2025ean etxebizitza zer?

2025-01-03  //  Ekonomia, Gizartea  //  Iruzkinik ez

Etxebizitza sindikatuek Bilbon abenduaren 14an egindako manifestazioko irudia. Argazkia: Etxebizitza sindikatuen sarea

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman daitezke ortzi-muga hurbilean.

Prezioen gorakada izan dugu urtea estreinatzeko albiste nagusietako bat. Adibide bat ematearren, Tinsa tasazio erakundearen arabera Gipuzkoan etxebizitzaren metro koadroa 2.564 eurotan dago, aurreko urtean baino %4 gehiago, eta batez besteko hipoteka, berriz, 804 eurokoa da. Alokairuek ere gorantz egin dute azken urtean. Idealista atariaren datuak aintzat hartuta, EAEn %9 eta Nafarroan %6,6. Ipar Euskal Herri osorako datu zehatzik ez dugun arren, hemen ere bizitegien parke pribatuan prezioen emendatzea izan dela azaldu du Euskal Elkargoak, Tokiko Alokairu Pribatuen Behatokiaren mapetan oinarrituta.

Ipar Euskal Herriko udalerri askotan alokairuen prezioak oso goian daude, Tokiko Alokairu Pribatuen Behatokiaren maparen arabera. More ilunez, metro koadroa hilean 12,5 euroan dauden etxebizitzak (80 metro koadroko etxebizitzak 1.000 euroko alokairua).

Unai Fernández de Betoñok Naiz.eus-en nabarmendu du EAEn azken zazpi urteetan alokairuak %26 igo diren bitartean, soldatak apenas igo direla %16: “Hau da, duela zazpi urte baino %10 pobreagoak dira maizterrak”. Ez da harritzekoa etxebizitza kezka iturri nagusia izatea herritar askorentzat. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako herritarren %41entzat esaterako hala da, Deustobarometroaren neguko inkestaren arabera –iazko portzentajearen hirukoitza–.

Baina gazteak dira igoera hori modu dramatikoenean jasaten dutenak. Gazteen Euskal Behatokiak emantzipazioaz egindako azken txostenak dio 18 eta 34 urte artekoek euren soldataren %64 hipoteka ordaintzera bideratu behar dutela, eta alokairuan daudenek ere soldataren %49,5 erabiltzen dute lo toki bat izateko. Hori gazteek bizi duten lan-prekarietatearen erakusgarri ere bada, Gedar kazetak dioenez: lautik hiruk 1.500 eurotik beherako soldata jasotzen dute.

Horrelako egoera baten aurrean, alferrik da gazteei “pazientzia eta konfiantza” eskatzea, Imanol Pradales EAEko lehendakariak urte amaierako diskurtsoan egin bezala. Are gutxiago Lurzoruaren Lege berri bat egosten ari direnean, etxebizitza gehiago egiteko eta gutxi batzuk adreiluaren negozioarekin aberasten segitzeko. Izan ere, “arazoa ez da eskaintza falta, etxebizitzarako sarbide falta baizik”, etxebizitza sindikatuetako Karla Pisanorekin eta Ane Salvadorrekin ARGIAn Leire Ibarrek egindako elkarrizketan irakurri dugun moduan.

Etxebizitza sindikatuek deituta Bilbon abenduaren 14an manifestazioa. Argazkia: Etxebizitza sindikatuen sarea

Horren aurrean, mobilizatzea eta alternatibak lantzea dira herritarrei geratzen zaizkien aukera bakarrak. Aurreko higiezinen burbuilarekin ikusi genuen antzeko zerbait: 2006an gazte ugarik plazak hartu zituzten etxebizitza duinaren alde, M15 mugimenduaren ernamuina izan zena. Erakundeek benetako etxebizitza politika publiko bat egin beharko dute –alokairuentzako erreferentziazko indizeek eta bestelako adabakiek ez dute askorako balioko– etxea behera erortzerik nahi ez badute, zeinek bultza ez baita faltako.

Banketea

2024-10-25  //  Ekonomia, Historia  //  Iruzkinik ez

Iberdrolak 5.472 milioi euroko etekinak izan ditu aurten irailera arte, eta bere aurreikuspenen arabera 2024an errekor berria jarriko du irabazietan: iaz baino %14 gehiago. Repsolek uztailerako 1.626 milioi euro zeuzkan poltsikoan, eta 2023an irabazitako 3.168 milioiak aurten aisa gaindituko dituela dirudi. BBVAk 7.403 milioi euro eskuratu ditu aurtengo 2024ko lehen hiru hiruhilekoetan, eta beraz, honek ere izango du txanpan botilak irekitzeko motiborik urte amaieran. (gehiago…)

Salvador Puig Antich, militantea

2024-10-18  //  Historia  //  Iruzkinik ez

Espainiako Gobernuak dokumentu bat helarazi die Salvador Puig Antichen arrebei, Oroimen Demokratikorako ministro Ángel Víctor Torresen eskutik. Frankismoak anarkista katalanari jarritako heriotza kondenaren “baliogabetasun akta” dela diote. Harrigarria da Pirinioen ertz honetan ze oihartzun gutxi izan duen, behin halako dokumentuak igortzen hasita, paraje hauetan ere lan pixka bat izango bailuke ministroak. (gehiago…)

Garaileak esaten duenean amaitzen al da gerra bat?

2024-09-12  //  Historia  //  Iruzkinik ez

Badakigu gerra bat noiz hasten den, baina ez noiz amaituko den. Hainbatetan entzun dugu esaldi hori, eta topikoa dirudi, baina arrazoirik ez zaio falta, gaur egun munduan barrena bizirik segitzen duten gatazka ugariei erreparatuz gero. Gauza bera esan liteke 1936ko uztailaren 18ko altxamenduak porrot egin ondoren espainiar militarrek boterea lortzeko abiatutako gerra zibilarekin. (gehiago…)

Joana Jutsikoa, sorginkeriagatik erre zuten lehenengoa?

2024-09-05  //  Historia  //  Iruzkinik ez

Jan Van de Velde margolari herbeheeretarraren 1626ko grabatua, garai hartan sorginen inguruan zegoen imajinarioa zehatz jasotzen duena.

Sorgin ehizari buruzko historia ezagunenak XVI. eta XVII. mendekoak dira Euskal Herrian: Erronkarin, Zugarramurdin eta Lapurdin, inkisidore eta torturatzaileen amorrua jasan zuten herritar ugarik. Hain justu 1525ean, duela ia 500 urte Pirinioetan lehen prozesu orokorra hasi zutela gogoratu dute abuztuan Auritzen, Nabarralderen eskutik.

Europan, milaka emakume erre zituzten sutan mende horietan, erreprodukzioaren gaineko kontrolaz jabetu ez zitezen, kapitalismorantz zuzen-zuzen zioan patriarkatuaren erasoaldi betean, ikerlan ugarik aspaldi frogatu duten moduan. (gehiago…)

Menditik hirira: zer ezkutatzen digu Pirinioetako sendabelar saltzaileen lanak?

2024-08-30  //  Ekonomia, Gizartea, Historia, Natura, Osasuna  //  Iruzkinik ez

XIX. eta XX. mendeetan ohikoa zen hiri nagusietako kaleetan ikustea janzkera tradizional ikusgarria zuten emakume batzuk, sendabelarrak saltzen. Ansotarrak ziren, Aragoiko Ansó ibarrekoak. Erakusketa batek haien historia kontatu digu, eta bide batez azalerazi du atzean ezkutatzen zen ekonomia eta funtzio sozial garrantzitsua. (gehiago…)

Amiantoan suspentso

2024-08-28  //  Gizartea, Osasuna  //  Iruzkinik ez

Irailarekin batera badator ikasturte berriaren hasiera eta milaka haur eta nerabek ikastetxeetarako bidea hartuko dute berriz ere, batzuk pozik, beste batzuk ez hainbeste, baina denek euren azterketak eta lezioak motxilan dituztela. Beste hainbeste espero zitekeen euskal administrazioaren partetik, baina ez dirudi ikasle finak izan direnik, ez behintzat gai zehatz bati dagokionez: amiantoa. (gehiago…)

Amazonen opari bat

2024-05-28  //  Ekonomia, Energia, Ingurumena  //  Iruzkinik ez

Amazon Web Servicesen poligono erraldoietako bat Aragoin. Argazkia: el Burgo de Ebroko Udala

Amazonek, Jeff Bezos magnatearen konpainia estatubatuar erraldoiak, dirutza gastatuko du Aragoin dituen hiru datu-zentroak handitzeko. Bere filial Amazon Web Servicesek (AWS) 15.700 milioi euro jarriko ditu Huescan eta Zaragozan, Pirinioetatik datorren Gállego ibaiaren inguruan dituen “laino” edo cloud azpiegituren tamaina sei aldiz biderkatzeko. Munduko gune handienetako bat sortuko dute Erriberatik apenas ehun kilometrora. (gehiago…)

Nola obedituko diot eroari

2024-03-26  //  Gizartea, Historia  //  Iruzkinik ez

Aguraingo Intsumiso Eguna 1997an. Argazkia: Xabier Letona / ARGIA artxiboa CC-BY-SA

1997. Aguraingo Intsumiso Eguna. Antimilitarismoak milaka lagun biltzen zituen bere ekimenetan, artxibotik berreskuratu dugun argazki honetan ikusten den moduan. Aurten 30 urte beteko dira Intsumiso Eguna ospatzen hasi zirela. Oiartzunen izan zen, 1994ko urriaren 8an, Kakitzat kolektiboaren eskutik: Lin Ton Taun, Alaitz eta Maider, Anestesia… eta beste hainbat musika talde karteleran. Eta hor ditugu orduko bertsolari puntakoak ere, tartean Estitxu Arozena, Maialen Lujanbio, Jexux Mari Irazu eta Aitor eta Jon Sarasua. Azkeneko honen bertso batzuk musikatu zituen Oskorrik Insumisoarena abestia ezagun egiteko, gazte askoren sentipenei hitzak eta doinua jarri ziena: “Nola obedituko diot eroari / jadanik ez badizut obeditzen zuri?”

(gehiago…)

M-11: orduko eta gaurko begiradak

2024-03-11  //  Hedabideak, Historia, Politika  //  Iruzkinik ez

Madrilgo Atocha tren geltokian 2004ko martxoaren 11n egindako atentatua. Argazkia EFE

Gasteiz, goizeko 8:15. Martxoak hamaika ditu eta egunsentiaren hotzetik babesteko zamarrak ondo lotuta atera gara autobusetik lanera. Florida parkea gurutzatu, Zuluetaren jauregia eta Ajuria-Enea albo batera utzi, eta garitan ohiko kontrola. Ezer berririk ez. Paper eta bilera arteko beste egun bat datorkigula dirudi. Baina zurrumurruak berehala zabaldu dira, hedabideak hasi dira lehen datuak ematen interneten. Telefonoak sutan daude. Leherketak Madrilgo aldiriko trenean. Sarraskia izan da. 193 hildako. (gehiago…)