Oroimenaren botika
Morau, Hernaniko 1. emanaldian
Platonen Fedron, Sokratesek mito edo istorio txiki bat kontatzen du idazkeraren sorrerari buruz. “Oroimenaren eta jakintzaren botika” (phármakon, botika eta pozoia aldi berean antzinako grezieraz) izango delakoan asmatu zutela dio solasaldiak, baina ez da horrela Sokratesen aburuz: ostera, idazkerak sortzen duen konfiantzak ahanztura eragingo du, jendeak “zeinu arrotzen bidez gogoratuko baitira, ez beraiek barnetik, beren buruen bidez”.
Derrida edota Stiegler filosofoak ez daude Platonekin ados, jakina, eta nik ere ez dut sinisten zeinuak horren arrotzak zaizkigunik. “Gure buruen bidez” ikasten dugunean ere, kanpoko zeinuak halabeharrez behar ditugu. Idazketa (hots, irakurketa: ez dago bata besterik gabe) ez da gure benetako esentziaren gainean inposatu den beste geruza bat. Eledun animaliak garen heinean, ez dago ezer zeinuetatik kanpo. Hitza kulturaren euskarri nagusia delarik, kanpoan dagoenarekin komunikazioa behar dugu pentsatzeko, gizakiak izateko finean.
Horregatik idazten dut. Oroimenaren botikaren bila noa Platonen farmaziara. Bertan Platonek hamaika giltzarrapok gordeta zuen hitza nahi dut, zerbait gogorarazten duen hitza, zentzuduna, ahanzturaren kontrako erremedio gisa. Poesia.
Zentzu horretan, idaztea beti da terapia bat, komunikazioaren terapia. Saiatzen naiz ondo idazten, ahotsezko komunikazioan uneoro egiten ditudan ezinbesteko akatsak konpontzeko. Oroimena aktibatzeko idazten dut, hainbat gauza behar bezala gordetzeko. Barruan? Ez, kanpoan: kalean baita gure lehenengo eta azkeneko liburua.
Beraz, esperientzia gordetzeko eta, aldi berean, esperientzia aldatzeko idazten dut. Oroimena egiteko eta oroimena zuzentzeko.
Hortaz ari naiz hausnartzen gaur, Morauren “Egunsentiak alperrentzat” egitasmoko kantuak zuzenean entzun eta gero. Zaintza, botikak, familia, idazketa eta irakurketa, esperientziari zentzu bat eraikitzeko ahalegina… gai guzti horiek txirikordatzen dituen kantu eder sorta. Luze joko du!
Ez dakit oso lotuta dagoen zeuk idatzitakoarekin, baina zer arraiogatik gaude hain ziur medikuntza filosofia baina zientzia ‘exaktoagoa’ dela? Hitzak botikarik indartsu eta eraginkorrenak badira? Gaixoarazi eta sendatzen bagaituzte?
Bai, hala da. Nik zalantzan jartzen dut medikuntza zientzia denik ere. Zientzia eta teknika batzuk erabiltzen ditu, baina berez medikuntza arte bat da. Ez da inolaz ere exaktoa, saiakerak eta akatsak eginez dihardu, helburu praktikoak ditu.
Eledun animaliok hitzek egindako mundu batean bizi gara eta, badakizu, “izenak izana”. Diozun bezala, gaixoarazi eta (ahal den neurrian) sendatu ahal gaituzte.
Eskerrik asko!