Zergatik den arantzatsua Jaurlaritzak legegintzaldi berrirako iragarri duen Hezkuntza Legea

Atalak: Hezkuntza

Jaio aurretik kontra ditu eskola publikoko ordezkariak, eztabaida piztu du ikastolen eta eskola publikoaren artean, eta arautuko dituen hainbat punturekin ez datoz bat eragileak. EAErako Hezkuntza Legea, Cristina Uriarte Hezkuntza sailburuak legengintzaldi honetarako aurreikusi duena, bero dator. Hona afera ulertzeko gakoak:

Abiapuntua bera, eztabaida iturri

Euskal Eskola Publikoaren Legea da aurrekaria: 1993an atera zuen Jaurlaritzak, eskola publikoa berritu eta ikastolak sare publikoan barneratzeko. Ikastola ugarik (EAEko ikastoletako ikasleen %40 biltzen zituztenak) publifikatzea erabaki zuten. Egun, %50 ikastetxe publikoak dira EAEn eta %50 pribatuak-kontzertatuak (pribatu guztiak kontzertatuak edo itunpekoak dira, bizpahiru ikastetxe kenduta).

Datorren legea Heziberriren hirugarren eta azken fasea da (marko pedagogikoa eta curriculuma zehaztu ostean) eta eskola publikoaz gain, lege berriak itunpeko sarea ere barne hartzea da asmoa. Irakurketa kritikoa egiten du eskola publikoko irakasleen sindikatu nagusiak, Steilasek: “2009ko urtarrilaren 20an Kristau Eskolak eta Ikastola pribatuek Tontxu Campos buru zuen Hezkuntza Sailarekin sare pribatua gainfinantzatzeko akordioa sinatu zuten. Bertan Hezkuntza lege berri baten premia aldarrikatzen da, sare publikoa eta pribatua parekatuko dituen lege baten beharra. Hori da datorrena, ez besterik”.

Sare publikoa eta itunpekoa, mokoka

Aurreko puntuak, legearen abiapuntuak, azaleratu du eztabaida gordinena: itunpeko ikastetxeak barne hartu behar al ditu legeak? Ikastolen Elkartetik argi dute baietz eta publikotasun berri bat aldarrikatzen dute, ez titulartasunari lotua, zerbitzuari baizik, ikastolek zerbitzu publiko bat ematen dutela ulertuta, “eta oinarri horri lotuta, finantzazio sistema berri bat”. “Denon artean zehaztu beharko dugu zer esan nahi duen publikotasunaren kontzeptu horren barruan egoteak, zein oinarri, printzipio eta balore dituen gure hezkuntza sistemak, eta horiek praktikara eramateko konpromisoa hartzen duten guztiek parte hartuko dute euskal hezkuntzaren zerbitzu publikoan”, dio Abel Ariznabarretak, Ikastolen Elkartetik. Aldiz, eskola publikoko eragileek uste dute eskola publikoak izan behar duela legearen ardatza, “interes ekonomikoak, erlijiosoak eta bestelakoak” dituzten ikastetxeak maila berean barneratu ordez. “Ez gaude prest eztabaidatzeko zer den publikoa eta zer ez, eta ez dugu uste denok barruan sartu ahal izateko publiko hitza txiklea bezala luzatzeak inongo onurarik ekarriko dionik gure hezkuntza sistemari”, dio Steilasko Aitor Idigorasek, eta Ariznabarretak aipaturiko konpromisoen inguruan gaineratzen du orain arte itunpeko ikastetxeek ez dutela konpromisorik bete, “hemendik aurrera zein sinesgarritasun izan dezakete?”.

Hain juxtu, konpromisoei lotuta gai batek bereziki itsusitu du sareen arteko harremana: behar bereziko haurren harrera (etorkinak, ezgaitasunen bat dutenak…) ez da orekatua eta gaur gaurkoz eskola publikoak erantzuten dio gehienbat errealitate horri.

Gai beroak: ekitatea, autonomia, euskara, egonkortasuna…

Aipatu moduan, behar bereziak dituzten ikasleak hartzerakoan oreka edo ekitatea bermatzea izango da lege berriko eztabaida inportanteenetakoa. Horrekin batera, irakasleen egonkortasuna, ebaluazio sistema, curriculumaren egokitasuna, hizkuntzen trataera, ikastetxearen autonomia eta beste hainbat puntu ere izango dituzte mintzagai administrazioak eta hezkuntza komunitateak. Kontua da, puntu horietako batzuk jada definitu dituela Jaurlaritzak Heziberriren lehenengo bi faseetan, eta eragile ugari ez dagoela ados. Euskara ardatz izango duen eredua hobetsi ordez, adibidez, A, B eta D ereduak mantenduko dira, eta testuinguru soziolinguistikoaren arabera egingo da gainera. Alegia, euskara maila txikiagoa eskatu ahalko zaiela ikasleei herri erdaldunagoetan, euskara mailaren eskakizuna mantendu eta hori lortzeko baliabideak handitu beharrean. Ariznabarretaren hitzetan, “inguru soziolinguistikoak ezin du izan aitzakia euskara mailaren lorpen adierazleak malgutzeko. Jar ditzagun lorpen adierazleak, eta ikastetxearen hizkuntza planteamendua tresna izan dadila horietara iristeko. Eta baliabide gehien behar duen ikastetxeak gehiago jaso ditzala”.

Pedagogia eta curriculuma garatzeko ikastetxeen autonomia bermatzea ere eskatzen diote legeari eragileek, baina Heziberrik autonomia eredu gerentzial moduan ulertzen duela ohartarazi du Idigorasek: “Esaterako, zuzendariak eskumena izatea ordezko bat kaleratzeko. Autonomiak ez du esan nahi sistemaren arau ezarantz egin behar dugunik, bakoitzak nahi duena egin dezakeenik, eta hori da Heziberrik gaur egun planteatzen duena”.

Madril izango du sabaia

Sabai argia izango du EAErako legeak: Madrilen erabakitako hezkuntza lege eta eredua. LOMCEk eta aurretik Espainiako Gobernuaren gainerako lege organikoek egin duten moduan, PP-PSOE-Ciudadanosek egosiko duten ondorengo legeak gure hezkuntza sistema eta gure eskumenak mugatzen eta zapaltzen jarraituko du. Dena den, EAEn martxan jartzen den legeak zenbat eta adostasun eta batasun handiagoa izan, orduan eta indar handiagoa izango du Espainiakoari aurre egiteko. Hala uste du Abel Ariznabarretak: “Eragileon arteko eztabaidaren bidez guztion artean gai baldin bagara adosteko hemendik hamar-hamabost urterako hezkuntzaren iparra zein den, hezkuntza sistemaren oinarriak finkatu eta konpromisoak hartzeko gai bagara, luzarora begira horrek balio gehiago izango du. Eta Estatuaren lege organikoekin talka eginez gero ere, merezi du, besterik ez bada denon artean erabakitzeko zein hezkuntza eredu nahi dugun”.

Gaiaz sakonago: Eskola publiko eta kontzertatuaren arteko desadostasunak agerian.