Historiaurrean ez zegoen emakume ehiztaririk, Santillanaren ikasliburuaren arabera

Atalak: Generoa, Hezkuntza

Hezkuntza curriculumetan maiz nagusitzen den ikuspegi eurozentriko, arrazista eta androzentrikoari buelta emateko lanean ari diren profesionalak ez dira gutxi hezkuntzan, baina oraindik asko dago egiteko. 7-8 urteko ikasleei zuzenduriko testuliburuaren adibidea zabaldu du Maria Gorosarri kazetariak eta hautsak harrotu ditu: “Gizonak ehizatzera joaten ziren eta emakumeak etxoletan geratzen ziren haragia erretzen”.

Lehen Hezkuntzako 2. mailako ikasleei zuzenduriko testuliburuaren argazkia zabaldu du Gorosarrik sare sozialetan, Santillana argitaletxearena: “Umeei gezur azientifikoak irakasten dizkiete”, dio. Izan ere, Historiaurrean emakumeak ere ehiztari aritzen zirela frogatzen duten ikerketak eta fosilak badiren arren, emakumeak historiatik desagerrarazten eta agertzen direnean rol jakinetan irudikatzen jarraitzen dugu maiz.

Curriculumek ez dezatela lagundu topikoak betikotzen

Ez da soilik historia ikasgaian gertatzen, ez da soilik emakumeekin gertatzen. Jakintzaren hegemonia eurozentrikoa, arrazista eta matxista dela azpimarratu du hainbat adituk, ARGIAn jaso genuenez. Errelato mugatu eta desitxuratuak, baita kolektibo jakinen errepresentazio eta erreferente faltak ere, ikasleengan sortzen duen kosmobisioaz eta eragiten dituen kalteez kexu dira. Aldarrikapena argia da: curriculumek ez dezatela lagundu buruan dugun imajinario faltsua betikotzen, topikoak indartzen.

LGBT+ kolektiboa ere baztertua izan da curriculumetik, irakasle bik nabarmendu dutenez: “Heterosexual ez denarenganako biolentzia alde guztietatik dator eskolan, curriculumetik hasi eta irakasleok egiten ditugun komentarioetaraino”, sarri komentario inkontzienteak izan arren.

Isilduta egon direnak berreskuratzen

Zorionez, gero eta gehiago dira hezkuntzan erabiltzen den materiala berrikusten eta berrantolatzen ari diren hezitzaile eta profesionalak. Filosofia ikasgaiari lotuta, adibidez, honakoa aipatu zigun Iñigo Martinez irakasleak: “Curriculumarekiko ikuspegi kritikoa zabaltzen ari gara pixkanaka, esaterako emakumeen ahotsak sartuz (Maria Zambrano, Hannah Arendt…), Marina Garcések aldarrikatzen duen geofilosofia eginez (Afrika, Asia edota Ameriketako pentsalariak kontuan hartzen, ez soilik europarrak)… Garrantzitsua da birpentsatzea pentsalarien ahotsak: zergatik batzuk eta ez besteak, zergatik berreskuratu isilduta egon direnak”.

Ikasleek eurek ere garbi dute eta Irungo Toki Alai institutuan osatu duten dekalogoko eskaeratako bat bide horretan doa: “Irakasleek beraien jardunean erabiltzen duten materiala berdinzalea, parekidea eta feministagoa izan dadin eskatzen dugu, baita ikasgaietako curriculumetan emakumeak ikusaraztea ere”.

Eta jakina, irakasle zein heldu, gure aurreiritzi eta estereotipoen kontzientzia hartzea da lehenengo pausoa, egoki irakasteko badugulako zer desikasi.