Amerikak hil zuen artzaina
Bizi hobeago baten bila Ameriketara artzain joan ziren euskaldunen arketipo jakin bat iritsi izan zaigu, normalean literaturaren bidez, erruz lan egin eta euren sorterrira diru apur bat eginda itzuli ziren horiena. Bada beste historia bat maiz kontatzen ez dena: lurralde urrun haietan hondoa jo zutenena. Bakardadeaz borrokatzen ikuskizunak, haietako baten bizitza du ardatz, burua galdu zuen Txomin Malaxetxeberriarena. Gas-ganberak ez dira soilik nazien terrorearen ondare izan. Amerikako...
Read MoreEuskaldunaren kolapsoa
Abenduaren 1ean, duela 35 urte, Euskaldunako langileen emazteek 24 orduko itxialdia egin zuten. Itzaleko borroka horren lekuko da Nosotras las mujeres de Euskalduna dokumentala. Euskaldunako beharginek egunak zeramatzaten poliziari ahal zuten guztiarekin aurre egiten –tiragomak sinbolo bihurtu ziren–. Bestaldean, tankeak eta benetako su-balak. Espainiako polizia iritsi zen egunero 400 ke-pote eta 1.000 gomazko pilota jaurtitzera. 1984ko azaroaren 23a. Borroka gogor eta ausart baten alde...
Read MoreArimen gaua, iluntasuna etorri eta imajinazioa piztu
Hildakoen eguna bertan dugu jadanik eta asteburuan ordu aldaketarekin are ilunagoak egingo zaizkigu arratsak. Arimen gaua edo Gau beltza ospatzeko fenomenoa gero eta zabalduagoa dago Euskal Herrian, antzinako ohiturari tiraka, eredu amerikarraren alternatiba gisa ekimen ugari jarri dituzte martxan herri ugaritan. Duela mende erdi inguru arte oso zabalduta zegoen haurrek kalabazak edo arbiak erabiliz aurpegia estalita bihurrikeriak egiten ibiltzea Domu Santu egunaren bueltan. Baina ohitura hura...
Read MoreFrankismoa zer den ez ahazteko hamar artikulu
Hainbeste Francoren gorpua gora eta behera, ez dezagun ahaztu hezur horien atzean dagoena: diktadura, errepresioa eta sistema totalitario oso bat faxismoaren ideietan oinarritua. Haurrak zakurretara bota eta galtzaileak esklabo bihurtzeko kapaz izan zen erregimena. Hemen dituzue hamar artikulu frankismoaren benetako aurpegia erakusten dutenak, badaezpada, inor parean bibaka hasten bazaizue… 1) Artekaletik Burgosera: 1969: Frankismoaren amaieraren hasiera. Atzetik aurrera hasita,...
Read MoreBarrikadetako oihartzuna
Ez, ez da egunotan Katalunian bizitzen ari direnaren lehen lerroko kronika baten izenburua. Madrilen 1854an publikaturiko egunkari batena baizik: El Eco de las Barricadas. Hoja democrática. Aurreneko sozialista eta errepublikar espainiarren topaleku izan zen kazeta hura, monarkiaren eta orduko agintarien kontrako herritar matxinadatik sortua. 1854ko uztailean Madrilgo kaleak barrikadaz bete ziren, baita Bartzelonakoak ere, preso politikoentzako amnistia eta “konstituzio” atzerakoia bertan...
Read More1979ko Tuterako gertaerak: Espainiako Gobernuak “harreman estuagoa” eskatu zien AEBei tiro poligonoa erabiltzearen truke
Tuteran poliziaren erasoa gertatu eta Gladys Del Estal hil baina lau aste lehenago, Manuel Gutierrez Mellado Espainiako presidenteordeak AEBetako goi ordezkari batekin hitz egin zuen Bardeako tiro eremuaren inguruan. Zer ari ziren negoziatzen? Zer zegoen jokoan Erriberako bazter hartan, festa baketsu bat tragedia bihurtarazteko? 1979ko ekainaren 3an mugimendu antinuklearrak Tuteran antolaturiko jaialdian poliziak zentzurik gabeko oldarraldia hasi zuen festa giroan zegoen...
Read MoreManuel Estomba parkea, falta (ez) zena
Irunen Manuel Estomba apaizaren izena daraman parke bat dagoela ohartarazi zuen ARGIAk duela aste pare bat. Derioko seminarioan zuzendari espiritual zela, adingabeei sexu-abusuak egin zizkien, orriotan (2.635 zk.) argitara emandako lekukoen arabera. Bere bulegoan zakila aterarazi eta ukituak egiten zizkien ikasleei, “higiene genitala” aipatuz. Estombak euskarazko hainbat liburu idatzi zituen eta euskal literatur aldizkarietan kolaboratu zuen. Gainera, Hego Amerikan misiolari ere ibili zen...
Read MoreMakalu puntan ikurrina jarri izana aldarrikatu zuen Xabier Errok gure orrietan
ARGIAk 100 urte bete dituela eta, gure hemerotekatik berreskuratutako harribitxiak kontatzen aritu gara Euskadi Irratian Eguberritako asteotan. Atzera eta aurrera aritu gara bidaia kronologikoan eta azkeneko saioan mendiari heldu diogu. Izan ere, 2018ak albiste tristea utzi zuen mendizaleontzat: Xabier Erroren (Lesaka, 1946) heriotza. https://blogak.argia.eus/urko-apaolaza/wp-content/uploads/sites/21/2019/01/20190103_20042518_0011708282_002_001_MZL_ARGIA_UR.mp3 35 urte egingo...
Read MoreTortura, ezkutuko krimena?
ETB2k Torturas, el crimen mejor escondido dokumentala eman zuen igande gauez 360 grados saioan, eta askori oraindik hotzikara ez zaio gorputzetik joan han entzundakoengatik. Emankizunak momentu batzuetan hartzen duen estilo sentsazionalistaz edo dituen hutsune larriez –batez ere Ertzaintzak egindako torturez ari denean– hitz egin dezakegu. Baina torturaren drama islatzea lortu duela zalantzarik ez da. “Labezomorroa zapaltzean entzuten den ‘krak’ bera sentitu nuen nire barnean”,...
Read MoreUrriaren 12an jai? Frankismoko esklaboen barrakoiak garbitzeko auzolana Lezon
Jaizkibelgo errepidea egiten ibili ziren gerraosteko trabajadoreen barrakoiak txukuntzen segituko dute Lezoko elkarte memorialista nahiz ekologistek “hispanitatearen” egunean. Egunero lanera, eskolara edo mendira joateko erabiltzen ditugun bide eta etorbideetako askoren asfalto azpian frankismoko preso errepublikarren izerdi eta odola dago. Horietako bat da Lezotik Hondarribira doan GI-3440 errepidea, erregimenak nahieran eta modu gupidagabean erabilitako zientoka...
Read More
Iruzkin berriak