Segurako Iparra-Hegoa jaialdian Argentinako euskaldunei begirada berezia

Atalak: Gizartea, Historia, Kulturgintza

'Euskal Argentina' erakusketako irudia

Badira hamabi urte Segurako (Gipuzkoa) Iparra-Hegoa ekimena martxan jarri zutela. Ipar eta Hego Euskal Herriaren arteko harremanak sendotzeko helburuarekin urtero ekitaldi ugari antolatzen dituzte aste betez: kantaldiak, hitzaldiak, erakusketak, mendi irteerak… Aurten euskal diaspora hartu dute gai nagusitzat, Argentinako euskaldunak bereziki. Aste osoan zehar erakusketa eta hitzaldiak izan dira, baina ekitaldi nagusienak astebururako utzi dituzte. Segura elkargune erraldoi bilakatuko da igandera bitartean.

Iparra-Hegoa jaialdiak izaera berezia du, Bidasoako bi aldeetako herrialdeek bat egiteko parada ematen duen ekimena baita, bereziki horretarako sortua. Hamabi urte dira lehen Iparra-Hegoa egin zutela, eta urtetik urtera indartzen ari da Seguran eta Iparraldean ospatzen den festa hau. Ekimenak hitzarmena sinatu zuen duela gutxi Udalbiltza udalerrien elkartearekin eta martxoaren 9an agerraldi bateratua eskaini zuten bi erakundeetako kideek. Udalbiltzaren esanetan hamabi urte dituen ekimena Euskal Herri osora zabaltzea da beraien asmoa: “Izan ere, hamabi urte hauetan osatutako sareak merezimendu handia du eta abian dugun elkarlanaren bidez, ondoko urteetan aurrera jarrai dezan lagundu nahi dugu. Hartara, Euskal Herri osoko sarea antolatu nahi dugu”.

Elkarlan horren lehen fruitua aurtengo jaialdian ikusi daiteke; izan ere, Iparra-Hegoak euskal diaspora izango du ardatz aste osoan zehar egindako ekitaldietan eta joan den asteartean (13) Mariana Fernandez Argentinako Udalbiltzaren ordezkariak (irakaslea eta Eusketxeko partaidea) hitzaldia eskaini zuen Segurako kultur etxean. Horretaz gain, asteazkenean (14) Marina Paglialunga euskal argentinarraren lana ezagutzeko parada izan zuten Aizkorripeko herri hartara gerturatu zirenek. Paglilunga (Lomas de Zamora, 1963) duela urte batzuk etorri zen Euskal Herrira beka baten bidez eta euskara ikasten aritu da Lazkaoko Maizpiden, orain aldiz, euskara irakasten dabil Goierriko zenbait herritan. Argentinarrak euskaldunen emigrazioari buruzko errepaso historikoa egin du bere lanean, besteak beste.

Euskal Argentina erakusketa Ardixarra etxean

Ardixarra izeneko etxea Segurako kaskoan dago, Kale Nagusiaren erdian. Historia handiko etxea da (XVI. mendekoa), Goierriko herri horretako altxor arkitektoniko bat. Egurra nagusitzen da bere barruan eta egur artean ezkutaturik aurkitu dugu Euskal Argentina erakusketa. Euskal Kultur Erakundeak, Irisarri-Ospitaleko Ondare hezkuntza zentroak eta Euskal Argentina elkarteak antolatutako proiektua da, Frantziako administrazioak diruz lagunduta.

Bertan eskegitako panelek eta argazkiek Argentinara gure arbasoek egin zuten bidaia ezagutzera gonbidatzen gaituzte. Hasi XVI. mendeko konkistatzaile, merkatari eta politikoekin eta bukatu 1936ko Gerraren ondorioz Euskal Herritik alde egin behar izan zutenekin. Zertzelada eta datu harrigarriak aurkezten dizkigu Ardixarraneko erakusketak. Adibidez, Iparraldeko apezek 1857an egindako Ameriketarako bidaia azaltzen digu, bertako euskaldunek “fedea galdu” ez zezaten; euskal etxeen sorreraren berri ere ematen du erakusketaren panel batek; bestalde, literaturan emigrazio hark izan zuen eragina irakur dezakegu, Pedro Mari Otañoren Artzai Mutilla lehen euskal opera duela 80 urte estreinatu baitzen Buenos Airesko Colón antzokian.

Deigarri egingo zaigu Ardixarraneko izkina batean duela mende bateko emigranteen eskutitz sortak irakurri eta entzun ahal izatea (audio sistema baten bidez). Ferrando, Batita eta Pierre Errecart anaien gutunak dira. Izpuran (Dobinane Garazi, Nafarroa Behera) sortutako lau anaietatik hiruk Argentinara egin zuten bata bestearen atzetik. Erakusketan irakur ditzakegun gutunak testigantza hunkigarria dira; garai haietako emigranteek beren sorterria nola gomutatzen zuten eta aldi berean beren emigrante destinoa nolako etsipenez onartzen zuten erakusten digute. Hona Pierre Errrecartek 1929an Euskal Herriko bere anaiari idatzi zion gutuna, amaren heriotzaz eta ilobaren jaiotzaz hitz egiteko: “… beraz hire lettran ikusi izan diat ama hil izan dela holaco berriek beraz pena egiten die bainan zer eguinen da bati tenorea yiten zacolarik ez duc erremedioric orai pentsatzen diat gure partez emanarazi ziela mezac hor usaia den bezala eta saria igorriko deat hemendic horrat norbait yiten delaric. Orai bestalde erran behar deat plazerrekin ikusi izan duala hire emaztiac haurra izan diela uroski”. Gutun ederrak bezain mingarriak dira zinez bertan azaltzen direnak. Erakusketa amaitzeko proiekzio bat ere ikus daiteke, Ameriketara joandako emigranteek zuzeneko testigantzekin.

Asteburu bete ekitaldi Segurako kaskoan

Iparra-Hegoa jaialdiaren goreneko momentua etortzekoa da oraindik. Izan ere, astebururako erreserbatu dituzte festaren ekitaldi nagusienak. Gaur (16) Segura eta Iparraldeko ikastoletako haurrak izango dira protagonista eta ilunabarrean dantza eta musika saioak izango dira. Larunbatean (17) aldiz, herri kirol, mendi irteera eta mus txapelketak izango dira eta igande (18) eguerdian Baionako Amaia Fontang (Ahotsakeko kidea) gonbidatu dute Gereziondo izeneko ekitaldi nagusira. Horren ondoren herri bazkaria izango dute eta bazkal ostean bideo konferentzia bat antolatu dute Argentinako euskal etxe batekin. Igandeko egun pasan parte hartzeko Iparraldetik autobus bat joango da Seguraraino eta Segura irratian eta Iparraldeko Euskal irratietan saio bereziak eskainiko dituzte jaialdi honen inguruan.