Luftwaffek 650 bonbardaketa egin zituen Euskal Herrian esperimentatzeko

Atalak: Historia

Xabier Irujo historialari eta gaian adituak egindako ikerketen arabera Mola jeneralak “egunero” agintzen zien naziei bonbak jaurtitzeko. Larunbatean hitzaldia emango du Lekeition, Kondor Legioak eragindako suntsipenari buruzko jardunaldietan.

Lekeitioko Udalak eta Baskale elkarteak antolatuta, Gernikaren suntsipenari buruzko hainbat ekitaldi ari dira egiten egunotan. Ostegunean nazien bonbardaketei buruzko dokumentala ikusteko aukera izan zen eta ekainaren 14ra arte Legión Cóndorrek eragindako Gernikaren suntsipena erakusketa zabalik egongo da Lekeitioko kultur etxean.

Erakusketa Alemaniako hainbat hiritan izan zen ikusgai 2010ean, bertako Historia Erregionaleko lan taldeak egina. Ondoren, Baskale Elkartearen eta Lau Haizetara Gogoanen eskutik itzulitako gaztelerazko eta euskarazko bertsioak ekarri zituzten Euskal Herrira.

Bertan, Mechthild Dortmund eta Hubert Brieden historialari alemaniarrek egindako ikerketa azaltzen da eta erakusten du naziek Espainiako militarrekin izandako harremanak erroak askoz atzerago zituela, Arrifeko gerra garaian hain zuzen.

Xabier Irujo: “Estrategia jakin bat zuten”

Larunbatean Xabier Irujo historialari eta Renoko Unibertsitateko ikerlariak hitz egingo du 1937an Euskal Herrian oro har, eta Gernikan eta Lekeition bereziki, izandako bonbardaketez. Irujok urteak daramatza artxiboak ikertzen eta gai horren inguruan aditu nagusietako bat da.

Gernika, 1937ko apirileko bonbardaketaren ostean.

Historialariak Lea-Artibaiko eta Mutrikuko Hitzari azaldu dionez, Emilio Mola eta Alfredo Kindelan jeneralek gutxienez 650 aldiz agindu zien naziei Euskal Herriko herriak bonbardatzeko; aginduak “egunero” bidaltzen ziren.

Irujoren esanetan bonbak ez zituzten edozein modutan botatzen “estrategia jakin batekin” baizik. Kondor Legioak Euskal Herria esperimentuak egiteko erabili zuen eta horren adibide nagusiena Gernika da.

Baina batzuetan gertatzen zen hodeiek enbarazu egiten zutela: “Pilotuek ez zuten nahi izaten bonbekin lur hartu –dio Irujok– eta horregatik beste lekuren baten botatzen zituzten”. Horrela, agiririk egon ez arren, badakite beste hainbat herri ere bonbardatu zituztela, Sopela kasu.

Biktimekin eta haien ondorengoekin hitz egitean, haien sufrimendua oso agerikoa izaten dela azaldu du Irujok eta sufrimendu hori ulertu eta “sentitzeko” belaunaldien arteko transmisioa ezinbestekotzat jo du.