Hasiera »
Urko Apaolazaren bloga - Angelu itsua
Urko Apaolaza
Hernani, 1979. Historialaria eta Argian kazetari. Askotan, ispiluak islatzen ez duena ikusteko, zuzenean atzera begiratu behar duzu (gure Ford Fiesta zaharrari retro-bisorea hautsi zioten).
Azken bidalketak
Iruzkin berriak
- Juan M. Sansinenea(e)k “Ez dadila entzun gehiago ‘askatuta’ hitz nazkagarria” bidalketan
- Nagore(e)k Engainatu gaituzte bidalketan
- Alberto(e)k Engainatu gaituzte bidalketan
- Josetxo(e)k Engainatu gaituzte bidalketan
- Jotake(e)k Engainatu gaituzte bidalketan
Artxiboak
- 2024(e)ko martxoa
- 2024(e)ko urtarrila
- 2023(e)ko abendua
- 2023(e)ko azaroa
- 2023(e)ko urria
- 2023(e)ko apirila
- 2022(e)ko azaroa
- 2022(e)ko urria
- 2022(e)ko ekaina
- 2022(e)ko maiatza
- 2022(e)ko apirila
- 2022(e)ko otsaila
- 2022(e)ko urtarrila
- 2021(e)ko abendua
- 2021(e)ko urria
- 2021(e)ko iraila
- 2021(e)ko ekaina
- 2021(e)ko martxoa
- 2021(e)ko otsaila
- 2021(e)ko urtarrila
- 2020(e)ko abendua
- 2020(e)ko urria
- 2020(e)ko iraila
- 2020(e)ko uztaila
- 2020(e)ko ekaina
- 2020(e)ko maiatza
- 2020(e)ko apirila
- 2020(e)ko martxoa
- 2020(e)ko otsaila
- 2020(e)ko urtarrila
- 2019(e)ko abendua
- 2019(e)ko azaroa
- 2019(e)ko urria
- 2019(e)ko abuztua
- 2019(e)ko uztaila
- 2019(e)ko maiatza
- 2019(e)ko apirila
- 2019(e)ko martxoa
- 2019(e)ko otsaila
- 2019(e)ko urtarrila
- 2018(e)ko abendua
- 2018(e)ko azaroa
- 2018(e)ko urria
- 2018(e)ko iraila
- 2018(e)ko abuztua
- 2018(e)ko uztaila
- 2018(e)ko ekaina
- 2018(e)ko maiatza
- 2018(e)ko apirila
- 2018(e)ko martxoa
- 2018(e)ko otsaila
- 2018(e)ko urtarrila
- 2017(e)ko abendua
- 2017(e)ko azaroa
- 2017(e)ko urria
- 2017(e)ko iraila
- 2017(e)ko abuztua
- 2017(e)ko uztaila
- 2017(e)ko maiatza
- 2017(e)ko apirila
- 2017(e)ko martxoa
- 2017(e)ko otsaila
- 2017(e)ko urtarrila
- 2016(e)ko abendua
- 2016(e)ko azaroa
- 2016(e)ko urria
- 2016(e)ko iraila
- 2016(e)ko abuztua
- 2016(e)ko uztaila
- 2016(e)ko ekaina
- 2016(e)ko maiatza
- 2016(e)ko apirila
- 2016(e)ko martxoa
- 2016(e)ko otsaila
- 2016(e)ko urtarrila
- 2015(e)ko abendua
- 2015(e)ko azaroa
- 2015(e)ko urria
- 2015(e)ko iraila
- 2015(e)ko uztaila
- 2015(e)ko ekaina
- 2015(e)ko maiatza
- 2015(e)ko apirila
- 2015(e)ko martxoa
- 2015(e)ko otsaila
- 2015(e)ko urtarrila
- 2014(e)ko abendua
- 2014(e)ko azaroa
- 2014(e)ko urria
- 2014(e)ko iraila
- 2014(e)ko abuztua
- 2014(e)ko uztaila
- 2014(e)ko ekaina
- 2014(e)ko maiatza
- 2014(e)ko apirila
- 2014(e)ko martxoa
- 2014(e)ko otsaila
- 2014(e)ko urtarrila
- 2013(e)ko abendua
- 2013(e)ko azaroa
- 2013(e)ko urria
- 2013(e)ko iraila
- 2013(e)ko abuztua
- 2013(e)ko uztaila
- 2013(e)ko ekaina
- 2013(e)ko maiatza
- 2013(e)ko apirila
- 2013(e)ko martxoa
- 2013(e)ko otsaila
- 2013(e)ko urtarrila
- 2012(e)ko abendua
- 2012(e)ko azaroa
- 2012(e)ko urria
- 2012(e)ko iraila
- 2012(e)ko abuztua
- 2012(e)ko uztaila
- 2012(e)ko ekaina
- 2012(e)ko maiatza
- 2012(e)ko apirila
- 2012(e)ko martxoa
- 2012(e)ko otsaila
- 2012(e)ko urtarrila
- 2011(e)ko abendua
- 2011(e)ko azaroa
- 2011(e)ko iraila
- 2011(e)ko uztaila
- 2011(e)ko ekaina
- 2011(e)ko maiatza
- 2011(e)ko martxoa
- 2011(e)ko otsaila
- 2011(e)ko urtarrila
- 2010(e)ko abendua
- 2010(e)ko azaroa
- 2010(e)ko urria
- 2010(e)ko iraila
- 2010(e)ko uztaila
- 2010(e)ko ekaina
- 2010(e)ko maiatza
- 2010(e)ko apirila
- 2010(e)ko martxoa
- 2010(e)ko urtarrila
- 2009(e)ko abendua
- 2009(e)ko azaroa
- 2009(e)ko urria
- 2009(e)ko iraila
- 2009(e)ko ekaina
- 2009(e)ko maiatza
- 2009(e)ko otsaila
- 2008(e)ko azaroa
- 2008(e)ko urria
- 2008(e)ko iraila
- 2008(e)ko uztaila
- 2008(e)ko ekaina
- 2008(e)ko maiatza
- 2008(e)ko apirila
- 2008(e)ko martxoa
- 2008(e)ko otsaila
- 2008(e)ko urtarrila
- 2007(e)ko azaroa
- 2007(e)ko iraila
- 2007(e)ko martxoa
Arimen gaua, iluntasuna etorri eta imajinazioa piztu
2019-10-25 // Gizartea, Historia // Iruzkinik ez
Hildakoen eguna bertan dugu jadanik eta asteburuan ordu aldaketarekin are ilunagoak egingo zaizkigu arratsak. Arimen gaua edo Gau beltza ospatzeko fenomenoa gero eta zabalduagoa dago Euskal Herrian, antzinako ohiturari tiraka, eredu amerikarraren alternatiba gisa ekimen ugari jarri dituzte martxan herri ugaritan. (gehiago…)
Frankismoa zer den ez ahazteko hamar artikulu
2019-10-24 // Gizartea, Historia, Politika // Iruzkinik ez
Hainbeste Francoren gorpua gora eta behera, ez dezagun ahaztu hezur horien atzean dagoena: diktadura, errepresioa eta sistema totalitario oso bat faxismoaren ideietan oinarritua. Haurrak zakurretara bota eta galtzaileak esklabo bihurtzeko kapaz izan zen erregimena. Hemen dituzue hamar artikulu frankismoaren benetako aurpegia erakusten dutenak, badaezpada, inor parean bibaka hasten bazaizue…
1) Artekaletik Burgosera: 1969: Frankismoaren amaieraren hasiera.
Atzetik aurrera hasita, maiz esan ohi da Francok bere azkeneko urteetan erakutsi zituela letaginak modu krudelenean. 1969 urtean disidentzian ari zirenen kontrako ehizaldi basati bati ekin zion.
2) Frankismoko esklaboak: Jaizkibelgo errepidearen ‘trabajadoreak’
Langile batailoiak izan ziren 1936ko Gerrako galtzaileei inposaturiko zigor larrienetako bat. Haien izerdi eta odolaz baliatu ziren erregimenetik gertu zeudenak negozioa egiteko.
3) Franco eta Primo de Riveraren eskelak publikatu ditu berriro ere Vocento taldeko ABC egunkariak
Hedabide frankistek trantsizio garaitik hona makillatu nahi izan dute euren iragana eta pentsamoldea, nahiz eta askotan mozorroa kenduta agertzen zaizkigun.
4) Erorien Harana: Frankismoa deseraikitzeko lanak
Frankismoaren sinbolo handienak zutik dirau, eta zutik diraute oraindik hura sinbolizatzen duten erregimenaren egitura nagusiak. Diktadorearen hezurrak aterata, Espainiak “demokraziarako bidea amaitzen” duela esaten dute hedabide zenbaitek, baina faxistak ez ziren marmolezko lauza baten azpian lurperatuta geratu.
5) San Kristobal gotorlekuko emakume solidarioak: Harresien ertzean lurperatutako ahotsak
Milaka lagun preso sartu zituzten Espainiako Estatuan. San Kristobal izan zen espetxe jasangaitzenetako bat eta hango ziegetan zeudenei laguntzeko sorturiko herritar sareak gogor kolpatu zituen poliziak. Galdetu bestela Iruñeko Catachú tabernan.
6) 14 urterekin bortxatua, eraila eta zakurretara jaurtia
Maravillas Lamberto Larragako alabaren kasua da 1936ko Gerran faxistek egindako izugarrikerien artean ezagunenetakoa. “Ez fida herraren mirabe denaz” dio Berri Txarrak taldeak bere omenez egindako abestian.
7) 1939ko erantzukizun politikoen legea: Errepresioaren laugarren hanka
Hildakoak eta fusilatuak oroitzen ditugu gehien, baina askoz errepresio sotilago eta zorrotzagoa ezartzeko makineria asmatu zuen Francok.
8) 1936ko Gerra Villabonan: Atzoko aztarnak arakatzen, gaurko minaren sendagarri
Herritarrak zigortzeko milaka informez gainezka daude udal artxiboak. Haien bidez ere ikus dezakegu garbiketa sistematiko bat egin zuela erregimen frankistak, bere ideiak inposatzeko, emakumeei ere bere sharia espezifikoa ezarri zien.
9) Pedro Muguruza Otaño: Frankismoaren arkitekto kutuna
Erorien Harana zeinek eraiki zuen, ez zekiten memoria historikoarekin konprometiturik zeudenek ere: “Iragan ahaztuaren berreskuratzeak oraindik bide luzea duela urratzeko”.
10) Saturrarango kartzela: Hotel krudela emakumeentzat
Gerraosteko kapitulu beltzenetako bat jazo zen Mutriku eta Ondarroa arteko itsas bazter hartan. Bizi baldintza tamalgarrietan iraun zuten milaka emakumek, baina haietatik 116 eta 56 haur, gaixoturik hil ziren. Ez zuten hilarririk izan, askok hilarrian jartzeko izenik ere ez.
Barrikadetako oihartzuna
2019-10-17 // Historia, Nazioartea, Politika // Iruzkinik ez
Barrikada bat sutan asteazken gauean Bartzelonan, edukiontziz eta hesiz osaturik (arg: Jordi Borràs)
Ez, ez da egunotan Katalunian bizitzen ari direnaren lehen lerroko kronika baten izenburua. Madrilen 1854an publikaturiko egunkari batena baizik: El Eco de las Barricadas. Hoja democrática. Aurreneko sozialista eta errepublikar espainiarren topaleku izan zen kazeta hura, monarkiaren eta orduko agintarien kontrako herritar matxinadatik sortua. (gehiago…)
Gerrak, makinak eta pertsonak
2019-10-10 // Azpiegiturak, Ekonomia, Ingurumena, Nazioartea // Iruzkinik ez
Tranbia Jerusalem erdigunean, linea berri batek palestinar lurraldeetara eramango du.
CAFeko enpresa batzordeak berretsi du Jerusalemgo tranbia ez eraikitzeko jarrera. Otsailean, Beasaingo tren konpainia lizitazio lehian sartu zenean, langileak aurka agertu ziren esanez ez zutela parte hartu nahi giza eskubideak errespetatzen ez dituen proiektu batean –palestinar lurraldeetako judutarren asentamendu ilegalak lotuko ditu tranbiak–. Europako beste konpainia garrantzitsu ugarik ez bezala, CAFeko enpresako zuzendaritzak aurrera egin zuen ordea, eta abuztuan Israelek 500 milioi euroko lotea esleitu dio. (gehiago…)
Krisi ekonomikoaren hurrengo portua
2019-08-22 // Uncategorized // Iruzkinik ez
Abuztuko beroan, oporraldian harrapatu ditu Europako agintari politiko ugari, kezkatzeko moduko albiste ekonomikoak: Alemania atzeraldian sartzeko zorian dago. “Saihestu dezakegu, neurri egokiak hartuz gero”, esan zuen Peter Altmier ekonomia ministro alemaniarrak Saarbruckeko udako etxetik. Baina egun batzuk geroago Bundesbankak berak jo zuen alarma. Alemaniako BPGa %0,1 jaitsi zen bigarren hiruhilekoan eta seguruenik hurrengo hiruhilekoa ere antzera joango da; beraz, teknikoki atzeraldian sartuko litzateke Europako lokomotora deitzen dena. Alemaniako geldialdia Txina eta AEBen arteko gerra komertzialak eta Brexit gogor baten beldurrak eragin du, esportazioari emanak baitaude –industria ekoizpenaren datuak ere azken hamarkadako txarrenak izan dira–.
(gehiago…)
Stanley, genozida baten konplizea gurean
2019-07-08 // Uncategorized // Iruzkinik ez
Esploratzaile mitikoa Araban izan zela 150 urteak ospatu dituzte egunotan Gasteizen eta Kanpezun. Kazetariak bertatik bertara ezagutu zuen Euskal Herria bidaia horretan, eta labanaz idatzita utzi zuen bere izena Gasteizko arbola batean. Belgikako Leopoldo II.a genozidaren zerbitzura Kongoko herritarrak odolusteko erabiliko zuen gero labana bera, “bide komertzial berriak” aurkitzeko aitzakian.
(gehiago…)
Ekonomia eraldatzailea, inteligentziaz muga zulatzen
2019-07-02 // Ekonomia, Euskara, Gizartea // Iruzkinik ez
Lurralde izaera eta jendeen harremanak kontuan izango dituen ekonomia baten alde lanean diharduten eragile ugari dago gurean. Halaxe ikusi genuen Hendaian, Euskal Herriko Ekonomia Eraldatzailearen Lehen Topaketan. Bidasoako urak banatzen dituen lerro ikusezin hori zulatu eta denon ongizaterako pentsaturiko proiektu eta asmoak aurkeztu zituzten.
OlatuKoopek Hendaiako Herriko Etxeko enplegu zentroarekin eta Ipar Euskal Herriko hainbat eragile sozioekonomikorekin elkarlanean (Andere Nahia eta ALB), jardunaldia antolatu zuen ekainaren 21ean Hendaiako Autoportuaren salan.
Jadanik 40 enpresa komunitario baina gehiagok osatzen duten OlatuKoop sareak bost urte egin ditu aurten eta pauso bat gehiago eman nahi izan du topaketa honekin, “harreman horiek trinkotzen jarraitzeko”, Beñat Irasuegi sareko kideak Antxeta Irratian azaldu zuenez. Ez da kasualitatez egin lehen topaketa Hendaian: “Ekonomia eraldatzailea eraikitzeko marko geografikoa eta harremanen markoa Euskal Herria da guretzat”, zioen Irasuegik. (gehiago…)
1979ko Tuterako gertaerak: Espainiako Gobernuak “harreman estuagoa” eskatu zien AEBei tiro poligonoa erabiltzearen truke
2019-05-30 // Energia, Gizartea, Historia, Nazioartea, Politika // Iruzkinik ez
Tuteran poliziaren erasoa gertatu eta Gladys Del Estal hil baina lau aste lehenago, Manuel Gutierrez Mellado Espainiako presidenteordeak AEBetako goi ordezkari batekin hitz egin zuen Bardeako tiro eremuaren inguruan. Zer ari ziren negoziatzen? Zer zegoen jokoan Erriberako bazter hartan, festa baketsu bat tragedia bihurtarazteko?
1979ko ekainaren 3an mugimendu antinuklearrak Tuteran antolaturiko jaialdian poliziak zentzurik gabeko oldarraldia hasi zuen festa giroan zegoen jendearen kontra –herri eragileek programa zabala antolatu dute gertatutakoa gogoratzeko–. Bardeako tiro eremura arratsaldez egitekoa zen ibilaldi baketsua ere bertan behera geratu zen, hain justu guardia zibil batek Gladys Del Estal ekintzaile donostiarra hil zuen ordu berean.
Berrogei urte geroago eskura dauzkagun informazioetatik –besteak beste AEBetako enbaxadatik Estatu Departamentura bidalitako mezu sekretuak– antzeman daiteke interes militarrek eta AEBrekiko harremanak zerikusia izan zutela jazarpen horrekin. (gehiago…)
EAJrentzat puntu lodiak, mapa huts batean
2019-05-27 // Politika // Iruzkinik ez
Hego Euskal Herriko lau lurraldeetan izan dira udal hauteskundeak eta mapari begira aldaketa gutxi nabaritzen da duela lau urtekoarekin konparatuz gero, egon badauden arren kolorez mutatu diren udalerri asko. Foru hauteskundeekin edo autonomikoekin sintonian dauden emaitzak dira: EH Bilduk eta alderdi sozialistak gora egin dute orokorrean, baina gorakada hori EAJren arrakasta itzelaren itzalean geratu da, eta Nafarroako kasuan Navarra Sumaren atzean. (gehiago…)
Burgoseko Prozesuaren jatorrira bidaia, 50 urteren ondoren
2019-04-25 // Uncategorized // Iruzkinik ez
Europako Mendien mazeletatik zintzilik dagoen Mogrovejo herrian, 1969ko apirilean ETAren buruzagitzaren kontra poliziak egindako sarekada mugarri izan zen talde armatuaren historian eta Francoren diktaduraren bilakaera politikoan: hemen hasi zen Burgoseko Prozesua.
Liébanako haran sakonean dago Mogrovejo. Gaur hara joaten denak, argazki turistikoentzako toki bat baizik ez du aurkituko, Morra de Lechugales eta Pico del Acero atzean dituela, azkeneko hau garai bateko meatzaritzaren lekuko. 2017an Kantabriako udalerri politena izendatua, kaleak txukun jarrita dauzka, eta informazio panelek dorre feudalaren edo auzo-eskola zaharraren berri ematen digute, baita paisaje alpino hauetan Heidi pelikula errodatu zutela gogorarazi ere.
Baina gertaera historiko garrantzitsu bat ahantzi dute gida turistikoetan. 1969ko apirilaren 11n ETAko lau buruzagi tirokatu eta atxilotu zituzten herri honetan, frankismoko salbuespen egoera basatienaren erdian.
(gehiago…)