Uholdeak: Urumeako uretatik ez gaituzte adabakiek salbatuko

Atalak: Gizartea, Sailkatugabeak

Hernaniko Zubipe futbol zelaia 2015-02-26an. (Argazkia: Zuialde, Twitter bidez)

Uholde albisteen beroan idazten ditut lerrook Hernanitik. Urumea ibarrean bizi diren jendeen artean harrituak ikusten ditut batzuk, etsita besteak, asko haserre. Baina nori eskatu kontuak? Eta nork konpondu lezake gero eta maizago larritzen gaituen “arazo hau”?

Desengainatu gaitezen, adabakiak baizik ez dizkiogu jarri ahalko Urumeari, hainbeste izorratu ditugu bazterrak. Ez ametsik egin errioa hobeto enkauzatuta urak errazago pasatzearekin: zenbat metro sakonduko duzue errioa ohartzerako uholdearen goia itsasoak markatzen duela eta marea pittinka gora datorrela? Zer konpondu uste duzue zubi bat bota eta erdiko matxoirik gabeko berri batez ordezkatuta? Hurrengo etxe sail berria uretatik salbo eraikitzeko beharko diren betelan eta murru berriek alboko beste zein-zenbat izorratuko dute bihar?

Loiolako Erriberetako auzo berria iragartzen 2003an. (Argazkia: promotoreen publizitatea)

Handiegiak dira Urumea ibarrean egindako astakeriak, batzuk azken hamarkadotakoak. Azkenetako eta txundigarriena aipatzekotan, ikusi alboko argazkian nolako enbutuan estutu dioten zintzurra errioari Donostian, Loiolako Erriberak deitu duten auzo desastre horretan. Gustura irakurriko nioke ingeniari gazteren bati zenbat metro kubiko galdu dituen Urumeako arroak horko betelanekin. Urtetan agintariek horiek baimendu, bankuek finantzatu eta kontratistek eraiki ostean, metro batzuk gorago bizi diren Martuteneko biztanleen itolarriak gaurko zein alkate konpondu litzake orain eta nola?

Astigarragako Urumea Berri auzoa. Ikusi Urumea ibaia justu etxe ilararen kontra. (Argazkia: promotoreen publizitatea)

Astigarragan ere eman zaio beste haginkada galanta erriberari urteotan. Industrientzako ostutako lur aberatsez gain, zenbat golde gehiago Urumea Berri izeneko urbanizazioarentzako? Zenbat metro kubiko gehiago galdu da hemen? Igarriko zioten herriko kaxkoan bezala ibarrean goraxeago dauden Ergobian eta Hernanin…

Hasi Kursaaleko bokaletik eta Hernaniko Epeleko fabriketaraino, XX. mendean hemen ipinitako etxe, industrigune, autobide, beste autobide, AHT, enkauzamendu eta istorio… norbaitek osatu beharko du Urumea arroan artifizializatu denaren inbentarioa. Azkenean galdera xinple honetan laburbiltzen baita dena: zenbat metro kubiko pasatzeko prest zegoen Urumea ibarra 1960an (esan dezagun) eta zenbatentzako kabiera dauka 2015ean?

Trantsizio klimatiko eta energetikoa ez da hitz poxpolin bat Urumea bazterrotan. Independentzia gure esku zegoela amesten -borrokatzen ere bai, egia da- genuen bitartean eskuetatik kendu digute lurraldearen antolamendua. Uraren kudeaketa, alferrikako azpiegitura handiak, fabrika kutsatzaileak, energia xahuketa, lurraren artifizializazioa, etxe hutsak bete gabe gehiago eraikitzea ibaiaren lurretan… Oharkabean, bizimodu prekario batean itota aurkitu garen arte.

Hondakinekin erakutsi dugun bezala, Urumea bazterrotan bada indarra eta adorea gauzak errotik aldatzeko. Garapen eredu osoa berplanteatu eta aldatzeko ordua orain dela abisatzen digu errioak.