Zentsura vs. memoria

Atalak: Historia, Politika

LABen ibilbideari buruzko erakusketa Nafarroako Parlamentuan izan zen ikusgai. Argazkia: LAB

Bi egun baino ez ditu iraun zabalik LAB sindikatuaren historia barnebiltzen duen 1974tik etorkizunera, LAB zabaltzen erakusketak, Tuterako Rua zentro zibikoan. Erakusketa paratu dute Erriberan 40 urte egin dituela ospatzeko sindikatu abertzaleak antolatutako egitarau barruan. Alejandro Toquero UPNko alkateak berehala ixteko agindu du, ETAko presoei aipamena egiten dieten panelak daudela eta “terrorismoa goraipatu” dezaketen edukiak jasotzen dituela argudiatuta –bitartean, aste berean, Tuterako udal plenoak Gazako genozidioa salatzeko mozio bat atzera bota du, UPNren eta PPren kontrako botoekin–.

“Adierazpen eskubidetik harago, baieztatu orduko [erakusketaren] eduki batzuk jendearentzat mingarriak izan zitezkeela udal titulartasuna duen zentro batean, zalantzarik gabe ixtea agindu dugu”, dio alkatearen oharrak. Zentsuratzaileen garaiak badatoz, Toquerok berak sare sozialetan gehitutako mezu batean aitorturik: “Censuramos y clausuramos” (Zentsuratzen dugu eta ixten dugu). Jarrera horrek ez luke inor harritu behar, bere alderdiak erakusketa kentzea eskatu baitzuen otsailean Nafarroako Parlamentuan inauguratu zutenean.

Baina hori ez da izan azkenaldian Euskal Herrian memoriari lotuta bizi izan dugun zentsura kasu bakarra. Txiki eta Otaegiri buruz Iratzar eta Olaso Dorrea fundazioek antolatutako 1975. Dena jokoan zegoen urtea erakusketa areto publiko batean jartzea debekatu zuen Zarauzko Udalak (EAJ) irailean, errelato “partziala ” eta “ideologizatua” egiten duelako, bere esanetan.

Memoria uste baino arma boteretsuagoa da, eta iraganean galdutako borroka ideologikoak orainean irabazteko baliatu nahi du botereak. Emilio Majuelo historialariak –tuterarra eta LAB sindikatuaren historia ikertu izan duena, besteak beste–, duela urte batzuk Antonio Rivera historialariarekin izandako eztabaida batean ohartarazi zuen dictum bat dagoela, ukatzen duena azken hamarkadetan gatazka politikorik ere egon denik, eta horrekin norabide bakarreko ikerketak eta errelatoak justifikatu nahi direla.

Horrela, errelato autoritario horren bidez, 1975eko fusilatuen irudiak kendu arazten dituzte toki batzuetatik, Zarauzko Santa Barbara menditik kasu, eta beste batzuetan 1975eko borreroen omenezko kondekorazioak, eskulturak eta kaleen izenak mantentzen dira. Adibidez, José Solís Ruiz falangista eta frankismoko movimiento-aren idazkari nagusi izandakoak –Txiki eta Otaegi fusilatzea agindu zuen ministroen kontseiluan egon zen– sorterrian, Kordobako Cabran, monumentu bat eta etorbide printzipalena dauzka bere izenean, zentsuratzailerik handiena kabitzeko moduko arku eta guzti.

Cabra herrian José Solís Ruizen izena daraman kalea.