#ArgiaEguna: hasi Nendo Dango atelierrerako haziak biltzen (2)

Atalak: Natura

Nendo Dango teknikaz egin hazi pilota bat ernetzen hasita. (Argazkia: The Green Village)

Zein hazi interesatzen zaigu aurrez bilduta ekartzea Usurbilen irailaren 27an ospatuko dugun ARGIA Egunera? Nendo Dango atelierrean egingo duguna aurreko postean argitu genuenez, hona hazi, hezur eta ezkurren zehaztapen batzuk.

Euskal Herriko basoetan hazten diren fruitu arbola eta zuhaitz ororen haziak balio digute. Hautaketatik kanpo utziko ditugu inbasibotzat jota daudenak. Haziokin egindako bolak ez ditugu berezko bioaniztasun naturalagatik babestutako ezein eremutan zabalduko, alferrik galdutako lurretan baizik, desertifikatze bidean doazen lubaki,  betelan eta lurr-urratuzko paraje andeatuetan baizik. Erneko diren zuhaitz eta zuhaixkek aurrera egingo dute klimak eta lurzoruak baimentzen dieten neurrian eta behin hazten hasita lurzorua hobetu baizik ez dute egingo. Gure bolatxoetako asko Kantauri isurialdeko parajeetan botako ditugu (nagusiki Gipuzkoan) eta ziurrenik eskuratuko ditugun hazi gehienak ere horko landarediari dagozkionak izanen dira; aldiz, urak Mediterraneo aldera isurtzen dituen Zangozako ikastolarekin elkarlanean hemengo Oinez Basoan ereingo ditugun pilotetarako haziak Zangozatik bertatik iritsiko dira, ikastolako haurrek bildurik.

Interesatzen zaizkigun haziak dira urte sasoi honetan gure inguruetan (basora aterata, parkeetan…) erraz eta ugari eskura daitezkeenak lurrera erortzen ari direlako. Adibidez (ahal bada aurtengoak):
– haritzen ezkurrak. Bertako haritzenak bezala haritz gorri edo amerikarrenak.
– arteen ezkurrak.
– hurritzen urrak
– gaztain eta intxaurrak
– ezki, astigar eta lizarren haziak
– zuhaitz txikiagoen fruituak: elorri zuri, elorri beltz, intsusa eta gorostienak.
– jaten ditugun fruituen hezur eta haziak: aran (okaran), gerezi, mizpira, mertxika (muxika, melokotoi), madari (udare), sagar eta abarrenak.

Gure basoetan diren beste zuhaitzen ezagutza sakonagoa dutenek (eta Jakoba Errekondoren jarraitzaile sutsuek, noski) izango dituzte hazi bereziagoak ekartzeko, izan zumar,  otsalizar, hagin, ametz, artelatz, maspil, txilar (ainar), ote eta besterenak. Plazer handiz nahastuko ditugu besteekin.

Buztinezko pikor, pilota eta opiltxoak egiterakoan denak nahastuko ditugu, konpost aberasgarriaz gain, horien aurretik ernez lagunduko dieten lekadun eta barazkiak: alpapa, paotxa, babarrunak, ilarrak, arbia, txirta, garia, garagarra, babak…