‘Bortxazko lanak diktadura frankistan’: mila bide liburu batean

Atalak: Historia, Politika

'Desafectos' DVDko irudia

Gerraosteko frankismopean bortxazko lanean aritu ziren presoen bizipenak ezagutarazi nahi dituzte Memoriaren Bideak elkarteak eta Gerónimo de Uztariz institutuak Esklaboen mugaldean proiektuaren bidez. Horren harira liburu-katalogo bat argitaratu berri dute; langile batailoien inguruko hainbat ikerketa eta erakusketa batetako materiala bildu dituzte liburu horretan. Erakusketa Nafarroako Unibertsitate Publikoan dago ikusgai.

1936ko Gerraren errepresio ezezaguna argitara ematea da Memoriaren Bideak elkartearen helburua. Horretarako, Gerónimo de Uztariz institutuarekin batera proiektu batean daude murgildurik, gerraosteko bide bazterretan lanean jardun zirenen egoera azaldu eta haien memoria aldarrikatuz. Bortxazko lanak diktadura frankistan liburuan, hainbat adituk egindako ikerketak bildu dituzte: Pirinioetan ezarri zen lan behartuen sistemaz, preso zeuden emakumezkoen lanaz, edo lanean aritu zirenen familiek jasandakoaz.

Ez da lehenengo aldia bi elkarte hauek horrelako ekimenik burutzen dutena. 2004. urtean adibidez, Memoriaren Bideak elkarteak omenaldia egin zien errepresio mota ezezagun hau jasan zuten guztiei eta Gerónimo de Uztariz institutuak, aldiz, hitzaldi ziklo bat antolatu zuen gertakari haien berri hobekiago jakiteko.

Orain, ildo beretik, erakusketa ibiltaria antolatu dute jendaurrean errepresio horren ondorioak jakinarazteko asmoz. Erakusketa joan den ekainean aurkeztu zuten Bidankozen, frankismoaren errepresaliatuei urtero egin ohi zaien omenaldian, eta Burgin eta Lezon izan da ikusgai. Berriki Nafarroako Unibertsitate Publikoan jarri dute erakusketa eta urriaren 21ean Otsagabiara eramango dute. Ondoren, NUPera itzuliko da berriro, azaroaren 11tik abenduaren 19ra arte. Erakusketa 16 panelez dago osatua eta katalogoan panel horien irudiak ikusi eta azalpenak irakur daitezke. Argazkiei eta errepresioa jasan zuten pertsonei protagonismo berezia eman nahi izan diete antolatzaileek. Izan ere, kalkulatzen da 15.000 lagun inguru aritu zirela nafar Pirinioetan errepideak eta bestelako obrak egiten Diktaduraren aginduetara.

Dokumentala

Bestalde, ekimen honen barruan dokumental bat sortu dute, Eguzki Bideoak-en eskutik. Desafectos izeneko lanean protagonistei ahotsa jarri diete, eta memoria berreskuratzeko bidean, frankismoaren errepresioaren berri eman nahi izan dute bizipen, musika eta datu historikoen bidez. Dokumentalaren trailerra www.esclavitudbajoelfranquismo.com helbidean ikus daiteke, proiektua zabaltzeko asmoz sorturiko web gunean.