Errealitateak ez du efektu berezirik behar

Atalak: Zinema

Filmeko azala.

Zinema mundua datorren igandeko (24) Oscarretara begira dagoen bitartean, espektakulu, apaindura eta efektu berezietatik ihes egin ohi duten dokumentalei alfonbra gorria ipini die egunotan Iruñeko Punto de Vista jaialdi interesgarriak. Asiako lanek protagonismo berezia izan duten arren, Nicolas Philibert zuzendari frantziarrari ere leku garrantzitsua egin dio jaialdiak: bere hiru dokumental eskaini dituzte eta joan den astelehenean ikasgai magistrala eman zuen Nafarroako hiriburuan. Dokumentalgintzaren eredu magistrala, dena den, duela sei urte filmatu zuen Philibertek: Être et avoir.

Milioi eta erdi ikus-entzule bildu zituen Europako zinema-aretoetan, eta hori ez da zifra makala dokumental batentzat. Gainera, nazioarteko 15 sari eraman zituen 2002 eta 2004 urteen artean. Être et avoir (Izan eta eduki) lanak lau urtetik hamarrera bitarteko haurrak ikasgela bakarreko ereduarekin hezten dituen eskola txikia du ardatz, Frantzian, Auverniako herrixka txiki batean. 103 minututan, ikasturte oso bat hartzen du filmak; 103 minututan, pazientzia handia duen Georges López irakasleak ikasketetan, baina batez ere bizitzan, aurrera egiten lagunduko ditu umeak: Jojo bihurriak mugagabearen kontzeptua bereganatzen duen unea, haurren arteko borrokak, eskolaz aldatu behar duelako Nathalie isilaren negar-malkoak, familia osoak matematikako ariketa bat ebazteari ekiten dion pasadizoa, Olivierren sufrimendua aita gaixo duelako… Momentu txiki baina borobilak jaso ditu Philibertek.

Hain zuzen, zinemak ez duela espektakularra eta fantastikoa izan behar dio zuzendariak, gauza txikietan arreta jartzea merezi duela. Bere hitzetan, egiten dituen film guztiek galdera bera planteatzen dute: nola ikasten da besteekin eta besteen nahiekin elkarbizitzen? Film hau giza harremanen muinera heltzen da. Ederra da haurren artean zaharrenek txikienak nola laguntzen dituzten ikustea, irakasleak ezin duelako denekin batera egon. Nicolas Philibertek lortzen duen naturaltasunak ere –finean, errealitatea bera eta pertsona errealak dira grabatutakoak– indar handia ematen dio filmari. Denok partekatzen dugun errealitate hori, denok ezagutu eta bizi duguna da ikus-entzulea erakartzen duena, zuzendari frantziarraren esanetan.

Nola filmatu errealitatea, errealitate horretan eragin gabe? Nola islatu bizitza manipulazioan erori gabe? Nola atzeman une esanguratsuenak? Nola mantendu erritmoa eta interesa egunerokotasuna erakutsiz?… Lasai, joan den asteleheneko Philiberten hitzaldia galdu bazenuen, Être et avoir filmean dokumental onak egiteko erantzun ugari aurkituko dituzu.