Sistema eragile libre oso baten alde

Atalak: Sailkatu gabea

Xan Airek artikulu gogoangarria idatzi du, nire ustez, Bat aldizkariaren 103. alean. Euskal jakobinismoa du berbagai beste gauza askoren artean. Hona hemen handik “lapurtutako” bi lerrokada:

Zein izan zen, ordea, Euskaraz Bizi proiektu nazionalaren akatsa? Prozesu edo protokolo berdina jartzea Euskal Herriko ikastola guzietan: azpi-helburu berdinak, plangintza eta epe berdinak, tresna berdinak … Errealitatean, baliabide zinez desberdinak zirelarik: ikasle-kopuruek, profesional-kopuruek, jarrera soziolinguistikoek… ez dute deus ikustekorik Tolosan edo Sohütan, adibidez.

(UEUk eta Jakin aldizkariak eskuz esku antolatu zuten ikastaroa, Baionako Zizpa Gaztetxean: kulturaren autodeterminazioa zen gaia) Deigarria egin zitzaidan ikustea han aurkeztu proiekturik osoenak (eta, bide batez, pertsonalki interesgarrienak iruditu zitzaizkidanak), nola beren ingurumen hurbilean sustraituak diren: Katakrak Iruñean, EHZ festibala Ipar Euskal Herrian, Astra Gernikan, eta abar. Egitasmo horiek guziek izerdi komuna dakarte: balio-multzo zabalei begira, tokian tokiko behar edo hutsune bati erantzutea, behin ingurune hurbileko errealitatea sakonki ezaguturik, bizi izanik, eta batez ere partekaturik.

Hortik atera zen bertze ideia garrantzitsua, hauxe izan zen: lokalki finkatua den egitasmoak, oihartzuna eduki eta eskain dezake maila zabalagoan.

Behetik gorako prozesuek badutela zer ekar sustraitzean, baita hedatzean. Batez ere hizkuntza, kultura, eta herri minorizatuetan.

Baina beste hainbat kontu ere du berbagai Xanek, esate baterako:

Azken 50 urteotan bederen, hizkuntza biziberritze eredu baten ondare komuna eraiki eta finkatu dugu, mundu mailan erreferente izaterainoko heinera helduz. Baina bitxi bada ere, ez dakigu ondare hori gure inguruko gizartean partekatzen, zabaltzen, konfrontatzen, molde kohesionatu eta koordinatuan, Garabide batek egin dezakeen modura Abya Yalako populuekin.

Akademia ere dakar lerroetara Xanek bere artikuluan:

Gure esperimentazioek eta lorpenek, zigilu akademikoa behar dute. Jakinez, gainera, ikerketa-arlo zabala bezain sakon eskain dezaketela: terrenoan murgildurik gabiltzanoi, eskas zaigu distantzia hartzen dakien begirada bat, ahalaz teorien bidez ere gure ondare komuna biziberrituko duena denboran, eta zilegituko mundu akademikoan.