Errusia Krimeaz geroztik kontraerasoan: Rafael Pochen analisi argigarria

Atalak: Nazioartea

Errusiako Armadako soldaduak Krimeako Belbek aireportua hartzen 2014ko martxoaren 4an. (Argazkia: Business Insider)

Hamabi hilabete joan dira Errusiak Krimea bereganatu zuenetik. Berreskuratu, hala nahi bada historiari dei eginda. Hamabi hilabete ere Maidaneko matxinadaz geroztik, Viktor Janukovitxen kargugabetzea, eta hortik aurrerako guztia.

Duela gutxi arte Berlindik bezala gaur Paristik La Vanguardiaren korrespontsal ari den Rafael Poch (Bartzelona 1956) kazetari eta historialariak Ekialdearen eta zehazki Errusiaren ezagutzaile onaren fama dauka: Moskutik 14 urtez igorri ditu kronikak, “La Gran Transición: Rusia, 1985-2002” liburua dauka idatzita. La Vanguardian otsailaren 28an plazaratu zuen “Crimea y los imperios combatientes” kronika eta euskaraz ipintzea merezi du.

Krimea eta inperio gudulariak

Orain urtebete hasi zen Krimea anexionatzen Errusia. Ez zen izan “inbasioa”, errusiar tropak han zeudelako betidanik eta prozesua onartu zuelako lekuko biztanleen gehiengo izugarri zabalak, baina nazioarteko zuzenbidearen bortxaketa nabarmena izan zen. Bere ekimenarekin, Errusiak Nazio Batuen Kartaren oinarrizko bi printzipio handi eta sarritan kontrajarrietatik bat, nazioen autodeterminazioa, jarri zuen [estatuen] lurralde osotasunaren aurretik. Ukrainaren lurralde osotasuna bortxatzean, Errusiak hautsi zuen Mendebaldeak zuzenbide internazionala suntsitzeko eduki duen monopolioa, honek gerrak hasi baititu, edonon desegin ditu estatuak eta bereizi eskualdeak, Jugoslaviatik Ekialde Hurbilera, horrekin ekarriz sarraski handi eta kriminalak. Krimea bereganatzea eta ondoren etorri dena Donetsk eta Luhansken gerra itxurak hartuta (menturaz oraindik zabal litekeena Ukrainaren hego-ekialde errusiarzale eremu osora) askok ulertu dute dela Errusiaren expansionismo berri eta erasokor baten hasiera; horri aurre egiteko ezarri dituzte zigorrak eta eskatzen armak.

Baina hau guztia ez da hasiera. Bukaera eta gailurra da. Eta ez da ofentsiboa, erreaktibo eta defentsiboa baizik. Hau ulertzeko aski da ez tematzea ezikusia egiten Europaren kanpo eta segurtasun politikaren prozesuari, begiak ez istea hogei urte baino gehiagoz eta gerra hotza bukatzean zegoen espiritua nabarmenki bortxatuz, Errusiarik gabe eta Errusiaren kontra burutu den politikari. Rubicon ibaia izan zen iaz Euroatlantidak Kieven sustatutako errejimen aldaketa. Esan behar da Errusiak 1990eko hamarkadan meritu guztiak egin zituela Mendebaldeak berekiko begirunea gal zezan: Holandak adinako Barne Produktu Gordina zeukan, pribatizazio dekretuak Washingtonen idazten zizkioten, bere armada 5.000 gerrillarik menderatu zuten Txetxenian. Baina oker zeuden hori beti horrela izango zela uste izan zutenak. Putin hasi zen gauzak aldatzen eta horregatik bihurtu dute deabru.

Ukraina Euroatlantidarekin lerrokatzeak Errusiaren sendotzearen hiru atal funtsezko hausten ditu: merkatu integratu handi baten asmoa, gas hodi sarearen gaineko kontrola aberastasunak esportatu ahal izateko, eta Sebastopoleko base militarrak. Sebastopol, errusiarren eta sobietarren ohore militarren hiria, OTANen eskuetan geratuko zen, Ukrainako 20 milioi errusiar eta errusiarzaleak egoera zailean, Letoniako errusiarrak geratu diren bezala… Hori guztia Errusian biziko zen porrot nazional izugarri bat bezala eta, dudarik gabe, Putinen errejimenak dar-dar egingo zuen.

Errusia erreakzionatzen ikusirik ezin inor harritu, ergel bat baizik. Ergel horrek berak erein du kaosa, gerra hotzaren amaieratik hona, Afganistanen, Iraken, Libian, Sirian, Yemenen, Sirian berriro…

Krimearen anexioa ez da Ingalaterrari Malvinak kentzeko militar argentinarrek egindako saioa baino progresistagoa. Ezta batere. Inporta duena beste hau da: mende laurden honetan lehenbiziko aldiz eskualdeko [regional] potentzia handi -horixe baita gaur egun Errusia- bidea itxi diola Euratlantidako konglomeratua den superpotentzia hegemonikoari. Txinarentzako, Iranentzako, bolivarianoentzako eta abarrentzako aurrekaria sortu duen erronka hori da orain moztu eta zigortu nahi dena, ez Krimeakoa.

Gerra hotzaren garaiko polo biko munduaren ostean, inperio gudularien [imperios combatientes] aroan sartu gara, potentzia handi berriak agertzen diren aroan. Euroatlantidak jarraitzen du izaten botere mundial garrantzitsuena, baina planeta mailako indar korrelazio berriak planteatzen duen ekuazioa ezin da militarki ebatzi. Washingtonen, ordea, ez dute ulertzen. Eta horretan datza Errusiaren erantzunaren garrantzia: munduan diplomaziara itzuli behar larriari eta Europaren segurtasun integratuari buruzko test benetakoa da.