Bardeatik Erronkarira, artzain baten azken pausoak Twitterrez

Atalak: Ekonomia, Historia, Ingurumena, Uncategorized

Bardean lau urmael natural daude, horietako bat da La Cruceta deiturikoa. Irudian ikusi daiteke Domingo Urzainquiren artaldea handik El Pasora bidean, Artzainaren Monumentua dagoen tokirantz (arg.: La Kukula).

Domingo Urzainqui Burgiko artzainak bere artaldea Erronkariarren Errege Abelbidean zehar darama egunotan, mende askoko ohitura eta garraio modu jasangarriari eutsiz. Bere ibilia Twitterren jarraitzen ari da Burgiko La Kukula kultur elkartea.

Iraganean arrunta bezain normala zena, gertaera berezi bihurtu da gaur egun: artzain batek transhumantziari ekin dio oinez, eta enegarren aldiz Bardeatik Erronkarirako bidea hartu du udaberria igarotzearekin batera, zintzarri edo ezkilen hari musikala eta zakurrak lagun.

Domingo Urzainquik hogeita hamar urte daramatza Erronkariarren Errege Abelbidea egiten, Nafarroan ezagutzen den bide zaharrenetakoa. Hamalau urterekin hasi zen aita laguntzen eta gaur egun ohitura horri jarraitzen dion ia bakarra da. Bardeatik Zangotzara, eta handik Leireko mendizerra igaro ondoren Zaraitzu eta Erronkarira igarotzen da bidea.

La Kukula Burgiko kultur elkarteak sare sozialetan jarraipena egin dio artzainari aurten eta egunez egun ari da kontatzen artaldearen martxa. Zientoka dira Twitterreko hari harrigarri eta berezia jarraitzen ari diren erabiltzaileak. Hala, kuriositate etnografikoak aipatzeaz gain, Pirinioetako eskualde despopulatu horien sustapena egiteko ere baliatu du elkarteak , esaterako Erronkariko gazta edo Nafarroako arkumea.

El Pasora iristerako artaldearen martxa egun bat atzeratu da beroaren eraginez, ardiek bata bestearen itzala bilatzen baitute eta astiroago doaz. (arg.: La kukula)

Goizean goiz Zangotza zeharkatzen, zortzigarren etapan. Errepide sareak eta trafikoak abelbidea desitxuratu eta oztopo handiak ekarri ditu azken hamarkadatan. (arg.: La Kukula)

Kamioi bidezko garraioa jaun eta jabe denean, artaldea oinez mugitzea ariketa borrokalaria bihurtu da mundu jasangarriago baten alde. Eguratsa bero denean, artaldea mantsoago doa halabeharrez, energia gutxiago gastatzeko. Ardiei kasu eginez ere ikas dezakegu zerbait klimaren inguruan.

Iban Ayesta antropologo eta zine zuzendariak hamar urte daramatza Domingo Urzainquiren eta Fran Fuertesen pausoen atzetik; Amores trashumantes dokumentala amaitzen ari da urtero abelbide horretan barrena abiatzen diren artzain bien inguruan. Bere esanetan, egoera ezberdinei erantzun behar izaten diete, “haizearen, uraren eta larreen menpe daude, eta hori eskola handi bat da”, dio.

Club Vasco de Campingek argitaratzen duen Errimaia aldizkariaren azken zenbakiak Ayestaren esperientzia dakar, artzainekin transhumantziaren zati bat egiten ere aritu baita zinemagilea. Errepideen ugaritzea, larreen gutxitzea eta errelebo falta dira arazo nagusia. Azaldu duenez, Franek aurten azken urtea izango du abelbidea egiten. Domingo baino ez zaigu geratuko.

Fran Fuertes eta Domingo Urzainqui euren ardia markatzen transhumatzia hasi aurretik. Nork bere zeinuak erabiltzen ditu azienda xakitzeko, askotan artzainek soilik ulertzen duten lengoaia batean (arg.: La Kukula)

Leireko mendizerratik Erronkarira eremu menditsu eta zaila igaro behar izaten zuten artaldeek, tartean dago Garonako amildegia. Bidean dauden bazkatoki eta atsendenlekuak ezinbesteko dira. Irudian, egunsentian Oilateko lautadara bidean. (arg.: La Kukula)

Bardea Beltzan hasi zuen ibilbidea artzainak ekainaren 24an, eta dena ondo bidean, larunbat honetan iritsiko da helmugara, Garonako amildegia eta Oilateko lautada pasa ondoren. Pirinioetako mendi magal berdeak zain dituzte ardiek. Hamaika etapa horietan trazaturiko bide zehatza badakigu, artaldeak daraman GPS seinaleari esker, eta horrela, Erronkariarren Errege Abelbidea birtualki erregistratuta geratuko da, belaunaldiz belaunaldi transmititu den memoria betiko galdu aurretik.