, pedagogia asko egin. Hau da, guztiei azaldu helburua, guztiei azaldu egin nahi dena, guztiekin berba egin, guztiekin ahal dela adostu, eta abar. Eraldaketa prozesu sakona da eta behar du guztien oniritzia eta parte hartzea.

Euskaldunak edo aukerak: bizi-praktikak

2015-09-17  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Jakinek ekaina amaieran jardunaldi oso interesgarriak egin zituen Herria, estatua, nazioa eta euskara izenburupean. Dena interesgarria izanda, nik Eduardo Apodakaren aipu hau nabarmendu nahi dut:

“Garai batean egiten ziren nazio erroldak eta nazio erroldetan jendea zenbatzen da modu askotan, zenbat gizon eta zenbat emakume, edo zenbat euskaldun eta zenbat erdaldun. Aspalditik esaten dut niri berdin zaidala zenbat euskaldun dauden esate baterako Tafalla batean. Nik jakin nahi dudana da zenbat bizi-praktika egiten diren euskaraz Tafalla baten. Eta hara baldin banoa, zer aukera dudan nik euskaraz egiteko eroso eta pareko. Aukeretan jartzen dut nik arreta eta aukeretan galtzen dugu asko. Euskaldun kopuruak zenbatu beharrean aukerak zenbatzen baldin baditugu, galtzen dugu asko.”

Zer pentsatu latza ematen du Apodakarenak.