Trazabilitateak

2016-02-19  //  Gizartea, Lan duina munduan barrena, Prismaren koloreak  //  Iruzkinik ez

Azken boladan edozein produktu erosteko geroz eta zailtasun handiagoak dauzkat. Duela hainbat urte baliagarriak eta goxoak zirenak egun zalantzakoak dira. Aldaketa? produktu soila begieste hutsetik elementua bere osotasunean ikustera pasa naizela.

Salmenta guneetan gauza ugari ditugu eskura. Produktua ikusi, ukitu, dastatu, probatu eta, poltsiko sosei neurria hartu ondoren, hura erosi edo ez erabakitzen ohi dugu. Bidean zein giza baldintzatan sortu eta zenbat kutsatzen duen ez da begiekin ikusten, baina  sentitzen den gauza bat da. Guk agian ez dugu zuzenean sentitzen, ez bada alergia sortzen digun, lotsarazten gaituen edota atxikimendu berezia dugun. Ziurrenik sorkuntza prozesuaren inguruan dauden pertsonek eta tokiek beste zerbait esango zuketen. (gehiago…)

Gure basoak – Izenak izanak eta borrokak

2015-10-05  //  Prismaren koloreak  //  Iruzkinik ez

Zozaiako Mari basoa eta EMM – Oarsoaldeko EMM (CC by-nc-sa)

Baso bat bilatzen genuen, baina ez genuen galtzeko basorik nahi,  elkar aurkitzeko balioko ligukeena baizik; bai gure buruak, bai historiak eta bai memoriak zapalgailu bezala pasatako emakumeenak aurkitzeko.

Historia eta memoria inperioen, gerren eta garaipen handien ikuspuntutik errezitatuak izan dira, bizitzari ekarpenik eman ez baina haien poltsikoak ederki betetzen dituen kantua. Ez dugu memoria hori nahi; boteretsuena, erregeena, erreginena…

Bizitza, liburu eta aldizkari handietan ateratzen ez dena, bestelakoa da, eta horretatik asko dakigu emakumeok.
(gehiago…)

Haurren ahalduntzea karriketara – Bidetik baino bidea eginez

2015-07-27  //  Gizartea, Haziera, OarsoIrriak, Prismaren koloreak  //  Iruzkinik ez

Aski sanoa da helduok boteretik kendu, haurrei herriko erabaki zein antolakuntzaren guneetan kokatu eta tokia konpartitzeko ariketa. Hori egitean deseraikuntza txiki bat ematen da urteak pilaturik ditugunon barnean, herriak beste forma bat hartzen du eta haurrei sentimendu eta erabakietan ahalduntzeko bidea uzten zaie.

Aurten Oreretako Madalenak jaietan lehenengo aldiz haurren txupinazoa gauzatu da. OarsoIrriak ekimenaren baitan Haurren Jai Batzordea antolatu da eta asanblada parte-hartzaileetan umeek  erabaki dute haiei zuzentako egitaraua.

Haurren Jai Batzordea – Asanblada (argz. OarsoIrriak)

Haurren Jai Batzordea – Asanblada (argz. OarsoIrriak)

Guztien artean txupinazo txikia zen ideiarik garrantzitsuena. Argi zuten ez zutela txupinazoan sortu zen den zikinkeriarik nahi, argi zuten haientzako espazioa nahi zutela.

Haurrekin batera elkarrekin lanean jarraitu genuen OarsoIrriakeko lagunak, Oreretako Jai Batzordea, Mikelazulo Elkartea eta Errenteria-Oreretako Aniztasuna saila.

Burututako sormen prozesu parte-hartzailearen irudi-bilduma

Beste bi saio burutu ziren eta topaketen helburua haurrek gozatuko zuten txupinazo anitza lortzea zen. Horretarako ahal genituen baliabideak pilatu eta elkartzen ginen. Sormen prozesu potentea suertatu da eta ematen ziren egoeretara ederki egokitu gara.

Txupinazorako muralaren marazkiak prestatzen (argz. OarsoIrriak)

Emaitza? Kolore ugari, burrunba alaia (Zo Zongoko lagunei esker), Oreretako Koldo Mitxelena plaza lepo, haurrek haien espazioa bereganatuta, inguru anitza, zirrara, dantza eta saltoak.

Oreretako lehen mila koloretako txupinazo txikia (argz. OarsoIrriak eta Errenteriako Hitza)

Akaso ekintza bat besterik ez da, baina ez da keinu hutsa, ingurua ulertzeko eta bizitzeko modua baizik. Herrian eta eskualdean urteak eramaten ditugu horrelako jarduerak praktikan jartzen eta ingurua ikaragarri aberasten ari da. Bidetik baino elkarrekin bidea eginez… haurren barnea oholtza gainean, auzolana, helduon deseraikuntza, sorkuntza, elkarlana, bizipoza, gogoeta, jolasa, poesia…

Hilerokoa, gorputzen presentziak eta bestelako aldarriak

2015-03-03  //  Gorputzak, Osasuna, Prismaren koloreak, Sentipenak  //  Iruzkinik ez

Khalid Albaih-en marrazkia

Pertsona bakoitzak modu ezberdinean bizi du bere lehen hilerokoa. Gertatu baino lehen, pasarte horren inguruko berriak nagusiki etxetik, eskolatik edo lagunengandik etortzen dira, baina, ezinbestean, kalea eta komunikabideak ere informazio iturri dira. Eremu gehienetan gorputzaren inguruko azalpen fisiologikoak ematen dituzte, baina, nire ustez, mezu nagusiaren laburpena “hileroko = haurdun geratzeko aukera” da. Mezu orokorrak “kontuz, jada ez zara haur bat” adierazten du eta, testuinguru horretan, hilerokoa beldur edo arazo bihurtu dezake. Gainera, n-garren aldiz txertatuko dute, haientzat emakumea den gorputzaren eraikuntzan gizonaren presentzia.
(gehiago…)

Ideien festa – Sorkuntza prozesu bat baino gehiago

2015-01-20  //  Auzolana, Gizartea, Herrigintza, Hezkuntza, Komunikazioa, OarsoIrriak, Parte-hartzea, Proiektuak  //  Iruzkinik ez

Ideien festa haurrak eta helduak elkartuko dituen ekimena da. Bertan, pate-hartzaile guztiak erabakigune berberean kokatuko dira, eta ametsetatik abiatuz, herria nola bizi erabakiko dute.
Zu, herrian, zer egiteko prest zaude?

(gehiago…)

EZ!!!

2014-12-19  //  Erlazioak, Gizartea, Haziera, Prismaren koloreak, Sentipenak  //  Iruzkin bat

Kaleko graffitia

Egun eguzkitsua egiten du eta herriko plazan elkarren artean hitz egiten ari den lagun talde bat dago. Batzuk algaraka ari dira, beste batzuk aldiz, haien burua nola kokatu asmatzen dabiltza. Batek keinu trakets bat eginda ondokoarengana gerturatu nahi du, baina ez du lortu. Laguna bestelako kontuetan dabil eta haren arreta lortzen ez duela ikusirik lurrera begira geratu da.
 

Pertsona bat gerturatu da lurrera begira dagoenarengana. Besaburuan eskua jarri eta: “Zer moduz lagunekin? Zertan ari zarete?”, galdetu dio. “Muxu bat emadazu laztana”, gehitu du jarraian. Lurrera begira dagoenak “ez” batekin erantzun dio. Taldeko beste kideak urduritu dira. Batek bere burua bestaren egoeran islaturik ikusi du, baina isilik geratu da; halakoak berean hain dira arruntak ezen ondokoa izozturik begiratzea izan dela barneak utzi dion erantzun bakarra. Etorri berriak ahotsa altxatu eta, “aizu! emadazu muxu bat!” aginduaren ondoren “ezetz!” erantzuna jaso du. Besotik gogorrago heldu eta antsietate puntu maltzur batekin lurrera begira zegoenari muxu bat ematea lortu du. Bitartean, besoen artean dagoena gorputz guztia astinduz askatu nahian dabil. Azkenean lortu du eta negarrez aldendu da.
 
– Zer pentsatzen duzue egoera horren inguruan?
 
Hasierako hitzei azalpen txiki bat gehituko diot: plazan bildutako lagun koadrila 3-5 urteko haurrak dira. Muxu eske gerturatu zaiona izeba-osaba, aitona-amona edo familiako lagun bat da.

– Eta orain, nola kokatzen ditugu gure buruak?
 
Gure herriko karriketan eta etxeetan sarri ematen dira horrelako egoerak. Familia inguruko norbait inguratu eta muxu eske baino baimenik gabe haurrari muxua lapurtzera joaten da. Umeak, askotan, ez du muxu hori eman nahi, baina gehienetan, bere borondatearen kontra jasotzen du. Besoetan hartzen duena handiagoa da, indar gehiagoa du. Helduek beste begirune batekin ikusten dituzte haren desioak, beste maila batean egongo balira bezala, eta ezetza egon arren, horra doaz beso handi eta ezpain hezeak. Batzuetan “ez” esaten ausartzen da haurra, inguruko kexa eta azalpenen artean: “Barka iezaiozu, gaur egun okerra dauka”. Kasu batzuetan haurra urduri dago eta lotsaz edo etsipenez ez du ezer esaten.
 
Gordinki, nik indar eta botere gehiago duten pertsona batzuen nahiaren asetzea ikusten dut, maitasunarekin edo afektuarekin zer ikusi gutxi duen ekintza bat. Hori bai, handitan muxuen eta bestelakoen aurrean “ez” hitza errespetatzea nahiko dugu.
 

Garai bateko usadioak zaharberritzen

2014-12-17  //  Herrigintza  //  Iruzkinik ez

Oiartzun Gau beltza – Mozorroak (Abaraxka ludoteka)

Usadio bakoitzak bere abiapuntua dauka. Garaiko gizarteak markatutako lerroek ohitura hori gauzatzeko modua definitzeko boterea dauka, askotan, jatorria altxor misteriotsua bilakatzeraino.

Azken urteetan Arimen Gauaren inguruko ospakizunetan atzerritik etorritako ospakizun mota bat gailentzen ari da, Amerikako Estatu Batuetako bertsio bat. Ikerketa desberdinen ustez festak jatorri zeltiar eta paganoa izango luke. Udararen eta uzta garaiaren bukaerarekin batera egiten ziren ospakizunekin erlazioa eduki dezakete. Ondoren erromatarrek sartutako aldaerak egongo ziren eta jarraian kristautze prozesuaren eraginak. Azken urteetako bilakaera (gurean behintzat) ekarpen baten komertzializazioaren esku datorrela iruditzen zait.
(gehiago…)

Ipuinak zeinu hizkuntzan

2014-09-15  //  Auzolana, Euskara, Herrigintza, Kimutx, Proiektuak, Zeinu hizkuntza  //  Iruzkinik ez

Zeinutx: Kimutx ipuin sorta zeinuz, irudiz eta ahotsez – Kimutx (cc by-sa)

Kimutx etxegiroan hasitako egitasmoa da eta denboraren poderioz auzolanean Euskal Herria osoko pertsona desberdinen ekarpenekin hazten dihardu. Azken ekarri handia Zeinutx (Kimutx ipuin sorta zeinuz, irudiz eta ahotsez) izeneko proiektua da; auzolana, bihotza, sormena eta Creative Commons laukote emankorraren emaitza berria.
(gehiago…)

Bizi Toki transmisio biziaren adibide

2014-07-24  //  Haziera, Hezkuntza  //  Iruzkinik ez

Bizi Toki – Sorginen biltzarra 2013

Bizi Tokiko kideentzat haur zein helduaren ikasketa prozesua bizitzen den zerbait da.
 
Baratzegintza kolektiboa, hazien garrantzia, jakiekiko errespetua, lurrarekiko atxikimendua, margolaritza, bertsolaritza, kantua…

Bizitoki egitasmoa 2011. urtean jarri zen abian eta ordutik eskolari alternatiba mota bat bizi dute. (gehiago…)

Palestinarekin elkartasuna – Mundu akademikoa

2014-07-17  //  Palestina  //  Iruzkinik ez

Arlo akademikoan ere Israeli boikota egitearen aldeko kanpainak gauzatzen dira. Azken egunetan bide desberdinetatik mundu akademikoan gabiltzan pertsonen artean geure ekarpenak eta ekintzak gauzatzeko deialdi desberdinak iritsi zaizkigu.

Latuff 2010

Palestinar gizarte zibilak 2005. urtean sortu zuen BDS (Boikot, Desinbertsioak eta Zigorrak) kanpaina. BDS-k boikot forma desberdinekin bat egiteko deialdiak zabaltzen jarraituko du (eremu akademikoan, maila kulturalean, kontsumo boikotak, desinbertsioak eta zigorrak) ahalik eta Israelek eskubide internazionalarekin dituen eginbeharrak bete arte:

• 1967. urteko ekainean hasitako lurralde arabiarren okupazioa eta kolonizazioarekin amaitu eta harresiaren suntsiketa.
• Israelgo biztanleria arabiar-palestinarraren oinarrizko giza eskubideak aitortzea.
• Nazio Batuen Erakundearen 194 erabakian adierazten den bezala errefuxiatu palestinarrek haien etxeetara eta jabegoetara bueltatzeko eskubidea errespetatzea, babestea eta sustatzea.

 
Desberdinak izan dira BDS mugimenduaren kriminalizatzeko kanpainak. Omar Barghouti aktibista palestinarrak New York Times-eko artikulu honetan BDSaren ekintzengatik Israelen urduritasunari buruzko gako batzuk aipatzen ditu.
 
BDSk proposatutako ekintzak presio tresna dira, Israelgo gobernua gauzatzen ari denarekin desadostasuna mahaiaren gainean jartzeko bide bat.
 
Gaurko deialdia bereziki mundu akademikoko norbanako zein instituzioei luzatu nahiko nioke; unibertsitate, ikastetxe, ikastola… Ezin ditugu begiak itxi edo beste alde batetara begiratu, ezin gara eztabaidatik kanpo geratu. Baina benetako aldaketa gauzatu nahi badugu eztabaidatik haratago joan beharko genuke eta pentsatzen eta sentitzen dugun hori ekintza baten eskutik eraman. Ez dakit guztiontzat BDSk proposatutakoak egokienak izango diren edo ez. Hala ez bada edo ekarpenen bat eman nahi bada pentsatu eta egin dezagun. Ezer aldatu nahi badugu gauzak egiten jarraitu beharko dugu, dagoena ekarpenekin elikatu edo bide berriak sortu.

Iturriak

[Euskaraz] Mundu akademikotik BDS-aren manifestuarekin bat egiteko bide bat: norbanakoak (PDI, PIF, PAS, ikasleak) naiz kolektiboak
[Ingelesez] BDS mugimenduaren web orrialdea
[Ingelesez] Supporting the Palestinian BDS call from within
[Gazteleraz] Omar Barghouti-ren elkarrizketa Rebelion.org
[Euskaraz] Euskal Herria Palestina Sarea