“Krisia”: otsoa azkenean etorri egin da, eta orain zer?

Atalak: Ekonomia

Joan den martxoan Argia.com irakurri zuenak harriduraz irakurriko zuen Estatu Batuetako ekonomilari batek, Nouriel Roubinik, zioela munduari finantz krisiak 3 bilioi dolarreko kalteak eragingo zizkiola. Minorian zegoen orduan Roubini. Hala zeuden 2007ko udan lehertutako krisia 1929koaren pareko izango zela ziotenak ere. 2008ko “urri beltza”z geroztik inork ez die barre egiten.

Eta zertan da zuloa? Britainia Handiko bankuak bere egin ditu udaberrian Roubinik egindako kalkuluak: dagoenekoz galdutzat eman behar dira 2,8 bilioi dolar. Baina hori orain artekoa da. Aditu askori irakurriko diozu hilabeteotan tsunamiaren erdia ikusi dugula, olatu erraldoia lehorrean barna sartu denekoa. Bigarren erdian, tirainak itsasoranzko atzerakadan agerian utziko dituen txikizioak ditugu ikusiko. Zenbat bilioi dolar azkenean? Bost bilioi, 5, izango direla aurreratu du Ken Ohmae japoniarrak.

Udaberrian hiru bilioiko aurrikuspena egin zuen Nouriel Roubinik orain dio 6 bilioi galduko direla. Nouriel Roubinik joan den astean urrats gogor bat proposatu zuen finantzen krisiak asteotan amildegirako jauzia egin ez dezan: burtsak itxi aldi baterako. El Paisek eta La Vanguardiak bildu dituzte haren hitzak. Igoal arrazoi emango diote… bi hilabete barru.

Klase guztietako agintariak, ekonomian bezala politikan eta komunikabideen nagusigoa daukatenek, onartu ezinean dabiltza dagoenekoz begi bistakoa dena: 1929tik ezagutu gabeko tamainako krisiak harrapatu gaituela. Oinezko heritarra hasi da somatzen zerbait oso larria ari dela gertatzen. Larritasun horren barruan herritarra gehiago urduriarazten duena da ohartzea agintariek ere ez dakitela oso ondo urak nondik datozen nora joateko.

Ziklo motxetako krisi txikiagoen bilakaera “V” modukoa izaten omen da, azkar erori eta berriro igo ere nahikoa arin. Krisi sakonagoek “U” ereduari jarraitzen diote: azkar erori, zuloan egonalditxo bat eta ondoren berriro azkar igo. Oraingoa salbuespenezko krisia da, handietakoa, eta posible da urte batzuetan ikusiko den irudia “L” modukoa izatea, berriro igotzen noiz eta nola hasiko den asmatu ezinik.

Europan eta Ipar Amerikan herritarrak ez gaude “krisian nola bizi” kirolerako entrenatuta. Aurreko krisietakoren bat edo gehiago bizi izan ditugunak forma galduta harrapatu gaitu. Duela 15 urte 18 baino gutxiago zutenek, berriz, hau guztia berria dute. Dagoenekoz ez dira berdinak kafetegiko solasak, familietako kalkuluak eta enpresetako giroa. Laster sentituko dira aldaketa eta astinaldiak gizartean, ideologietan, kulturan, informazioan.

Txinako maldizioa omen da honakoa: “Garai interesgarriak tokatuko al zaizkizu”. Maldizioa edo ez, hona garai gogor baina interesgarriak. Interesgarriak baino gogorrak.