Heriotzaz hitz egin dezagun

Atalak: Gizartea, Haurrak, heriotza

Teoria badakigu, eta hala gogoraraziko digute Hildakoen Egunaren harira egunotako artikulu eta elkarrizketek: bizitzaren parte da heriotza, normalizatu egin behar dugu, naturalizatu, dolua pasa… eta horretarako erremintak badirela diote adituek, baina hain dira pertsonalak heriotzaren aurreko bizipen eta erreakzioak, hain dira ezberdinak kasuak. Ezustean, istripuz, gaixotasunez, zahartzaroz, suizidioz hil den semea, ama, aitona, bikotekidea, laguna, ikaskidea, lankidea, pisukidea… agurtzea ez da beti erraza. Irakatsi daiteke heriotzari aurre egiten?

Bi gauza garbi geratu zitzaizkigun, Naroa Martinez psikopedagogoari egindako elkarrizketan: heriotzaz eta hildakoez hitz egitea saihesteak ez dio inori mesede egiten, eta oso galduta sentitzen gara umeekin gaia landu nahi dugunean. Lotuta daude biak, oraindik ere errealitatea delako deserosoa zaigula: haurra babestuko dugulakoan heriotza existituko ez bailitzan jokatzen dugu maiz –baina “umeari traumarik ez sortzeko bidea ez da heriotza ezkutatzea, akonpainamendua egitea baizik”, dio Martinezek–; gure matrakarekin ingurukoak gogaituko ditugulakoan ez diegu kontatzen nola daramagun dolua –edo egiten ari ez garen dolua–, tanatorioan hiruzpalau hitz gurutzatu eta handik aste batzuetara desagertzen da gaia, desagertzen da hildakoa, norberak bakardadean eramaten du bere motxila.

Motxila konpartituak gutxiago pisatzen du, eta tabua apurtzea da horretarako lehen urratsa: haurrek bakarrik ez, helduok ere baditugu gure beldur, kezka eta galderak, eta ez, ez ditugu erantzun guztiak, baina zalantzak partekatzeak eta elkarren akonpainamendua egiteak helduleku gehiago emango dizkigu gertatu den heriotza prozesatzeko, gertatuko den heriotzari errazago aurre egiteko, beldur handiagoa sortzen duelako ezezaguna den horrek eta hitz egin ez den horrek; etxean eta eskolan gaia jorratu dugularik jakin badakigulako badugula norekin hustu barrenak; ulertuko dugulako ditugun sentimenduak izatea normala dela eta esaterako triste ordez haserre egotea erreakzio normala dela… “Kontua ez da uneoro beldurra transmititzea –dio psikopedagogoak–, baina iskin ere ezin diogu egin heriotza gure bizitzen parte dela azaltzeari”. Heriotzaz hitz egin dezagun. Eta barre, negar eta erritu artean gogoratu ditzagun gure hildakoak, haiek bizirik mantentzeko modua baita.