Faxismoaren beldur barik

Atalak: Gizartea, Historia

Argazkia: Alvaro Monge / El Periódico

No tinc por atera zitzaion eztarritik Bartzelonan herritar bati. Deiadarra sentimendu askoren katalizatzaile izateaz gain, bizi dugun garai nahasien isla ere bada. Polanyik arrazoi ote? Merkatu librearen eta sistema kapitalistaren ezinarekin, pixkanaka badoaz ideia baztertzaileak leku egiten, badator berriz ere piztia, faxismoa.

AEBetako Charlottesvillen supremazistekin jazotakoak agerian utzi du zenbat aurpegi izan ditzakeen. Milaka lagun KKK eta neonaziekin batera argi-zuziak piztuta Blood and soil oihukatzen, 30eko hamarkadako bilkura hitleriarra bailitzan. Virginiako herritar askoren erantzuna berehalakoa izan da; baina Heather Hayler aktibista antifaxistaren hilketaren aurrean Trumpek Unite the Right korronte ultraeskuindarrarekiko izandako jarrera epelak erakusten du haren eragina norainokoa den. Arrazismo konfederatua goraipatzen duten 1.500 monumentu daude Estatu Batuetan, hau hasi besterik ez da egin.

Bartzelonan, sarraski jihadistaren ostean Falangeak eta beste hainbat talde ultrak “Europaren islamizazioaren kontra” elkarretaratu nahi izan zuten; mugimendu antifaxistak No Passaran esan zuen ozen eta ez zion utzi piztiari bere atzaparrak hirian paratzen: “Ez gaituzte beldurtuko, ez gaituzte bananduko, ez diegu utziko askatasun gehiago kentzen”, zioen Endavant erakunde politikoak.

Euskal Herrian ere erreakzio xenofobo eta faxistak –txanpon beraren bi alde– ugaritu dira aspaldion. Fiteron hiru marokoarrek salatu zuten jipoitu eta irain islamofoboak jaso zituztela  (gertaeraren beste bertsio batzuk daude eta epaileak ez du delitu zantzurik ikusi); Gasteizen eta Oionen meskiten eta sinboloen kontrako pintadak azaldu dira; Bilboko Artxandan gerran hildakoak oroitzeko monumentuari eraso dio Falangeak: “Fusilatu sindugusen eta ostabe ingo be” dio euskara garbian mezuak.

Faxismoak ez du hizkuntzarik ezagutzen eta gutxien esperotako tokian egon daiteke ezkutatuta. Zurrumurru bat, etorkinek jasotzen duten diru-laguntzei buruzko komentarioa, sareko txio hura… “Haiek” eta “gu” banatzeko ideia totalitaristak nagusitzen direnean agertzen da beldurra, tresna boteretsu hori. Eta orduan, poliziek pertsona susmagarri bat prebentiboki tiroz hiltzen dutenean isildu egiten gara badaezpada ere.

¿Qué hicimos aquí con el 36? (Zer egin genuen hemen 36arekin?) liburua aurkeztu du Balbino Garcia de Albizu historialari eta gerrako fusilatuen bilobak, Ameskoako erretagoardian izandako errepresioaz eta bertako herritarren inplikazioaz. “Galdetu beharko genuke ea zergatik ez ziren kanpotik etorri behar izan hemen ezarri genuen errepresiorako. Hemen erabaki genuen zeinek, noiz eta zenbat ordaindu behar izan zuen afecto ez izateagatik”, dio egileak. Ez dugu kanpora begiratu behar. Zeren eta agian, etorkizun batean geure bilobek ere galdetu beharko dute hemen zer egin genuen XXI. mendeko faxismoarekin.