Nola obedituko diot eroari

Atalak: Gizartea, Historia

Aguraingo Intsumiso Eguna 1997an. Argazkia: Xabier Letona / ARGIA artxiboa CC-BY-SA

1997. Aguraingo Intsumiso Eguna. Antimilitarismoak milaka lagun biltzen zituen bere ekimenetan, artxibotik berreskuratu dugun argazki honetan ikusten den moduan. Aurten 30 urte beteko dira Intsumiso Eguna ospatzen hasi zirela. Oiartzunen izan zen, 1994ko urriaren 8an, Kakitzat kolektiboaren eskutik: Lin Ton Taun, Alaitz eta Maider, Anestesia… eta beste hainbat musika talde karteleran. Eta hor ditugu orduko bertsolari puntakoak ere, tartean Estitxu Arozena, Maialen Lujanbio, Jexux Mari Irazu eta Aitor eta Jon Sarasua. Azkeneko honen bertso batzuk musikatu zituen Oskorrik Insumisoarena abestia ezagun egiteko, gazte askoren sentipenei hitzak eta doinua jarri ziena: “Nola obedituko diot eroari / jadanik ez badizut obeditzen zuri?”

1980ko hamarkadan NATOren kontrako borrokarekin loratu zen mugimendua, eta gero, 90etako hasieran intsumisioaren aldeko aldarrikapenekin beste loraldi bat hasi zuen. Euskal Herriko mugimendu antimilitarista anitzean, soldadutzaren amaiera eskatzeaz gain, beste hamaika aldarrikapen eta ekimen ere egin ziren, armagintzaren kontrako ibilaldiak tarteko.

Aguraingo 1997ko jaia Arabako hainbat taldek antolatu zuten elkarrekin: Gasteizkoak, Izokina, Kakitzat, Intsumisoen Asanblada, Malatxa, KEM-MOC… Hain justu, batasun hori izan zuen bereizgarri. Hurrengo urtean Usurbilen 15.000 lagun elkartu ziren. Ordurako, José María Aznarren gobernuak Espainiako Armadaren profesionalizazioa zeukan aginduta, eta azken Intsumiso Eguna, 2000 urtekoa, soldadutzako “azken zozketari” egindako agur moduko bat izan zen: Lortu dugu, lortuko dugu… leloa zeraman. Horren ostean, antimilitarismoaren ahanztura edo beherakada antzeko bat etorri zen.

Baina urte luzeotan hainbat taldek jarraitu dute militarismoaren kontrako mezuarekin, “Munduko Ordena Berriak” han eta hemen inposatu izan dituen gerren kontra eta armagintza industria salatzen. Gasteizkoak taldeak gastu militarrari buruzko txostenak egin ditu urte luzez; Eragozpen Fiskala plataformak, gerra zergen bidez ez finantzatzeko kanpainak egiten jarraitu du eta lau ekintzaile epaitu dituzte berriki, 2022an Bilboko kuartel militar bateko paretetatik zintzilikatzeagatik. Adibide batzuk bano ez dira.

Israel Gazan egiten ari den sarraskiaren aurrean, Euskal Herriko jende ugari ematen ari den erantzunak –boikot eskaerak eta konplizitate salaketak tarteko–, iraganeko ibilbide antimilitarista horren oihartzuna dakar hein handi batean. Baina behar da gehiago: “Ez ditugu hitzak nahi, ekintzak baizik”, esan zuen Mohammad Farajallah aktibista palestinarrak Donostian, martxoaren 17ko kultur sortzaileen martxan.

Esnatu behar dira kontzientzia horiek. Gerra, defentsa eta segurtasuna baitira Europan modako hitzak handi-mandien artean. Soldadutzaren itzulera, gastu militarra emendatzea… Europako Kontseiluak, pasa den ostiralean garbi esan du prest dela edozer egiteko Ukraina finantzatu eta batasuneko herrialdeak berrarmatzeko, baita zorretan ito eta herritarrak zerbitzu publikorik gabe utzi behar baditu ere. Obedituko al diegu?