Matusalen, Pupu eta Lore

Atalak: Info 7

Originala, Info7 irratian:

Sechu Sende lagun galiziarrak kontatu zidan Matusalen sindromea oso hedatuta dagoela Galizia aldean. Sindrome horren arabera, 120. urtea betetzetik zenbat eta hurbilago, orduan eta aukera gehiago duzu jendeak zuri galizieraz zuzentzeko. 120 urte izatetik zenbat eta urrunago egon, orduan eta aukera gehiago duzu gaztelania galiziar doinu nabarmenarekin entzuteko.

Sindromearen sintomak bertatik bertara ikusteko aukera izan nituen behin. Compostelako jatetxe batean ari ginen, olagarroak jan eta jan. Sechuk tabernariari hasiera-hasieratik galizieraz egin zion berba eta tabernariak hasieratik gaztelaniaz erantzun. Beti. Hala ere, komunikatzen ziren arazo barik eta nik uste nuen tabernariak ez zekiela galizieraz. Edo ez zegoela eroso galizieraz egiten.

Baina, kia, ondoko mahaian gu baino dezente zaharragoak ziren batzuk ari ziren olagarroetan. Jan eta edan. Eta hara non, tabernaria haiekin zer eta galizieraz egiten hasi! Sechuri egin ez eta haiei bai, jo eta ke galizieraz. Baina, noski, haiek gu baino dezente zaharragoak ziren, Matusalen izatetik gertuago zeuden gu baino.

Jaime Altuna lagun euskaldunak, berriz, gurean dagoen sindromea Matusalen ez, Pupu eta Loreren sindromea dela esaten du. Hau da, jaio zaren unetik zenbat eta gertuago egon, orduan eta aukera gehiago duzu jendeak zuri euskaraz egiteko. Edo, alderantziz jarrita, jaio zaren unetik zenbat eta urrunago egon, orduan eta aukera gutxiago duzu euskaraz entzuteko.

Beraz, han eta hemen gazteak eta helduak gara kaltetuak, han eta hemen gazte eta helduok aukera gutxi dugu jendeak gugana euskaraz zuzentzeko. Baina bi sektore horiek dira benetan jendartean eragina dutenak. Helduok gu garelako jendartearen mainstream-a eta gazteak, eurak direlako jendartean berrikuntzak proposatzen dituztenak.

Sindromeak sindrome (edo aurreiritziak aurreiritzi, sindrome horiek aurreiritzi batzuen gorpuztea baino ez direlako), han eta hemen helduok eta gazteok esfortzu estra egin behar dugu, egunero-egunero eta hainbat arlotan. Egunero egin behar ditugu bizitzako erreferendum txikiak, egunero geure buruarekin herri-galdeketak egin behar ditugu (orain dela gutxi Oihana Bartra bertsolariari irakurri diodan bezala).

Eta hala da. Eta horretan gabiltza azken aldion euskalgintzan (edo Alemaniako autonomo zaharrek esaten zuten modura, politika lehen pertsonan egiten hasi gara). Hala ere, mikroerreferendum horiek norbanakoek irabazi edo galdu egin behar badituzte ere, talde mailan ere jokatzen da. Ezer gutxirako balio duelako batek irabaztea, beste guztiek galtzen badute.

Izan ere, portaera aldaketa hauetan nire ustez gehiegi ari da ardazten diskurtsoa norbanakoaren epizentroan. Eta ezer laguntzekotan, taldetasunak lagunduko digu, taldetasunak emango digu ohitura hauek aldatzeko oinarria. Izan ere, portaera zaharrak aldatu eta desikasteko lekua behar dugu, ohitura berriak gatzatuko diren lekua behar dugu. Eta leku hori komunitatea baino ez da, komunitatea.