5+1 taldea ados jarri da Iranekin honen jarduera nuklearrez

Atalak: Nazioartea

Genevako negoziatzaileak ituna aurkezten, Europar Batasunaren ordezkari Catherine Ashtonek daukalarik mikroa (Argazkia: CNN).

Aurreko saioa Frantziak zapuztu zuen “Fabius eta Hollandek zergatik lehertu dute Iranekiko tratua?” kronikan kontatu genuenez. Aldiz, azaroaren 20an irekitako aukera berrian, eta menturaz azkenekoan, ez dute huts egin. Igande (24) goizaldean sinatu dute akordioa Genevan alde batetik AEB, Errusia, Frantzia, Txina, Britainia Handia eta Alemaniak (5+1 taldea) eta bestetik Iranek.

Orain arte jakin diren berrien arabera, Iranen Hasan Rohani presidente berri hautatu ondoren Barack Obamarekin ireki zuen elkarrizketan landutako gaien inguruan lortu da akordioa alde guztien artean, Le Monde egunkariak plazaratu “Ce que prévoit l’accord sur le nucléaire iranien” analisiaren arabera. Iranek funtsean onartu du:
– uranioa %5 arteraino baizik ez aberastea.
– %20a aberastutako uranioa geldotzea, diluituz.
– Arakeko erreaktorea abian jartzeko lanak gelditzea.
– erregai erabiliari plutonioa ateratzeko ahalmena izango lukeen lantegirik ez eraikitzea.
– Energia Atomikoaren Nazioarteko Agentziaren (IAEA, ingelesezko sigletan) ikuskatzaileei lana erraztea.

Ordainetan, Irani Mendebaldeko estatuek arinduko diote orain arte ezarritako blokeoa, neurriotan:
– sei hilabetez ez diote zigor gehiago ezarriko Irani.
– zenbait zigor deuseztuko dizkiote urrea, beste metal preziatuak, automobilak eta petrolio esportazioen arloan.
– Irango hegazkinak konpontzea baimenduko dute.
– atzerrian ikasten duten irandarrentzako 400 milioi dolar ateratzea baimenduko diote.
– jaki eta medikuntzako gaiak eskuratzeko harreman humanitarioak erraztuko dizkiote.
– petrolioaren salmentetatik zigor moduan blokatu dioten dirutzatik 4.200 milioi dolar askatuko dizkiote.

Frantziak duela hamabost egun ezinezko egin zuen tratu bera da, funtsean, orain Geneban sinatu dutena. Berez ez da tratu definitiboa, baizik eta sei hilabetez itun zabalago eta egonkorrago bat josteko epean giroa hobetzeko bitarteko akordioa da. Horregatik ez da inor harrituko Israelek bere bozgorailu guztietatik akordioaren kontra antolatu duen zalaparta ikusirik, ideia nagusi honen inguruan: “Ituna huts egite historikoa da”.

Hemendik aurrera zer? Hona The Guardianen dossier hau gertutik jarraitzen duen Julian  Borgerrek (“Iran nuclear agreement: Q&A“) aurreikusten dituen hiru etorkizun posible:

1.- Gerta litekeen txarrena: itunak berehala porro egitea Washingtonen eta Teheranen kontra dauzkan indarren eraginez. AEBetako Kongresuak, esaterako, bozka litzake zigor gehiago, ondorioz ituna leherraraziz. Edo Irango gogorrenek ulertu lortutakoa tranpa dela eta bidea oztopatu adostasunak eskatzen dituen hurrengo urratsei, esaterako uranioa aberasteko bidean aurrera eginez.
2.- Gerta litekeen onena: epea baliatzen dute bi aldeek negoziaketa garaiz itxi eta Irango nuklearren inguruko krisia betirako amaituz.
3.- Seguruenik gertatuko dena: negoziaketek tirabira handiak ezagutuko dituzte, atzerapenak, etenaldiak eta etsipenezko uneak. Helburua lortzeak protagonistei eskatuko die indar handia egitea eta kapital politikoa arriskatzea, zeini eta ahuldadez josita dauden presidenteei [funtsean AEBetakoaz eta Irangoaz ari da], hauek gainera Siria bezalako herrialdeetan gertatuko denaren gatibu egongo direlarik.

[2013-11-25, eguneraketa] Hona asteleheneko prentsak gaia nola ikusi duen eta ondoko asteetako eztabaidak nondik joango diren:
– El Pais “El pacto con Irán abre la puerta a una nueva era en Oriente Próximo”
– La Vanguardia paperezkoan “Acuerdo histórico sobre el programa nuclear iraní” eta ondoren erreakzio saila: “Israel considera que Irán ‘ha recibido un premio’“, “Irán sí considera que el acuerdo nuclear reconoce su derecho a enriquecer uranio“, “Cautela internacional ante el acuerdo con Irán“, “Obama llama a Netanyahu para reiterarle su apoyo”
– Le Monde “Accord historique sur le nucléaire iranien“, “Nucléaire iranien : ‘Mister Fabius, is there a deal’?“”
– The Guardian “Secret US-Iran talks paved way for nuclear deal” azken hilabeteotan AEB eta Iranen artean egon diren elkarrizketa sekretuez, “Ian Black: this could be tectonic shift” Ekialde Hurbileko geopolitikan itunak ekar ditzakeen mugimendu sakonez, “Oil price falls as markets welcome deal” hitzarmenaren biharamunean petrolioaren prezioa apaldu dela eta
– The Washingon Post “Iran, U.S. clash over key element of nuclear deal“, alegia Iran eta AEB berehala hasi direla disputan itunaren mamiaz, “Israel, Gulf states and many U.S. lawmakers share deep unease about Iran nuclear deal” azalduz zein dauden kezkatuen tratuarekin: Israel, Golkoko monarkiak eta AEBetako parlamentari asko…
– Russia Today “Israel’s rhetoric over Iran leaves it isolated from world powers” Israel bere jarreragatik isolaturik geratzen ari dela eta, “France: EU likely to lift some Iran sanctions in December” abenduan hasi daitekeelako Europako Batasuna Irani zenbait zigor arintzen…
– BBC “Iran cheers deal as Israel warns” azaltzeko ongietorri beroa eman zaiola itunari Iranen eta aldiz Israelek mehatxuka erantzun diola