Zero Waste Europeren biltzarretik ekarritako zenbait ikasgai

Atalak: Kondarrak

Paris-Bobignyn Europako Zero Zabor mugimenduak urtarrilaren 31an hasi eta otsailaren 2an bukatuz egin duen biltzarrak eman duenaren mamia ahalegindu naiz kontatzen ARGIAko Zero Zabor blogean plazaratu artikuluetan: bat, bi, hiru eta lau. Ondoko asteetan han eskuratutako gai eta material gehiago joango da. Post honetan aipatu ditut hango mintzaldietan nabarmentzekoa iruditu zaidan zenbait atal, Euskal Herrian Atez Atekoaren inguruko zalapartak galarazi diezagukeelako iparra ikustea.

Historiako mugarriak: mugimendu gaztea da
Ikusi estreinaldien datak datak. Atez Atekoa: 1993, Belusco (%65 lortu). Errefusa zorro gardenetan: 1995 Carnate (%70-%75). Sortuz besteko ordainketa: 1997 Torre Boldone (%80). Euskal Herrian lehenbiziko Atez Atekoa: 2009 Usurbil.

ZWEren kalkuluetan, Europan une honetan 300 bat Zero Zabor udalerri daude gehienak (205 herri eta 4 milioi jendez goiti) Italian, Katalunian eta Euskal Herrian. Denen artean biltzen dute Europar Batasunako biztanleriaren %3.

Murriztea da helburua: ondo neurtu… kilotan
Aldatu dezagun txipa, portzentaietatik pasatu behar dugu kilotan hitz egitera: emaitzak eta helburuak markatzeko, Errefusa x kilo urteko/pertsonako.

Italian Contarina mankomunitateak (550.000 biztanle Trevison, Venezia ondoan) ematen ditu emaitzarik onenak: 58 kilo Errefus pertsonako (Italian 347, Veneto eskualdean 184). Portzentaietan %83 (Italian %35, Veneton %60). Contarinak 2022rako helburu dauka errefusa 14 kilotaraino murriztea, gaikako bilketa %93raino eramanez.

Errefusa gutxitzeaz gain, helburua da botatako hondakin guztiaren kopurua jaistea. Capannorik (Italiako lehen Zero Rifiutti hiria, 45.000 biztanle) 2004an pertsona/eguneko 1,92 kg hondakin sortzen zuen; 2013an 1,18. Zaborren sortzea ia %40an murriztu dute.

Zero Zabor printzipioak eta urratsak
ZWEko batzorde zientifikoaren buru den Enzo Favoionok aipatzen du 3R famatuek 5R behar dutela izan: Reduce, Reuse, Recycle… + Rot (usteldu, konposta egin) eta Re-design (berdiseinatu aurreko ataletan sartu ezin den errefusa).

Zero Zaborren hiru printzipioak ZWEko koordinatzaile Joan Marc Simonen hitzetan: 1) Hondakinak ikusgai egon behar du, identifikatu eta berdiseinatu ahal izateko; 2) Bilketa oso ondo egin, birziklagarri edo  konpostagarririk batere joan ez dadin azken errefusetan; 3) Ebitatzen ahal den hondakin orori stop, produkzioaren zirkulua txikiagotu behar da.

Zero Zaborrerako 10 urrats nagusiak (ikus azpian irudia, frantsesez) oroitarazi ditu Rossano Ercolini ZWEko lehendakariak: 1) Sorlekuan bereizi. 2) Atez Ate bildu. 3) Konpostatu. 4) Birziklatu. 5) Berrerabili eta konpontzeko guneak. 6) Hondakinak murrizteko ekintzak. 7) Pizgarri ekonomikoak. 8) Errefusa bereiztea eta Zero Zabor Ikerketa Zentroa. 9) Industriaren erantzukizuna. 10) Behin-behineko errefusategia.

Hemen hasi gara aipatzen, zorionez, produktuen ikuspegi linealetik (lehengaia eskuratu – produktua ekoiztu – kontsumitu – bota…) ikuspegi zirkularrera pasatu behar dugula, edozein produktu bere bizi utilaren azkenean berriro produkzio zirkuituan sartzeko, hondakinak saihestuz. Zero Wastek urrutirago joan nahi du: zirkulua txikiagotu behar dugu. Gehiegi ari gara kontsumitzen.

Lege bihurtu Zero Zabor estrategia
Hondakinak murrizteko estrategia finkatu behar da herrialde bakoitzeko eta Europako lege nagusietan. Herritarrek, udalek eta mankomunitateek egiten duen ahalegina borobildu behar du legeak. Enpresek produktuak diseinatu eta saltzeko orduan erantzukizunez jokatu dezaten derrigorrezkoa da legea. Italian 80.000 herritarren sinadurez babesturik, Erromako legebiltzarrean “Legge Rifiutti Zero” lege proposamena aztertu eta bozkatzea sustatzen du izen bereko gizarte mugimenduak.

Zenbait ñabardura azpimarragarri
Zero Zaborrerako 10 urratsen artean, garrantzia handia dauka Reuse horrek: bigarren eskuko erosketak, produktu hondatuen konponketa… Hondakinen murrizketa hein batean honen baitan dago, lanpostu ugariren sorrera ere bai, materialen zirkulazioaren zirkulua txikiagotzea…

6. urratsa, hondakinak murriztea, egin ahal izateko, azken errefusaren osaketa ezagutu eta ikertu behar da. Azterketaren ondorioz, murrizteko ekintzetan, honakoak azpimarratzen dira Italian aitzindari den
Capannorin: a) edukiontziak gutxitzeko komertzioetan granelean (en vrac) eskaintza handitzea, ontzi berrerabilgarriak, plastikozko botilarik gabe iturriko ura leku publiko guztietan. b) Haurren fardel edo pixoihal berrerabilgarriak eta hauek zuritzeko labanderia zerbitzua (jende zaharraren fardelena ez da arazo txikiagoa) . c) Nespresso tipoko kafe kapsulen ikasgaia, enpresari presioa egitea.

Zero Zaborrera iristeko 10 etapak. (ZWEren irudia)