Guraso bakarreko familien eskubideak, noizko?

Atalak: Amatasuna, Diskriminazioa, Haurren haziera

Ester ama izan berri da eta 16 asteko baimena du haurra zaintzeko. Amabakarra da, Hego euskal herritarra, eta beraz bere umeak ez du bi gurasodun haurren eskubideaz gozatuko: 32 asteko zaintza baimena, bi gurasoen artean. Bakarrik egonda laguntza gehien behar duenari zaintza denbora gutxiago ematen dio legeak, eta diskriminatzailea dela ulertuta, epaitegietara jo duen amabakar batek baino gehiagok lortu du bere baimena 32 astera luzatzea. Duela hilabete batzuetatik, ordea, are gehiago konplikatu da afera eta egosten ari den Familia legean ere zalantza ugari dago oraindik airean.

Epaitegietako borrokak azken helburu bat du: legea aldatzea (istock)

EAEko Auzitegi Nagusia aitzindaria izan zen 2020an, eta ordutik, justiziara jotzeko baliabide, aukera eta indarrak izan dituzten gurasobakarrek lortu izan dute umea zaintzeko bikotekide biei batera dagokien egun kopuru bera aitortzea. Pentsa, bi gurasodun familietan bat hiltzen bada, bizirik den gurasoak eskubidea du bien baimena hartzeko, “bi gurasoak bizirik balira umeak jasoko lukeen arreta baino txikiagoa ezin baitzaio eskaini umeari”, dio Espainiako legeak; argudioak, aldiz, ez du balio bikotekiderik gabe guraso izan nahi dutenentzat.

Martxotik okerrera egin du kontuak: Espainiako Auzitegi Gorenak atzera bota zuen guraso bakarreko familiei baimen bikoitza ematea. Legeak ez duela halakorik jasotzen argudiatuta eskuak garbitu ditu Gorenak, eta aurrekari horrek zail jarri du bestelako epaiak lortzea maila beheragoko epaitegietan. Auzitegi Konstituzionalaren atea jotzen hasiak dira gurasobakarrak eta Europako Justizia Auzitegira jo duenik ere bada, baina bide luzea geratzen da aurretik.

Kaltetuena haurra da, atxikimendu gehien duen pertsonarengandik zaindua izateko denbora murrizten zaio, hain funtsezko diren lehen hilabete horietan

Epaitegietako borrokak azken helburu bat duela diote amabakarren elkarteek: legeak parekatu dezala bi gurasodun familiek duten zaintza baimena eta gurasobakarrek dutena. Espainiako Gobernuak eskuartean duen Familia legeak baimena parekatzeko aukera jasotzen zuen lehen zirriborroan, baina koalizio gobernuaren desadostasunek neurria kolokan jarri dute, PSOEko gehiengoaren ustez neurriak kalte egingo liekeelako emakumeei lan elkarrizketetan. Izan ere, gurasobakar gehien-gehienak emakumeak dira eta enpresek errezelo handiagoa izango omen dute emakumeak kontratatzeko, aurreikusiz bikotekide gabe haurdun geratuko bada 32 asteko baimena hartuko duela.

Espainian gobernu berria noiz eratuko zain, Familia legea berrartu ala berria egingo ote duten argitzeke dago, baina gurasobakarrentzako lege propioa eskatzen dute elkarteek, izan beharko lituzketen eskubide guztiak ongi jasotzeko. Esaterako, Espainiako Gobernuak onartu zuen seme-alabak 8 urte bete arte zortzi asteko baimena har dezaketela gurasoek lanean, zaintzarako, baina hemen ere bi gurasoren artean 16 aste har ditzakete seme-alabaren beharrei erantzuteko, eta gurasobakarrek aldiz, zortzi guztira. Mahai gainean jarri ohi den beste diskriminazio bat da bi guraso eta bi seme-alaba dituzten familietan, gurasoetako bat alargun geratzen bada familia ugaritzat jotzen dela automatikoki (horrek dakartzan hobariekin), baina bi seme-alaba eta guraso bakarra dituen familia ez da familia ugaritzat hartzen.

Ipar Euskal Herrian egoera ez da hobea, eta diputatu batek lege proposamena egin berri du Frantziako legebiltzarrean, gurasobakarren zaintza baimena bi gurasoenarekin parekatu dadin.

Finean, familia eredu nuklear eta tradizionala saritzen (eta gainerakoak zigortzen) duen sistema indartzen jarraitzen dute egungo lege eta ebazpen judizialek. Eta batez ere, haurra kaltetzen dute, haren eskubideak urratzen, atxikimendu gehien duen pertsonarengandik zaindua izateko denbora murrizten, zer eta hain funtsezko diren lehen hilabete horietan gainera… soilik familia batean eta ez bestean jaio direlako.