Tabakaleran

Atalak: Poemak, Poetikak

Argazkia: Sra. Polaroiska artista kolektiboak

Aste honetan Tabakalerako proiektu kulturalari bisita egin diot eta, besteak beste, Andrekale film-instalazioa ezagutu dut. Bai, Hernani dugu Donostialdeko (eta aurten, Europako) erreserba espirituala, eta hori pozgarria da, baina edukiaz aparte, eraikinak berak eta haren inguruko oroitzapenak harrapatu naute. Bere garaian Mundaizerako bidean hortik pasatzen nintzen egunero eta orduko Tabakalerari zerion tabako beltzaren usainarekin oraindik akordatzen naiz. Horrek gogorarazi dit Billy Collins-en poema bat, beste Tabakalera batean idatzitakoa, Miamiko antzinako zigarro faktoria batean gaur egun egiten den workshop edo idazketa tailerrean. Itzuli berri dut, tabakoarekin zerikusia duelako eta beste toki batean “erreparoaren poesia” deitu diodanaren adibide bikaina delakoan:

Key West-en Tabakalera batean egindako poesia tailerra

Azken eskola eta gero, sakabanatu ginenean
aspaldiko zigarro egileak hemen sakabanatu ziren moduan,
azkenekoz bankuetatik altxaturik
lanaldia arintzeko irakurtzen zien gizonak
orrialdea markatu gabe liburua itxi zuenean,
neurritsua izateagatik nire burua zoriondu nuen.

Zeren eraikin eguzkitsu eta txuri horretan
poesia eta zigarrogintza ez nituen inoiz alderatu.
Erakusmahaia aztertutakoan ere,
zeinean chaveta zorrotza eta kalibrea zeuden
neurrian mozteko erregela duen eskuko gillotinarekin,
ez nuen zigarroa poemaren eredua izan zitekeela iradoki.

Biltzaile eta ebakitzaile anonimo horien
trebetasun miresgarria ez nuen aipatu ere egin
(onenek 300 zigarro eguneko ekoizten zituzten, atera kontuak:
bizitza osoan 3 poema akatsgabe egingo dituzu, zorieneko bazara)
tabako hosto zabalak landu zituzten horiek
eskuan goxo hartzeko zilindro bihurtu arte.

Eskuz moldatutako gauza perfektu batean
intuizio bat trinko biribiltzeak
kolore biziko vitola kendu, hatz batean jarri eraztuna bailitzan
eta bat-bateko ke jario batean poetarekin ezkontzeko gogoa
irakurle bati piztu ziezaiokeela ez nuen behin ere esan nahi.
Ez, hori guztia nire golkorako gorde nuen, orain arte.

Poetry Workshop Held in a Former Cigar Factory in Key West

After our final class, when we disbanded

as the cigar rollers here had disbanded decades ago,

getting up from their benches for the last time

as the man who read to them during their shift

closed his book without marking the page where he left off,

I complimented myself on my restraint.

For never in that sunny white building

did I draw an analogy between cigar-making and poetry.

Not even after I had studied the display case

containing the bladed chaveta, the ring gauge,

and the hand guillotine with its measuring rule

did I suggest that the cigar might be a model for the poem.

Nor did I ever cite the exemplary industry

of those anonymous rollers and cutters—

the best producing 300 cigars in a day

compared to 3 flawless poems in a lifetime if you’re lucky–

who worked the broad leaves of tobacco

into cylinders ready to be held lightly in the hand.

Not once did I imply that tightly rolling an intuition

into a perfectly shaped, handmade thing

might encourage a reader to remove the brightly colored

encircling band and slip it over her finger

and take the poet as her spouse in a sudden puff of smoke.

No, I kept all of that to myself, until now.

Billy Collins
HOROSCOPES FOR THE DEAD (Random House, 2011)