‘¿Te quieres quedar conmigo?’

Atalak: Kondarrak

Egian edo Zestoan erraz itzuliko dute: Zer, ni bazilatzen ala? Adarra jo nahi didak, txikito? Zer habil harpa jotzen? Ez etorri niri putarena jotzera. Nerekin gelditzeko asmotan, tio? Aldiz, Ozazeko alkateari titulua euskaraz ematea ez daukat errez: Nitaz trufatu nahi ote duzu? Hobe nuke zuzenean frantsera jota: Est-ce que tu veux te foutre de ma gueule? Horixe esan zigun haserre agureak. Hernani 2009ko udazkenean. 50 urteren bueltako dozena erdi bat gizon eta emakume hondakinekin konposta nola egin azaltzen kalean, Ongarri izena eman diote taldeari. Mahai gainean zabalduta patata-azalak, arrautzen oskolak, komuneko paperaren barruko kartoia, ogi zaharra, barazki ostoak, kafe hondarrak eta abar. Aldamenean paperezko zorroetan erakusgai konposta, pilatxo batzuetan heze eta zabarragoa, besteetan taldeko baratzezain onenak ekarri duen lehun zoragarria, epaimahaiak 10 jarriko lioke. Mahai bazterrean plastikozko konpostagailu handia, hondakinak ongarri bilakatzeko mirari bakterio eta onddoek milioika urtez egina hiriko edozein txokotan txukun egiteko teknologia sinplea. Ongarrikoak paperak banatzen ari zaizkie igande eguerdiz dabiltzan herritar ugariei. Hurbiltzen diren haurrek diote “ama, ikastolan ere egiten dugu konposta”, mezatatik etxera bidean doan amonak “bai, emakumea, baserritarrok ondo dakigu nola diren kondarren kontu horiek” eta ondotik gizon gordinagoak “nik oiloei ematen dizkiet, hortxe bertan dauzkat ale batzuk” eta ondorengoak “guk horri beti txerri-jana deitu diogu” eta tabernariak “nola funtzionatzen du traste horek?” eta gurasogai gazteek “apuntatu gure izenak, guk ere hasi nahi dugu konposta egiten, badaukagu jardin-mutur bat” eta horrela doa goiza. Tartean gizon hori hurbildu da kopeta ilunez. Esplikatu diogu zertan ari garen, oso erraza dela eta ordainetan denon artean ehunka tona hondakin zirkulaziotik aterata familiaka ongarri bihurtu ditzakegula, aise, garbi, merke. “¿Pero tú qué me dices? ¿Que metes esto y sale eso otro?“. Ez du jatorrizko tierrako azentua galdu. Guk hurrengo hitza osatzerako despeditu da haserre agurea: “¿Qué pasa? ¿Que te quieres quedar conmigo?” eta urruntzen zihoala “¡Anda a tomar por culo, hombre!“. Harrigarria gizonaren erreakzioa, seguru baserrian jaioa dela, txikitan eta gaztetan ondo ikusia izango da nola funtzionatzen duen txerri-janak, akordatu behar luke. Albotik argitu digute: “Akordatu? Horixe da nahi ez duena”.