Beste zortzi urte Garoñaren mehatxupean

2011-11-28  //  Energia  //  Iruzkinik ez

Santa Maria de Garoña zentral nuklearra.

Hondakin erradioaktiboekin Alemania zeharkatzen duen trena gelditzeko egunotako protesta masiboek edo Fukushiman gertaturikoaren ondorioz Japonian oraindik  bizi duten hondamendiak ez ditu lobby pronuklearrak kikildu. Frantziako Estatuan, AEBen atzetik zentral nuklear gehien dituen herrialdean (58), energia nuklearra beharrezkoa den ideia indartsu ari dira zabaltzen gizartean. Eta Espainiako Estatuan, Euskal Herritik hain gertu dugun Garoña zaharrak 2019ra arte funtzionatzen jarraitzea ahalbidetu dezake Rajoyren Gobernu berriak. (gehiago…)

Antxon Ezeiza, ahobilorik gabeko gizona

2011-11-16  //  Zinema  //  Iruzkinik ez

Antxon Ezeiza, Euskadiko Filmategiaren argazki batean.

Antxon Ezeiza (Donostia, 1935) zendu da. Duela aste pare bat deitu nion telefonoz, osasunaz galdetzeko. Bi ebakuntzaren ostean, sendatze bidea gogorra egiten ari zitzaion, baina beti bezain sakon eta ozen mantentzen zuen ahotsa. Itzulingururik gabe mintzatzen zen, zuzen. Horregatik, iaz ezagutu nuenean ahobilorik gabe hitz egin zidan euskal zinemaz: hainbat zinemagile biltzen dituen Zeluloidezko begiradak libururako elkarrizketatzera gerturatu nintzen ni, eta nik berari adina galdera luzatu zizkidan berak niri. Ezbairik gabe, elkarrizketetatik baino gehiago ikasten da norberaren usteak zalantzan jartzeko eta gogoetatzeko bide ematen duten horrelako solasaldietatik. Azken finean, euskal zinemari buruz luze eta zabal hausnartutako gizona zen, teoria hori guztia batez ere bi proiektutan islatu zuelarik: Ikuska saila eta Ke arteko egunak filma. Obra handiak, biak ere. (gehiago…)

Apokalipsia pizza eta garagardo artean

2011-11-04  //  Zinema  //  Iruzkinik ez

"The Divide" filmeko protagonistak.

Zein unetan hasiko zinateke, heriotza usaineko bunker itogarrian giltzapetuta, erotzen? Zenbat iraungo zenuke, hasi arte biziraupenaren izenean albokoa zanpatzen, lagun-etsaia torturatzen, gizatasuna galtzen? Berdin dio ama prestu, suhiltzaile edo abokatu zaren zure egunerokoan, lurpeko bizilekuan sen primarioena gailentzen da, muturreko egoeran barru-barruko izaerak egiten du eztanda. Eta beldurgarria da emaitza. Beldurgarria delako The Divide, agonikoa, hertsia. Baina lehenbizi girotu dezagun filma bere ingurumarian, Fantasiazko eta Beldurrezko Zinemaren Astean eskaini baitute pelikula, eta berezia, oso berezia da Donostian egiten den zinemaldi hau. (gehiago…)

Rosebud

2011-10-21  //  Zinema  //  Iruzkinik ez

Citizen Kane pelikulako irudia.

“Tira, hitz bakar batek ezin du bizitza oso bat azaldu”, dio kazetariak, Charles Foster Kanek hil aurretik jaurtiriko berbaren (“Rosebud”) esanahia ezin asmatu. Bizitza osoa baino, izan ez duen, izan zezakeen, erauzi zioten bizitza laburbiltzen du protagonistaren azken hitzak, baina ez dugu misterioa gehiegi argituko, akaso baten batek ez baitu oraindik ikusi Orson Wellesen Citizen Kane filma. Aurten 70 urte bete ditu pelikulak eta aitzakia egokia izan daiteke urte mordoxka pasatuagatik indarrik galdu ez duen lan honetaz (bir)gozatzeko.

Erantzunen peskizan, Kane gertutik ezagutzen zuen jendea elkarrizketatuko du kazetariak, hildakoa errukiz, gorrotoz, miresmenez gogoratzen duen jendea. Eta erretratu osatua lortu arren, sakonean ez dugu jakingo benetan zer bilatzen zuen Kane eszentrikoak, mundua aldatu nahi ote zuen, boteretsu izan, herritarren maitasuna eskuratu… Hori guztia desiratzen zuen beharbada, jauregitzar batean bakarrik amaitu zuen 37 egunkariren jabeak. Ikuslearen jakin-mina handituz joango da, protagonistaren nortasun konplexua estalgabetu ahala, ankerra bezain erakargarria: harroa, despota, handinahia eta egozentrikoa, nahierara erabiltzeko tresna pertsonaltzat zituen egunkariak, berriak asmatuz, iritzi publikoa manipulatuz, ingurukoak mehatxatuz; neurrigabe xahutzen zuen dirua; eta populismo merkearekin irabazi nahi zituen hauteskundeak, berak zekielako zer den herriarentzat onena. “Mundu guztiak pentsatuko du pentsatzeko nik agintzen diodana”. Wellesek zuzenean gaztigatzen ditu –gaur egun oraindik dirauten– sistema politikoa, ekonomia kapitalista, kazetaritza eredua. Eta errealitateak maiz fikzioa gainditzen duenez, William Randolph Hearst kazetari estatubatuarra dago erretratu gupidagabe horren atzean –pelikula boikotatu zuen Hearstek–: hedabide inperio baten buru, sentsazionalismoaren sortzailea izan zen, tresna politiko gisa erabili zituen bere komunikabideak eta eskandaluetan eta manipulazio mediatikoan oinarritu zuen jarduna. 1897an, Kuban zuen marrazkilariak esan zionean dena lasai zegoela eta ez zela gerrarik izango, ondorengoa erantzun zion Hearstek: “Zuk irudiak jarri eta nik jarriko dut gerra”. (gehiago…)

Pribatizazioaren 10 adibide

2011-10-13  //  Uncategorized  //  Iruzkinik ez

Osasun publikoaren aldeko plataformek gogor kritikatzen dute pribatizazioa.

1) Anbulatoriora joan eta probak egiteko medikuak ospitale pribatura bidaltzea, nahiz eta probak zuzenean guk ez ordaindu, pribatizazioa da. Kontzertazioa ohiko jarduna da gurean eta diru publiko asko ospitale pribatu horietara bideratzen da (ospitale publikoen hobekuntzan inbertitu beharrean), zenbat eta proba eta ebakuntza gehiago egin, orduan eta etekin handiagoa lortzen duten ospitale pribatuetara. (gehiago…)

‘Urteberri on, amona!’ eta diru-laguntzen politika bidegabea

2011-09-30  //  Zinema  //  Iruzkinik ez

Nagore Aranburu eta Josean Bengoetxea, mahatsak jaten.

Urteberri on, amona! filma estreinatu du gaur Telmo Esnal zuzendariak. Ez pentsa, ordea, gauza erraza izan denik. Ez pentsa, Asier Altunarekin 2005ean Aupa Etxebeste! arrakastatsua egiteak bidea erraztu dionik. “Mundu guztiak esan zigun ‘Aupa Etxebeste! egin eta gero erraza daukazue’, baina badirudi ezetz, ez duela ezertarako balio egindako lanak. Dirua banatzen dutenen artean euren azpikeriak dituzte, taldetxoak, honi eta hari emateko”. Horra Esnalek iaz aitortu zizkidanak, bigarren filma martxan jarri nahian ari zela. (gehiago…)

‘Arriya’-ri buruzko kritika sut(s)uez

2011-09-02  //  Zinema  //  6 iruzkin

Kritika kontrajarriak izan ditu Arriyak.

Dikotomia bitxia sortu du Alberto J. Gorritiberea zumaiarraren Arriya filmak: ez du inor epel utzi. Kritikarien artean, baita zinema-aretoak bete dituen publikoaren artean ere –jende kopuru aldetik harrera ona izan du pelikulak–, muturreko iritziak nagusitu dira. Gezurra dirudi, esaterako, film berari buruzkoak izatea prentsan irakurritako pasarteok: (gehiago…)

Herraren arriya

2011-08-29  //  Zinema  //  2 iruzkin

Maria (Begoña Maestre) eta Peru (Iban Garate).

Zentzugabeak eta amaigabeak. Familiak eta gizarteak hausteko gauza. Horrelakoak dira Grezia klasikoaren garaitik istorio bortitzenetakoak sorrarazi dituzten herrak. Horrelakoa da baita ere Antxon eta Pakoren arteko gorrotoa, euren eta ingurukoen bizitza hipotekatu duen apustua tarteko. Zaldiak ala mandoak herrestatuko du harria arinago? Dagoeneko, gutxienekoa da hori. Alde egitea da Peru eta Mariaren irtenbidea, ezinikusi horretatik eta herra bezain zentzugabea eta amaigabea izan daitekeen tradizio pozoitsuenetik ihes egitea. (gehiago…)

Kopagoaren oihartzuna, geroz eta gertuago

2011-07-21  //  Osasuna  //  Iruzkinik ez

Iritsiko al da kopagoa gurera?

Kopagoa bezalako neurri desatsegina ez du inongo politikaririk ahotan hartu nahi, baina krisiaren aitzakian sona hartzen ari da azkenaldian: Italian 25 euro ordaindu beharko ditu herritarrak Larrialdietara doan bakoitzean, eta beste 10 euro mediku espezialistaren beharra izanez gero. Kataluniak osasun zerbitzuen erabileraren araberako tasa kobratzea proposatuko du gaur, Espainiako Estatuko Osasun kontseilarien bileran. Iritsiko al da halakorik gurera? (gehiago…)

Ekonomiaren kalanbreak

2011-06-17  //  Ekonomia, Zinema  //  Iruzkinik ez

Dokumentaleko irudia.

Merkatu librean oinarritutako ekonomia ez da aurrera atera demokrazia eta askatasun giroan, herritarrek hala eskatu eta bultzatuta, baizik shock, krisi, larrialdi, hondamendi, gerra… garaiak aprobetxatuz eta, hainbatetan, inposatuta. Aski da etsai bat asmatzea, mamua, edo jendearen noraeza baliatzea, zas! eredu ekonomiko liberal bortitza ezartzeko. Hori da gure zinemetara iritsi berri den The Shock Doctrine dokumentalaren ardatza, Naomi Klein ekonomialariaren liburuan oinarritua. (gehiago…)