Basotik: makroproiektu berria Gipuzkoan, berdez mozorrotua

Atalak: Azpiegiturak, Ekonomia, Ingurumena

Ekainaren 9an aurkeztu zuen Gipuzkoako Aldundiak Basotik fundazioa (argazkia: GFA)

Basotik fundazioa aurkeztu du duela gutxi Gipuzkoako Foru Aldundiak, lurralde horretako baso pribatuen kudeaketa “aurreratua” egiteko asmoarekin. Markel Olano ahaldun nagusiaren esanetan “kudeaketa jasangarria egin eta jauzi kualitatibo bat eman” nahi da sektorean. Datuak ez dira nolanahikoak: 2 milioi euro inbertituko ditu diputazioak hasieran, eta hurrengo bost urtetan beste 8 milioi euro; aurreikusi dute 40.000 hektarea kudeatuko dituztela, gehienak 9.500 baso-jabe txikirenak, horretarako lagapen bidezko eredua oinarri hartuta. Olanok fundazioaren aurkezpenean esan zuen Gipuzkoako lur-azaleraren %61 dagoela basoz estalita eta CO2a xurgatzeko tresna aparta direla –“gure altxorra dira”–.

Baserritarren arteko errelebo falta, esplotazioen tamaina txikia edo banda marroiaren gaitza argudio bezala hartuta,  kudeaketa “profesionala” eta “kontzentratua” egin nahi dute, “oso superfizie edo azalera handian”. Alemania, Norvegia eta Europa iparraldeko beste herrialdeak izan dituzte inspirazio iturri Basotik sortzeko.

Kritikak berehalakoak izan dira hainbat esparrutatik. Naturkon Gipuzkoako Natur Taldeen elkarteak, adibidez, baserritar eta lur-jabeak administrazioaren “zerbitzari eta subsidiario” bihurtu nahi izatea leporatu dio Aldundiari. Baso Biziak plataformak ere hausnarketa plazaratu berri du gaiaren inguruan. Bere esanetan gezurra da Gipuzkoako %61 basoa denik eta landaketa monoespezifikoak baso gisa hartzen dituztela salatu du: “Monolaborantza mozorrotuaren aldeko apustua dute mahai gainean”. Gainera, ez du baztertzen enpresa hori gerora “diru publikoarekin pribatizatzea”. Biomasa industrialera bideraturiko landaketa horiek, bestalde, klima aldaketaren kontrako borrokan balantze energetiko negatiboa dutela ziurtatu du bertako basoen aldeko plataformak.

Basoak, kapitalaren harrapakin

Aurkezpenean fundazioaren sorrera tindu berdez jantzi nahi izan badute ere greenwashing estilo hoberena erabiliz, emandako datuek eta oinarri bezala harturiko ereduak argi erakusten dute ikuspegi estraktibista eta produktibo hutsarekin sorturiko egitasmoa dela.

Donella Meadowsek sistemei buruzko bere liburu ezagunean erakutsi zigunez, mentalitate horrekin, sistema berriztagarri batek hala izateari uzten dio: basoak soilik baliabide erreserba gisa erabili eta etekinak lortzeko kapitalaren harrapakin bihurtzen direnean, gehiegizko pautak sortu eta kolapsoa dakarte. Ingalaterra Berrian (AEB), adibidez, hango baso erraldoiekin horrela gertatu zen XIX. mendean kolonoak iritsi zirenean.

Ezkerrean, Donella Meadows ingurumen zientzialariaren diagrama, sistema berriztagarri batek nola kolapsatu dezakeen azalduz. Eskuinean, AEBetako XIX. mende amaierako egurgileak hango basoak soiltzen.

Hortaz, Gipuzkoako lurrak industria-forestalistaren kolonia edo fabrika handi bihurtu nahi badira, horrek izen bat dauka: makroproiektua.