‘Gariaren matxinada’, 250. urteurrena gogora Azpeitian

Atalak: Ekonomia, Gizartea, Historia

1766an herritar pobreak zerealen espekulazioaren eta jauntxoen gehiegikeriaren kontra altxa ziren Urolaldean. Matxinada sozial haren oinarriak gaur egun inoiz baino biziago daude kapitalismoaren krisiarekin. Baina jendartera “oso lausotuta iritsi da gure herriaren aletxo hau gaurdaino” diote Azpeitiko Kultur Mahaitik.

Urteurrena gogoratzeko Azpeitiko herri-ekimeneko eragileak biltzen dituen erakundeak egitarau oparoa osatu du, Udalarekin eta Azkoitiko Maxixatzen elkartearekin elkarlanean.

Ostegun honetan eguerdian ezagutaraziko dute egitarau ofiziala eta ekitaldian Udalak Ildefonso Gurrutxaga historialari eta abokatu azpeitiarrak 1766ko gertaerez idatzi zuen artikuluaren itzulpena aurkeztuko dute. 1933an Yakintza aldizkarian idatzia, artikulu horretan Gurrutxagak lehen aldiz lotu zuen Urolako eta Gipuzkoako egoera sozio-ekonomiko larria herritarren matxinadarekin.

Erakusketa ere antolatu dute, Sanagustin kulturgunean egongo da ikusgai apirilaren 19tik maiatzaren 3ra; ondoren Azkoitira eramango dute.

Maiatza eta ekaina artean, berriz, hitzaldi ziklo bat izango da gaian adituak diren hainbat lagunekin: matxinaden ikuspegi soziala, kontrol soziala, emakumeen rola, garaiko umorearen funtzio klasista…

Bestalde, urte amaieran Imanol Eliasek 1766ko matxinadari buruz egindako obra abiapuntu duen ikuskizun bat sortu nahi dute.

Matxinadie Azpeitiko Gaztetxean

Azpeitiko gaztetxeko kideek urteurrenari buruzko euren irakurketa plazaratu dute Uztarrian, Orduan ausartu ziren, orain zergatik ez? izenburu adierazgarriarekin. Orduko eta gaurko egoerak oso pareko dituzte: “Lehen gariarekin espekulatzen zuten moduan espekulatzen dute gaur egun ere haziekin eta elikagaiekin, etxebizitzekin eta gure aurrezkiekin”.

Gaztetxeko lagunek bideo hau ere igo dute Youtubera, gertatu zenari buruzko kronika antzeztua:

 
Izena kaleari, izena kalean

Gertaera garrantzitsua izan arren, inon ez dago matxinada hartan parte hartu zuten eta zapaldu zituzten herritarren omenezko ezer. Hala, Azpeitiko Kultur Mahaiak Udalari proposatu dio herriko kale bati “Matxinadaren kalea” izena jartzea.

Baina kaleak aurre hartu dio berriz ere instituzio publikoari eta azken asteotan Azpeitiko hainbat tokitan “1766” urtea agertu da idatzita. Udalak hormak garbitu ditu baina pintadak berriz ere agertu dira. Duela 250 urte bezala, datorren matxinadak asko baitauka kontra-boteretik.