1936an fusilatutako euskal apaizen ‘oroimen garbiketa’

Atalak: Politika

Gasteiz, Bilbo eta Donostiako gotzainek bidalitako ohar batean irakurri ahal izan dugu, 70 urteren ondoren, gerra zibilean frankistek hildako euskal apaizen aldeko hileta-elizkizun bateratua egingo dute. Uztailaren 11n izango da, Gasteizko Katedral Berrian. Horrez gain, Elizbarrutietako hildako apaizen erregistroan eta parroki-liburuetan sartuko dituzte apaiz horien izenak.

Testuinguru zehatz batean dator Gotzaindegietako ekimena. Prentsara bidalitako oharrean bertan nabaritzen da gainera zergatik orain, eta hain justu orain, egingo den “oroimen garbiketa” hori. Izan ere, gotzainek gogoan dute 2007ko urriaren 28an 498 martiriren beatifikazioa egin zela Erroman –horietako asko gerra zibilean errepublikarrek hildako apaizak–. Aldiz, hamalau euskal apaizek ez zuten hileta-elizkizunik izan, haien heriotza ez zen erregistratu, eta jakina denez, ez dituzte Erroman gainerakoekin batera beatifikatu. Vatikanoaren jarrera horrek kritika eta atsekabea sortu zuen askoren artean. “Bilbo, Donostia eta Gasteizko gotzainok arretaz entzun dugu zuzendu diguten eskaria, onartu ditugu arrazoiak eta bidezkotzat jo dugu egiteke dagoen eginkizun hau betetzea”, diote.

1936ko udazkenean hil zituzten apaiz gehienak, horietako erdia baino gehiago Hernaniko hilerri ondoko horman fusilatu zituztela uste da. Jose Aristimuño Aitzol-en kasua ezaguna da, Galerna barkuan harrapatu eta Ondarretako kartzelan eduki zuten hil aurretik. Patu berdina izan zuten Martin Lekuonak, Jose Adarragak, Alejandro Mendikutek… Kasu askotan ez zitzaien konfesatzeko aukerarik ere eman, ondasunak lapurtu zizkieten eta jipoituak izan ziren. Haien ideologia abertzalea hartu zuten aitzaki borreroek.

Gotzainek hileta ospakizunetara “Jainkoaren herri osoa” eta bereziki biktimen senitartekoak gonbidatu dituzte. Bistan da ekitaldi hunkigarria eta jendetsua izango dela, inoiz egin gabeko doluarekin senitartekoen sufrimendua arintzen lagunduko baitu, batez ere fededuna direnena. Ez da edozein omenaldi izango, Elizak berak duela 70 urte egin ez zuena –Mateo Mujika Gasteizko gotzainaren ahaleginak salbu– erreparatzeko modu bat izango da. Bazen garaia.