Menditik hirira: zer ezkutatzen digu Pirinioetako sendabelar saltzaileen lanak?
XIX. eta XX. mendeetan ohikoa zen hiri nagusietako kaleetan ikustea janzkera tradizional ikusgarria zuten emakume batzuk, sendabelarrak saltzen. Ansotarrak ziren, Aragoiko Ansó ibarrekoak. Erakusketa batek haien historia kontatu digu, eta bide batez azalerazi du atzean ezkutatzen zen ekonomia eta funtzio sozial garrantzitsua. Ansóko Torreta edo dorre zaharrean paratu dute erakusketa abuztuan zehar –lehenago Jacan, Huescan, Madrilen eta Zaragozan ere izan da–, Elena Gusano Galindok...
Read MoreAmiantoan suspentso
Irailarekin batera badator ikasturte berriaren hasiera eta milaka haur eta nerabek ikastetxeetarako bidea hartuko dute berriz ere, batzuk pozik, beste batzuk ez hainbeste, baina denek euren azterketak eta lezioak motxilan dituztela. Beste hainbeste espero zitekeen euskal administrazioaren partetik, baina ez dirudi ikasle finak izan direnik, ez behintzat gai zehatz bati dagokionez: amiantoa. Kataluniako Generalitatak uda honetan hamazazpi ikastetxetan obrak egin ditu, eraikinetan oraindik...
Read MoreNola obedituko diot eroari
1997. Aguraingo Intsumiso Eguna. Antimilitarismoak milaka lagun biltzen zituen bere ekimenetan, artxibotik berreskuratu dugun argazki honetan ikusten den moduan. Aurten 30 urte beteko dira Intsumiso Eguna ospatzen hasi zirela. Oiartzunen izan zen, 1994ko urriaren 8an, Kakitzat kolektiboaren eskutik: Lin Ton Taun, Alaitz eta Maider, Anestesia… eta beste hainbat musika talde karteleran. Eta hor ditugu orduko bertsolari puntakoak ere, tartean Estitxu Arozena, Maialen Lujanbio, Jexux Mari Irazu...
Read MoreBilbo ere hondakin eta errauts bihurtu nahi izan zuten
Erasoa airetik datorrenean, lurraren azpian ezkutatzea besterik ezin da egin. Europan 1936ko Gerran estreinatu zen gaur egun ikaraturik ikusten ari garen herritarren kontrako aire bidezko eraso eta genozidio estrategia –lehenago Arrifeko amazigen kontra arma kimikoekin egin bezala–. Gazan herritarrak zapaltzeko Israelek orain azken generazioko misilak eta droneak erabiltzen dituen moduan, Alemaniako eta Italiako abiazioak garai hartako hegazkin modernoenak erabili zituen. Xabier Irujo...
Read MoreOnddo bizi garela
Urriaren 25ean eta abenduaren 19an 150.000 langile publiko grebara deitu dituzte LAB, ELA, CCOO, Steilas, Satse eta ESK sindikatuek Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan. Ez dira greba bakarrak izango: EHUko irakasle eta ikertzaileak urriaren 11n; Hezkuntza Bereziko irakasleak, sukaldariak eta garbitzaileak urriaren 24an… Eta azaroaren 30ean zaintza publiko-komunitarioaren aldeko greba feminista orokorra Euskal Herri osoan. Udazken beroa dator. Deialdi horien aurrean Eusko Jaurlaritzako...
Read MoreDonostiako burges “modernoek” nola egin zuten dirua?
Koldo Mitxelena Kulturunean erakusketa zabal bat dago ikusgai Donostiako familia entzutetsuenetako bateko kideek ateratako argazkiekin: Aurrera eginez deitu diote. José Brunet Berminghamek XIX. mendearen azken herenean ateratako dozenaka argazkiz dago osatuta eta benetako altxorra dira hiriak izandako “hirigintza-eraldaketa handiena” ikusteko. Garai haietan egin ziren azpiegitura obrez gain, donostiar burgesen bizimodua islatzen duten argazkiak ere badaude, Bruneten birbiloba batek, egun...
Read MorePederasten boterea
Eliza katolikoko ordezkariek haurren kontra hamarkada askotan egindako sexu-gehiegikerien auziak eztanda egin du Euskal Herrian. Nafarroan 1948 eta 1985 artean gertaturiko 60 kasu identifikatu ditu NUPeko ikerlari talde batek, baina azaldu dutenez “izebergaren punta” baino ez dira. Foru gobernuaren aginduz egindako txostenean erasotzaileen kopurua –gutxienez 31 ustezko pederasta– eta profilak ageri diren arren, haien izenak ez dira publiko egin. Aldiz, biktimen testigantzen zatiak...
Read MoreZergatik egin du porrot greba orokorraren aukerak?
Euskal Herrian greba orokor bat antolatzeko aukera mahai gainean izan da behin eta berriz azken hilabeteotan sindikatuen artean. LABek mahairatu zuen lehen aldiz Maiatzaren Leheneko ekitaldietan halako mobilizazio bat egiteko beharra, eta ELAk ez zuen ezezkorik esan. Arrazoiak soberan daude bi euskal sindikatu nagusientzat: pandemiaren ondorioz hartutako neurri ekonomiko eta sozialei buelta emateko premia, zerbitzu publikoak indartzea, Espainiako lan eta pentsio erreformen torlojua askatzeko...
Read MoreFrankismoaren apologia, askatasunaren izenean?
“Uste al duzu adierazpen askatasunak frankismoa, nazismoa edo faxismoa bezalako ideologia totalitarioak babestu behar dituela?”. Galdera hori luzatu diote Unidas Podemos, ERC, EAJ, Junts eta EH Bilduko europarlamentariek Europako Batzordeari. Izan ere, Espainiako Estatuko Botere Judizialeko Kontseilu Nagusiko (CGPJ) bokalen arabera, Francisco Franco bezalako fundazioek apologia frankista egitea adierazpen askatasunak babesturik dago, “biktimak ez badira umiliatzen”, Espainiako Memoria...
Read MoreZaintzen Euskal Sistema Publiko bat
Askotan esan dugu: pandemia honek zaintza erdigunean jarri eta egiatan gure bizitzentzat duen garrantzia azalerazi du. Baina aldi berean, honen beharra biderkatzeak ekarri du berriz ere eremu pribatu eta merkantilistatik bideratzea askotan zaintzaren zerbitzuak, gehienetan emakume migratu eta arrazializatuen bizkar, egoera oso prekarioan. Zaintza zentzu osoan hartu behar da, alderdi fisikotik zein emozionaletik. BDS Koop-ek argitaratzen duen Laia aldizkarian –Bidasoaldeko gure ARGIA jendeak...
Read More
Iruzkin berriak