Zine lokala, zine globala

Atalak: Zinema, Zinemaldia 2015

Baserri mundua ez ote den oso gurea, oso lokala, atzerriko begiradatik ondo ulertzeko. Zalantza hori agertu du zenbaitek Asier Altunaren Amama filma dela-eta. Ziurrenik, euskal kulturari eta imajinarioari lotuta pelikulak dituen erreferentzi guztiak ez ditu deszifratuko kanpotarrak –“etxeko” hainbatek ere ez–, baina erraz asko hautemango du sakoneko gaia, iraganeko mundu tradizionalaren eta egungoaren arteko talka; lokalak asko izan ohi duelako unibertsaletik.

Kore-edaren Our Little Sister filmak lortu du publikoaren saria.

Horren isla, Donostiako Zinemaldiko aurtengo publikoaren kuttunak. Hirokazu Kore-eda zuzendariaren Umimachi Diary/Our Little Sister filmak lortu du ikusleen puntuaketarik altuena, familiaren gai unibertsala oinarri, gizarte eta kultura japoniarraren klabeetatik narratua. Bide batez, gogora dezagun duela bi urte Kore-edak berak irabazi zuela Publikoaren Saria Donostian, orduan ere familiari buruzko istorio hunkigarri batekin: Soshite chichi ni naur/Like Father, Like Son. Kurioski, publikoak bozkatutako Film Europarraren Saria, ikuspegi europarretik erabat aldendua dagoen Shan He Gu Ren/Mountains May Depart txinatarrak irabazi du –nahiz eta tartean ekoizpen frantziarra izan–. Melodrama atipiko honetan, gaztaroko amets zapuztuez hitz egiten zaigu, baina Txinako gizartearen bilakaera eta erretratua ere ditu hizpide.

Lokala eta globala da, halaber, ikusleen bigarren bozkatuena: Me and Earl and The Dying Girl. AEBetako institutu tipikoko ikasle tipikoa du protagonista, filmaren abiapuntua yankia da erabat, baina kapaz da Donostiako publikoa dibertitu eta hunkitzeko, laguntasuna, harreman sozialak eta nerabezaroa bezalako gaiak jorratzeko duen moduagatik.

Ba al dago lokala ez den –erreferente jakin batzuei erantzuten ez dien– istoriorik? Aldi berean unibertsala ez denik? Egin al daiteke guztiz deserrotutako zinemarik edo guztiz gai esportaezinak lantzen dituen pelikularik? Garai eta leku zehatzetara eraman gaitu Zinemaldi honek, eta interesgarria izan da emaitza: Irango Gobernuaren errepresiopean bizi den jendartea pantailaratu du Taxi Téhéran xumeak, diktadura osteko Argentinara eraman gaitu El clan indartsuak, Alemania naziko kontzentrazio esparrura bidaiatu dugu Son of Saul film bikainean, 60ko hamarkadako Hollywooden murgildu gaitu Hitchcock/Truffaut dokumental ederrak.

Globalizazio homogeneizatzaile eta uniformizatzailearen aldean, tokian tokiko kultura eta gizartea ezagutarazteko, ulertzeko eta konplexurik gabe globalizatzeko (ere) balio beza zinema onak.