Portfolioa (III) Hizkuntza ereduak dantzan 3.1

1-“Urduri”, Anjel Lertxundi (Hitz beste
saila), Berria 2005eko martxoaren 24a

2-“Hizkuntz ereduen politika koloka utzi
du Jaurlaritzaren azterketak”, Anakoz Amenabar, Berria 2005eko apirilaren 26a 

3-“Kartak mahaiaren gainean daude”, Asier
Iturriagaetxebarria (Analisia), Berria 2005eko apirilaren 26a 

4-“Sindikatuak, aldaketaren alde”, A.
Solabarrieta, J. Goikoetxea, Berria 2005eko apirilaren 27a
 
5-“Garai hartako premien ondorioa”, Asier
Iturriagaetxebarria, Berria 2005eko apirilaren 29a
 
6-“Goliaten aurka borrokan”, Asier
Iturriagaetxebarria, Berria 2005eko maiatzaren 1a

7-“Eskolatik haratago doan arazoa”, Asier
Iturriagaetxebarria (Analisia), 2005eko maiatzaren 1a
 
8-“Atzerritarrentzako kontzentrazio
eskolak”, Iñigo Bilbao, Berria 2005eko maiatzaren 5a 

Zortzi artikulu
hauetatik zazpik erreferentzia egiten diote aldez edo moldez Hezkuntza Sailak
2005ean kaleratu zuen ikerketa bati. Lehenengoak, ordea, ez dio horri
erreferentzia egiten (ikerketa kaleratu aurretik idatzitakoa da-eta), baina
gaiarekin lotura badu eta, horregatik, ekarri dut multzo honetara.

Hausnarketa
honetan artikulu guztiak orokorrean iruzkindu ostean, banaka komentatuko
ditut, labur-labur bada ere. Has gaitezen, bada.

Ereduek
euskalduntzen duten ala ez, eta zein neurritan. Horixe da ikerketa honek
frogatu nahi izan duena. Eta, nola ez, emaitzak ikusita kalapita ederra ere
sortu, bide batez. Denek eduki dute zer esana, zer hausnartua eta zer
pentsatua. Denetariko iritziak entzun eta irakurri ditut, denetarikoak eta
zenbait kasutan kontrajarriak ere. Iritziak iritzi, nik ondorio hau atera
dut: A ereduak ez du inor euskalduntzen eta B eta D ereduek bai, baina
baldintza batzuen menpe. Eta baldintza horiek gehienak eskola barrukoak izan
beharrean, eskolaz kanpokoak dira, batez ere gurasoak (eta hauen hizkuntza
gaitasuna) eta inguruaren egoera soziolinguistikoa.

Lehen artikulua Anjel Lertxundik egunero Berrian
argitaratzen duen zutabea da. Zutabe hori, esan bezala, ikerketa aurretik
idatzitakoa da, baina ikerketarekin zerikusia duelako ekarri dut hona, bloke
honetara. Lertxundiren arabera, norbait urduri egon beharko litzateke
ikasketa guztiak euskaraz egin duen batek EGA ateratzen ez badu. Hausnarketa
honek zuzenean garamatza eskolaren papera epaitzera euskalduntzeari
dagokionez. Eta horrek zuzenean garamatza Hezkuntza Sailaren ikerketara.

Bigarren artikulua informatiboa da. Hezkuntza
Sailaren enkarguz egindako ikerketaren emaitza orokorrak ematen dizkigu.
Ikerketak eredu ezberdinetan dauden 16 urteko ikasleen euskara maila neurtu
du Europako hizkuntza azterketak modelo hartuta. Emaitzen artean
nabarmentzekoak dira datu orokorrak: A ereduko inork ez du gainditu, B
ereduko bi herenek ez dute gainditu eta D ereduko heren batek ez du gainditu.
Horrez gain, 4 adituen iritziak ere jasotzen dira delako artikulu honetan.
Bakoitzak bere irakurketa egiten du datuen gainean. Denek nabarmentzen dute
ereduen porrota eta hortik haratago joan beharra aldarrikatu.

Hirugarren artikulua aurreko artikuluaren harira
datorren analisia da. Emaitzak aztertzen ditu eta ondorioak atera. Nik neuk
ere ondorio bat atera dut delako artikulu horretatik. Nire ustez, B eta D
ereduen atzean ezkutatzen den porrota ez da eskolaren ardura. Jakina eskolak
zeresana daukala gai honetan, baina, nire ustez, kanpoko faktoreak erabakigarriagoak
dira eskola baino. Izan ere, B eredu batek zonalde erdaldun batean norbait
euskalduntzea miraria litzateke. Bestela, D eredua ere horrelako baldintzetan
ez du bermatzen ehuneko ehunean euskalduntzea. Eskolak bere mugak ditu
hizkuntza gutxiagotu baten irakaskuntzan eta gure kasuan muga horiek begi
bistakoak dira.

Laugarren
artikuluak sindikatuen iritzia biltzen du ikerketaren emaitzei buruz. Denek
aipatzen dute sistemaren porrota, baina niri bereziki deigarria egin zait UGT
sindikatuaren iritzia. Hauen ustez, funtsezkoa da euskararen erabilera
gizartean gehiago sustraitzea emaitza hobeak lortzeko. Erabat ados nago
horrekin. Gainera, eurek esaten dute logikoa dela desorekak sortzea, gizartea
eta eskola euskalduntzean abiadura ezberdinean doazelako. Iruditzen zait
bete-betean asmatzen dutela euren gogoetan. Gizartea eta eskolaren artean
egin behar dute lasterketa (euren metafora erabilita), erreleboka. Ezinezkoa
da eskolak errelebo guztiak ematea eta gizartea bide bazterrean begira egotea
(eta gehienez ere txaloak ematen).