Clichy-sous-Bois: polizien absoluzioak gogorarazi ditu 2005eko gazteen heriotzak eta ondorengo liskarrak

Atalak: Gizartea, Nazioartea

Clichy-sous-Boisen protesta 2005ko urrian. “Motiborik gabe hilak”, dio pankartak. (Argazkia: Benoit Tessier)

2005eko urrian Frantziako Estatuko kaleak sutan jarri zituen gertakizunaz astelehenean, maiatzak 18, eman dute epaia: auzitegiak errugabetzat jo ditu poliziak eta Clichy-sous-Boisen motiborik gabe agenteengandik ihesi transformagailu elektriko batean ezkutatuta hil ziren bi gaztetxoen heriotza halabeharrari egotzi. “Polizia zurien hitzak irabazi du“, deklaratu du haserre gazteen familien abokatuak. Epaia finkoa da eta apelaziorik gabea.

Europar askok liskar haietatik ikasi zuten banlieu hitza: Frantziako hiri handietako bazterretako auzuneak, langabezia, txirotasun eta bazterketaz gainezka. Bertako biztanleei orduan Barne ministro zen Nicolas Sarkozyk racaille deitua zien, jendaila edo jendilajea, hemen Gasteizen De Andresek erabili zuen morralla ezagunaren pareko. Paris inguruan 30.000 biztanle biltzen dituen Clichy-sous-Boisen 2005eko urriaren 27 hartan mutiko batzuk zetozen futbolean jokatzetik, bidean polizien patruila batekin topo egin zutenean. Hauek abisu bat jasoa zuten inguruko pabiloi batean lapurreta omen zela eta. Batak bestearekin zerikusirik eduki ez arren, poliziengandik ihesi hasi ziren korrika gaztetxoak. Estutasunean Zyed Benna (17 urte), Muhittin Altun (17) eta Bouna Traoré (15) etxola moduko elektrizitate transformatzaile batean sartu ziren. Solik Altun atera zen bizirik, beste biak elektrokutatu eta kiskalita hil ziren.

Zyed Benna eta Bouna Traoréren oroigarria. (Argazkia: Khayam)

Ondorengo egunetan istiluak zabaldu ziren Hexagonoko bazter guztietara. Tartean jakin zen, polizien arteko komunikazioetatik, patruilero batek ikusi zituela sartzen eta laguntzera joan ordez esan zuela “SDFren [konpainia elektrikoa] etxolan sartzen badira, jokatuko nuke ez direla bizirik aterako”.

Hamabost egunez iraun zuten liskarretan, Frantzia osoan zehar, 10.000 automobil kiskali zituzten, ehunka eraikin eta instalazio publiko zein pribatu erasotu (polizi-etxe, eskola, liburutegi, posta, bulego, eraikin erlijioso…).  4.000tik gora gazte atxilotu zituen poliziak, horietatik 763 gartzelaratuz. Zenbait iturrik txikizioen kostua 200 milioi eurokoa izan zela dio.

Aljeriako gerraz geroztik Parisko gobernuak sekula ez zuen Etat d’urgence deklaratu, ezta 68 mitikoan ere, Clichy-sous-Boisekoa bitartean. Horrek ematen du liskarron neurria, tarteka AEBetako beltzen auzuneetan gertatzen direnen parekoa. Asko hitz egin zen orduan banlieuetako jendeen bizimodu tamalgarriaz, Estatuak haietan sendotu beharreko politika sozialez… baina 2007an lehertu zen XXI. mendeko atzeraldi ekonomiko handia eta politika sozial guztietan guraizea errukirik gabe sartu zuten Europako estatu guztiek.

Nola bizi diren gaur Clichy-sous-Boisen? Inor hil ez denez, erreportariak harantz bidaltzeko gastuak ez du merezi. Hurrengo banlieua sutu bitartean itxaron eta orduan hasiko gara.

Paris Match astekariaren azala 2005eko azaroaren 10ean.