Dantxarinea “prekaritatearen paradisu”: helikopteroek erakutsiko ez dizuten errealitatea

2016-09-02  //  Ekonomia, Kirola  //  Iruzkinik ez

Muga ondoan dagoen Urdazubiko merkatal guneko lan baldintza eta ordutegiak “uharte bat bezala” direla dio ELA sindikatuak. Espainiako Vueltaren etapa bertan amaitzen dela baliatuta protesta egingo dute. (gehiago…)

[Grafikoa] Hobi komunak eta auzo lotsa

2016-08-30  //  Historia  //  2 iruzkin

Derrigortuta desagertutakoen Nazioarteko Eguna den honetan, beste behin gogorarazi behar dugu auzo lotsa ematen duen datu bat: Espainia da, Kanbodiaren ondoren, induskatu gabeko hobi komun gehien dituen estatua. (gehiago…)

“Gerra turismoa” Euskal Herrian barrena

2016-08-24  //  Historia  //  Iruzkinik ez

Frankistek 1938an turismo gidatua sortu zuten gerrari buruzko euren ikuspegia emateko, tartean Gipuzkoa eta Bizkaia gurutzatzen zituen Iparraldeko ibilbidea zegoen. Calellako (Bartzelona) Turismoaren Museoan erakusketa paratu dute “gerra turismo” bitxi hartaz.

Berrikitan ateak ireki dituen Calellako Turismoaren Museoan –arlo horretan bakarra munduan– behin behineko erakusketa dago ikusgai 1936ko Gerran frankistek abiarazitako ekimen aski ezezagun baten inguruan. (gehiago…)

Columba Fernández, egia esateagatik fusilatu zuten anarkista gasteiztarra

2016-07-15  //  Uncategorized  //  Iruzkinik ez

Izarren Argia autobusa Gasteizetik pasa zenean Columba Fernández ere gogoan izan zuten.

“Araba Espainiarekin” zioen hizki larriz prentsa golpistak 1936ko uztail hondarrean. Gaurdaino iritsi den kontakizun hori kolokan jartzen dute Columba Fernández anarkistaren moduko historiek.

Historiografia frankistak behinola haizatu eta ia denek irentsi zuten apoa izan zen: Araban, Nafarroan bezala, herritarrek harrera beroa egin zioten 1936ko uztailaren 18ko altxamenduari. Gaur ordea badakigu lurralde horretan, eta bereziki Gasteiz hiriburuan, golpearen arrakasta ez zela batere garbi egon, erresistentziak izan zirela, greba, armak lortzeko saiakerak… Hori guztia kontatzen saiatu gara ARGIAren aste honetako zenbakian.

Disidenteak erruz espetxeratu zituzten lehen egunetan, eta emakumeentzako Saturraran txiki bat ere sortu zuten Gasteizen, Foruen kalean dagoen “Sagrado Corazon” eskolan. Egun, unibertsitatera bidean ondotik pasatzen diren ikasleek nekez imajina dezakete bertan nolako umilazioak pasarazi zizkieten hamarnaka emakume errepublikarri, tartean Columba Fernándezi. 1936ko iraileko egun zital batez handik atera eta betirako desagerrarazi zuten arte.

Sagrado Corazón ikastetxea, emakumeentzako presondegi bihurtu zuten 1936an.

Fernández ezaguna zen hiriko mugimendu anarkistan. Jaiotzez errioxarra, Gasteizera emigratu zuen eta bertako alde zaharrean bizi zen. 1932an badugu bere berri, otsailean poliziak egindako sarekada batean atxilotua izan baitzen. Urte hartan ospatu zen Bigarren Errepublikaren urteurrena ponpa handiz, baina CNTk ez zuen horietan parte hartu.

Duela 80 urte faxistek golpea eman eta gero, gizonentzako presondegi kanpoko ilaran aurkituko dugu Fernández; bere senarra preso dute eta beste askok bezala haren berri jakin nahi du. Halako batean, soldadu batzuek txantxak egin eta ardoa eskaintzen diote, honek ezetz, begetarianoa eta abstemioa baita.

Hortik aurrerakoak Iñaki Egañak dokumentatu ditu Los Crimenes de Franco en Euskal Herria bere liburuan. Dirudienez ilaran zegoen norbaitek “ardoa eta tabakoaren engainatzen zaituztete” esan zien soldaduei. Salaketaren ondorioz Fernández atxilotu zuten, eta honek esaldi hori berea zenik ukatu bazuen ere, 4 urteko kartzela zigorra ezarri zioten, soldaduei deklaraziorik hartu ere egin gabe.

“No hay resguardo”

Egañak dioenez, agintariek eta Guardia Zibilak Fernándezen kontrako txosten gogorrak idatzi zituzten, oso arriskutsua zela eta “aurrekari tamalgarriak” zituela adieraziz. Hortik egun gutxira, irailaren 17an Gasteizko presondegitik Laguardiakora eramateko bidean, beste hainbat presorekin hil zuten Conchas de Haro inguruan.

Halako kasuetan ohikoa zen moduan, administrazio frankistak mota guztietako eufemismo, trikimailu eta utzikeria erabili zituen, itxurak eginez inon ager ez zedin gau ilunean asasinatua izan zela. Zortzi urte geroago oraindik “desagertua” non zegoen jakiteko tramitetan zebiltzan: “No hay resguardo” hotz batekin itxi zuen Gobernu Zibilak bere kasua.

Columba Fernández Doyague 38 urte zituela hil zuten. Haren alaba Maruja Ruiz Fernándezek honela idatzi zuen Arabako Diputazioak bere amari egindako omenaldiaren ondoren: “Ezin duzue ulertu bat-batean bakarrik aurkitu zen haur honen mina nolakoa izan zen. Izan genituen zailtasun ekonomiko eta mota guztietakoei zauri sakon bat gehitu behar diogu: ez jakitea zure amaren hezurrak non dauden”.

Aurrezki kutxen desagertzea, bi urte

2016-06-30  //  Uncategorized  //  Iruzkinik ez

Euskal Herriko egitura ekonomikorako egun fatidikoa izan zen askorentzat: 2014ko ekainaren 30ean BBK eta Vitalen batzarrek euren burua desegin eta pribatizazioari atea ireki zioten.

Bi urte igaro dira BBK eta Vital aurrezki kutxak euren burua banku-fundazio bihurtzea erabaki zutenetik –Gipuzkoako Kutxak gauza bera egin zuen apur bat geroago–. Horren ondorioz, mekanismo demokratikoetatik eratorritako ordezkaritzak osatutako batzarra izatetik, auto-izendatu daitezkeen pertsonez osaturiko patronatua dute. Askorentzat izaera eta kontrol publikoa galtzea suposatu zuen pauso horrek. (gehiago…)

Dioxina kopuru handia isuri duen erraustegiak kezka sortu du Herbehereetan

2016-06-16  //  Ingurumena, Osasuna  //  Iruzkinik ez

Harlingen hiriko erraustegian egindako neurketek gai toxikoaren maila oso altua eman dute. Berdeek “nahikoa da” esan eta azalpenak eskatu dituzte.

Herbeheretako iparraldean dagoen Harlingen hiriko errauskailuko labeak neurriz kanpo zabaldu du kantzerra sor dezakeen dioxina. Martxoaren 23tik apirilaren 2ra egindako neurketek horixe adierazi dute, eta kutsadurak kezka handia sortu du Fryslân (Frisia) probintzian. (gehiago…)

Donostiako lan-esplotazioaren postala “prekarietatearen trenetik”

2016-06-07  //  Ekonomia  //  Iruzkinik ez

Osakidetzako langileak euren lan baldintzak salatzen (Irudia: ELA sindikatua).

Hiriko “esplotazio errealitateak” ezagutarazteko ekimena abiatu du ELA sindikatuak astearte goizean. Trenak geldialdi ugari egingo ditu “laneko miseria hedatuta baitago”.

Pasa den apirilean Bilbon egin bezala, prekarietate egoerak agerian uzteko ibilbidea antolatu du ELAk orain Donostian. Sindikatuaren esanetan “laneko miseria hedatuta dago, eta askotan miseria hau multinazional edo bertoko enpresa ezagunek planifikatu eta antolatzen dute. Langileak umiliatuta, gaindituta eta ikustezin nahi gaituzte”.

Geltokiak Osakidetzan, hoteletan, Kutxabanken eta saltoki handietan kokatu dituzte. ELAk azaldu duenez, toki batzuetan 500 euroko soldatak eta 12 orduko lan egunak dituzte, beste batzuetan lanaldi partzial gehiegizkoen ondorioz “beldurra eta presioa” nabarmena da, badira astean 50 ordu lan egitea exijitzen duten ostatuak edota ordua 3 euro baino ordaintzen ez duten zentro komertzialak.

Logelak garbitzeagatik 3 euro. Eta ez da Donostian prekarietatea babesten duen hotel bakarra. #prekarietatearistop pic.twitter.com/6syxplFBrc

— ELA sindikatua (@ELAsindikatua) 2016(e)ko ekainak 7

1936ko Gerra garaikoak izan daitezkeen giza hezurrak azaldu dira Zubietamendin

2016-06-03  //  Historia  //  Iruzkinik ez

Txaldatxur tontorraren inguruan eraikitako lubaki lerroan azaldu dira gorpuzkinak, lehenago gerra material baliotsua aurkitu duten toki berean. Larunbatean ekingo diote exhumazioari. (gehiago…)

Lehen sektorean euskal erkidegoen arteko hartu-emana jaitsi egin da krisi garaian

2016-05-24  //  Ekonomia  //  Iruzkinik ez

Artzain eguna Uharte-Arakilen (arg: Turismo.Navarra.com)

Elikagaien industriak eta lehen sektoreak azken urteetan gorakada izan duten arren, Nafarroa eta EAEren arteko negozio bolumena txikitu egin da, Gaindegiak egindako azterketa baten arabera.

Aukera galdu bat, horrelaxe defini daiteke Hego Euskal Herriko lehen sektoreak azken urteetan izan duena, lurraldetasunaren ikuspuntutik begiratuta behinik-behin. Gaindegiak 2008 eta 2013 artean elikagaien ekoizpenean izandako joerak aztertu ditu eta ondorioa garbia da: ekoizpena handitu eta dibertsifikatu egin da krisi garaian –Nafarroan %14 hazi da lehen sektorea eta %3 elikagaien industria–, baina horrek ez du lurraldeen arteko kohesioa indartu, alderantziz, gutxitu egin da Nafarroa eta EAEren arteko harremana –azterketak ez dio ezer Ipar Euskal Herriko lurraldeez–.

Nafarroan, bi arlotako negozio bolumen osoaren %32 EAE zuen helmuga 2008an; bada, portzentajea %20,6ra jaitsi da egun –lehen sektorearen kasuan erdira–. Orotara %17,8 hartu-eman gutxiago esan nahi du horrek; EAEri dagokionez nabarmenagoa da jaitsiera Nafarroarekiko (%28).

Gaindegiak azaldu duenez, batez ere Frantziak, Erresuma Batuak eta Italiak bereganatu dute euskal lurraldeen artean galdu den salerosketa. Zati gero eta handiagoa da kanpora esportatzen dena, zenbait produktuk balio erantsi handia hartu baitu. Duela 20 urte 400 milioi eurotik behera ekartzen zuen lehen sektoreko produktuen esportazioak eta orain 800 milioitik gora da.

Autokontsumoak gora

Azterketak datu positibo bat utzi du: bi erkidegoetan lehen sektoreko ekoizpen propioaren kontsumoa igo egin da krisi garaian eta %40,2 izatetik %45,7 izatera igaro da. Bertan hazitakoa bertan jaten dela orain lehen baino gehiago, alegia.

Nolanahi ere, euskal behategiak nabarmendu nahi izan du badirela hamar urte kanpotik ekarritako lehen sektoreko produktuak bertakoak baina gehiago direla; zehazki Espainia da elikagaien inportatzaile handiena, azken urteetan kopurua zertxobait jaitsi bada ere.

[Grafikoa] Eta 9.400 milioi euro gehiago bagenitu behar sozialetarako?

2016-05-19  //  Ekonomia  //  Iruzkinik ez

Fiskalitatean dauden desberdintasunak eta aukerak aztertu ditu du LABek. Zerga-presioa Europar Batasunaren adinakoa balitz 9.400 milioi euro gehiago bilduko litzateke, gaur egun arlo sozialean Eusko Autonomia Erkidegoko eta Nafarroako gobernuek gastatzen dutena bezainbeste. Sindikatu abertzalearen ustez “karga” fiskalak justua behar du izan ordea, langileek bikoitza jartzen baitute foru-kutxan, prestatu dugun grafiko honetan ikus daitekeen bezala: