#ArgiaEguna: hasi Nendo Dango atelierrerako haziak biltzen (1)

Atalak: Natura

Zangozako ikastolako ikasleak Nendo Dango egiten joan den martxoan. (Argazkia: Diario de Navarra).

Nendo Dango tailerra dago antolatuta, beste hainbat ekitaldiren artean, irailaren 27ko ARGIA Egunerako Usurbilen. Lierni Arrieta biologo eta Zestoako Katamarrua Natur Taldeko kideak lagunduko digu zuhaitzak ereiteko sistema hau praktikan ikasten.

Teknikaren zehaztapenak “Hazitik hasita mundua oihantzeko” kronikan azalduta daudenez, hona laburpena:

Mundua basamortutzeko bidean doala-eta asmatu zuen Nendo Dango Masanobu Fukuoka [nekazaritza biologiko eta naturalean errererenteetakoa], funtsean zera dena: ahalik eta modu erraz eta merkeenean lortzea ahalik eta zuhaitz gehien erne eta haztea, oihan berri iraunkorrak osatuz, zuhaitz, sastraka eta belarkiak batean ereinda bolatxoetan.

Teknika sinplea da. Buztinezko bai pilotatxo edo puxtarriak, edo bai opil txiki edo diskoak egin, barruan daramatzatelarik erein nahi diren haziak. Horrela pilota edo opiltxo bakoitzak barruan hiru hazi mota eramango ditu. Batetik, lehen euriekin erneko diren belar eta lekaleak. Horiekin batean zuhaixka eta sastraken haziak. Eta azkenik, aurrekoek antolatutako ekosisteman errazago erne eta sustraituko diren arbola eta zuhaitzenak.

Denbora batez idortzen utzi diren bolatxo hauek gero eramango dira baso berria sortzen ikusi nahi den lekura, jaurti aliritzira, eta aio, Pelaio. Naturak eginen du bere lana. Euriarekin, babesgarri eduki duten buztinetik hasiko dira ernetzen haziak bata bestearen segidan.

Usurbilgo tailerrerako material gehienak ARGIA kooperatibako langileok eta lagunduko diguten argiazaleek jarriko ditugu: buztina, konposta, bolatxoetan nahasteko alpapa eta beste, ura prefosta, nahasketak egiteko ontziak… Haziak ere ari gara biltzen baina Nendo Dango egitera datorrenak bere haziak baldin badakartza askoz hobe, gehiago edukiko dugu elkarrekin partekatzeko. Ondoren, ARGIAkook arduratuko gara bolatxo, opil eta gainerakoak lehortzeaz eta beranduago etorriko da ereitea. Non?

Batzuk erabiliko dira Zangozan egiten ari diren Oinez Basoa osatzeko. Dagoenekoz hemengo ikastolako haurrek bilduta dauzkaten haziz osatutako pilotak izango dira. Nafarroako ikastolekin burututako elkarlan polita.

Beste hazi-bonba batzuk zabaldu nahiko genituzke Gipuzkoan azpiegitura handiak egiteko urratutako lubaki eta pendizetan, dela Zubietako errauste plantaren ingurukoak, Abiadura Handiko Trena pasa dadin txikitu dituzten parajeetan… Horretaz guztiak ere hitz egiteko parada izanen da Usurbilen irailaren 27an.

Baina… zein hazi erabiliko dugu, zein hazi/hezur/ezkur mota bildu irailean zehar ARGIA Egunera eramateko? Haritzen eta arteen ezkurrak; ezki, astigar, lizar, ereinotza (erramu) eta abarren haziak; elorri, gorosti, intsusa eta besteren fruituak… Hurrengo posta batean zehatzago esango.