Glaziarrak urtu direnean azaldu dira gerraren miseriak Alpeetan

Atalak: Historia, Ingurumena

Italiako Trento eskualdean Lehen Mundu Gerrako arrastoak agerian geratu dira izotzek atzera egitearekin. FICAB zinema jaialdian ikusi ahal izango da kasua, gaur Irunen.

Bidasoako Nazioarteko Zinemaldi Arkeologikoaren XV. edizioak aurrera darrai eta larunbatean jakingo dugu zein den aurtengo lan saritua. Bitartean, historia eta arkeologiari loturiko hainbat dokumental (egitaraua – pdf) ikusteko aukera dago oraindik, tartean, ostegunean Irungo Carlos Blanco Aginaga liburutegian emango den Punta Linke, memoria filma, Paolo Chiodarellik zuzendua eta Trentoko Zinema Jaialdian estreinatua 2014an.

Punta Linke Italiako Trentino eskualdeko toki garaienetako bat da, eta Lehen Mundu Gerran austriar-hungariarren eta Italiako Alpinien arteko borroka bortitzak izan ziren toki estrategiko hartan, “gerra zuria” deiturikoan.

Duela mende bat izotzak eta elurrak estalitakoa agerian geratzen ari da orain, glaziarren urtzearen ondorioz. Paradoxa dirudi, klimaren aldaketarekin ondare naturala desagertzen ari da, eta aldiz, ondare historiko agertzen.

Azken hamarkadotan izotzetan lurperaturiko 80 soldadu ingururen gorputz momifikatuak azaleratu dira, oso kontserbazio egoera onean, baita borrokan aritutakoen gutunak, eta egutegiak ere. Horrez gain, urteotan arkeologoek deskubritu dituzte Punta Linken izotz azpian egindako egurrezko estruktura ugari, bere garaian mendi puntatik fronteraino hornidura eramateko.

Txabola horien barruan denbora eten egin zen 1919an Sant German-en-Layeko tratatua sinatu zenean –gerra amaituta Italiak Trento eskualdea bereganatu zuen– eta paretetan zintzilik geratu ziren senideen postalak, egunkari zatiak eta beste hainbat objektu. 2014tik museo bat dago han zabalik, 3.600 metrora, eta nolabaiteko zirrara ere sorrarazten du FICABen emango duten dokumentalean hori guztia ikusteak. Hemen duzue zati bat:

Zein ziren halako toki mortuan bizi eta borrokatu ziren gizasemeak? Gai hori landu duen Laura Spinney The Telegraph-eko kazetariak artikulu esanguratsua idatzi zuen. Bere esanetan, bi aldeek eskualdeko bertako “boluntarioak” erreklutatzen zituzten eta familia ugari zatitua geratu ziren; horrek nolabaiteko mitologia sortu du Trentoko jendartean. Mendietako izotzetan soldadu anonimoen hilotzak agertu izan direnean, herritar askok ez zuten haiek ukitzerik nahi, “profanatuak izango balira bezala”, dio Spinneyk.

Egiaz, Trento beti izan da eskualde berezia geografikoki eta horrek euren kasa ibiltzea ahalbidetu die bertakoei, bai Austriari loturik bizi zirenean, baita Lehen Mundu Gerraren ondoren Italiaren esku geratu zirenean ere. Hego Tirolekin batera, Europako autonomia zaharrenetako bat osatzen dute, bi hizkuntza hegemoniko –alemana eta italiera– eta hizkuntza komun bakarrarekin: milaka batzuek hitz egiten duten ladinoa.

“Gerra Handiaren” oihartzuna Alpeetako pareta horietan deiadarka itzuli du orain naturak, eta gerraren miseria parez pare jarri du ehun urte geroago datorkigun beste miseria batekin: planetaren hondamendi ekologikoa.