Langabezia ari du

Atalak: Ekonomia, Gizartea

Arg.: San Sebastian Digital

2008ko azaroan 30 egunetik bitan baino ez zuen atertu.  Lehman  Brothers-en kiebrak eman zio paso 2008ko udazken euritsu hari. Gero, neguarekin, langabezia datu txarrak hasi ziren, abenduan 8.000 lagun gehiago lanik gabe Euskal Herrian, urtarrilean 12.800… Eta elurra etorri zen, denboralea Donostiatik sartu eta hamabost zentimetroko errauts zuria utzi zuen kale eta poligonoetan. EEE hitza zer zen ikasi genuen orduan, eta MCCko enpresa arrakastatsuetan ere soldatak kolpean %8 jaitsi zitezkeela. Ziklogenesis esplosiboa etorri zenerako gorrian onduta geunden jada. Zer gehiago egin behar du? Esaten genuen kolkorako. Tristea eta iluna, gogorra eta hotza, 2008-2009ko “Atzeraldi Handia” deitu izan zaion hori. Gaur egungo egoerak déjà vu hitz aspergarria dakarkit burura. Hotzak, elurrak eta langabezia datu txarrek naramate zerura begiratzera. Espero zen, eta etorri da atzeraldia, noizbait joan bada.

Atzo Espainiako Enplegu ministerioak emandako datuak (pdf) oso kezkagarriak dira: Hego Euskal Herrian %7,3 egin du gora langabeziak urtarrilean, Espainian baino hiru puntu gehiago, eta jadanik 206.000 lagun daude enplegu bulegoetan izena emanda. Krisia hasi zenetik datu txarrena da. Joan den asteko INEren inkestaren datuak (pdf) zertxobait hobeak ziren –inkesta hau fidagarriagotzat jotzen da eta Europako beste herrialdeekin parekatzeko balio du–, 176.000 lagun inguru omen dabil lan bila Hego Euskal Herrian.

Datu globalak larriak dira, baina larriagoak dira haien atzean ezkutatzen diren datu zehatzak. Esaterako, 48.000 pertsona dabiltza bi urte baino gehiagoz lana bilatu ezinik; 80.000 langabetuk ez du inolako laguntza edo subsidiorik jasotzen (abenduko datua); Hego Euskal Herriko 50.000 familiatan kide guztiak langabe daude Eustat-en eta NEI-ren esanetan. Areago, UPNAK egindako ikerketa batek dio 7.000 familiak ez dutela inolako diru-sarrerarik Nafarroan. Familiaren eta ingurukoen babesa bukatzen ari zaie askori eta horrek pobrezia igoarazi egin du nabarmen. Pobrezia eta gizarte bazterketaren kontrako europar sareak berriki argitaratutako txosten batek (pdf) dio Hego Euskal Herrian 390.000 pertsona daudela pobrezian eta bazterketan erortzeko arriskuan, urtebete lehenago baino 65.000 lagun gehiago. Eta benetan izoztuta geratzeko datu bat ere eman du erakunde horrek: 54.619 lagunek ezin dute astean hiru aldiz haragirik jan, alokairua eta kalefakzioa ordaindu… Azken batean ezin dute oinarrizko kontsumorik egin.

2012a urte beltzena izateko bidean da enpleguaren arloan. Adegik egindako aurreikuspenen arabera Gipuzkoako enpresen %5ak ateak itxi beharko ditu eta 1.300 lanpostu inguru galduko dira. Araban gauzak okerrago daude oraindik, enpresa esanguratsu ugarik lantegiak beste norabait eraman dituzte (Daewo, Esmaltaciones San Ignacio…) eta Merkataritza Ganberak ondorioztatu du bertoko enpresen laurdenak lanpostuak murrizteko asmoa duela.

Enplegu bluegoetan erregistratutako langabeziaren datuak eman zituzten atzo (Arg.: Deia)

Enplegua hain modu basatian suntsitzen den une hau aprobetxatuko du Espainiako Gobernuak lan erreformari ekiteko, des-regularizazioaren eta malgutasunaren bidetik enplegua sortuko dela esanez. Baina horrela al da? Vicenç Navarrok, Juan Torresek eta Alberto Garzónek Hay alternativas liburuan argi dute ezetz (azkeneko LARRUN-en laburpen bat argitaratu dugu): “Malgutasun gehiago izan den tokietan langabezia gehiago igo da” diote egileek, eta adibide modura jartzen dituzte Espainia, Irlanda eta AEBak. Herrialde horietan kaleratzeak errazteko politikak egin dira urteotan –“malgutasuna” zentzu horretan ulertzen baitu kapitalak– eta langabezia izugarri handitu da. Aldiz, Alemanian lana oso arauturik dago eta langabezia jaitsi egin da: iazko abenduan azken 20 urtetako daturik onena izan zen, %6,6ko langabezia tasa baino ez zen izan germaniarren artean. Errezeta neoliberalak predikatzen duenarekin guztiz kontraesanean dago hori. Gakoa lanpostuak murriztu beharrean lan orduak murriztean datza, halaxe egin dute Alemanian.

“Malgutasuna” enplegua sortu eta lanpostuak ez suntsitzeko, alegia. Euskal Herrian gero eta errotuago dugun ekonomia sozialarekin (kooperatibak, sozietate laboralak, elkarteak…)bat egiten du horrek. Etorkizun hurbilean zer esan handia izango duen eta askorentzat lana lortzeko irtenbidea izango den eredu autogestionatu eta solidarioa. Baleren Bakaikoa Gizarte Ekonomiako Euskal Behategiaren zuzendariak, elkarrizketa batean honakoa esan berri du:

Jendeak, arazoak dituenean, buruari eragiten dio eta azkenean irtenbideak sortzen dira. Kasu honetan berdin gertatuko da (…) Gaur egun jende gaztearen artean gero eta kontzienteago dira euren gurasoak baina okerrago biziko direla, eta gure zeregina da konbentzitzea horrelaxe izango dela. Bestela, engainatu egingo genituzke.  Horren ondorioz, nik uste, antolatzen hasiko dirala, eta ahal bada, autogestioaren eta kooperazioaren formularekin”.