Dozena erdi aforismo

2016-02-27  //  Aforismoak  //  Iruzkinik ez

ETB1eko Berandu baino lehen saioan entzun nion Atxagari, euskararen auzia itzulpenak direla. «Itzulpenaren auzia soluzionatzen badugu euskaldunok, euskarak aurrera egingo du,» esan zion Fermin Etxegoieni. Baina, haatik, ez zegoen kontentu hainbat itzulpenekin, ulergaitz zirelakoan.

Itzulpengintzaren bidez euskararen salbaziori gaurko nire ekarpena egiteko edo, dozena erdi aforismo itzuli berri ditut, nahiz eta ulergaitz izateko arriskua duten. Hauek: (gehiago…)

Poetika bat

2016-02-21  //  Poemak, Poetikak  //  Iruzkinik ez

Zer da poesia? Erantzun ugari daude, poetak beste, eta asteburu honetan berri bat aurkitu dut, Logroñon. Hona hemen Rafael Pérez Foncea-ren arrapostua, bere Los ojos grandes liburutik hartuta eta bat-batean itzulia: (gehiago…)

Salda badago (Time Machine Soup-en)

2016-02-14  //  Antzerkia, Dantzak, Ohar oro  //  Iruzkinik ez

Zaila da deskribatzea Time Machine Soup emanaldi/happening/askari/esperientzia zentzumen anitzekoa, gauza asko baita aldi berean. Tokian-tokiko osagaiak erabiliz —zubiaren gainean ez bezala, alegia–, oraingo honetan errezetarekin asmatu dutela esango nuke. Gu behintzat pozik atera ginen Tabakaleratik atzo.

Izan ere, mahai baten inguruan jendea biltzea beti izan da ideia ona. Eta publikoaren gertutasunak (berriro ere, zubian ez bezala) laguntzen du, baina beti dago huts egiteko arriskua. Hala ere, guztiz gozagarri suertatu zitzaizkigun BCCeko ikasleen lana, Harkaitz Canoren testuak, Xabi Erkiziaren soinuak, Andrea Quintanaren dantza, Tessa Andonegiren presentzia eta Agurtzane Intxaurragaren azalpenak… dena bere puntuan, argiak eta bideoak barne.

Iñaki Ortizek nahiko ongi deskribatu du bertan bizi izandakoa; ez naiz errepikatzen saiatuko. Esperientzia iradokitzailea denez, poem recording egiten aritu nintzen. 12 zopa dastatu bitartean, ohar mentalak hartu nituen. Biharamunean, Japoniako forma tradizionalak erabiliz, honako 8 tanka eta 4 senryu hauetan oroitzapenak bildu ditut.

(gehiago…)

Sekula gehiago egin ez zuen gauza ustez dibertigarri bat

2016-02-07  //  Ondo bizi  //  Iruzkinik ez

Zenith (aka Nadir) By Yankeesman312 – CC BY-SA 3.0

Inoiz ez naiz honelako kruzero batean egon baina aste honetan bat bisitatu dut, goitik behera, txartela Garoa liburudendan erosita.

19. mendean, Herman Melvillek itsasontzi bat eta haren bidaia deskribatu zituen: bidaia eroa balea zuriaren bila, Moby Dick, mundu modernoaren deskribapen ezin emankorragoa. 20. mendearen amaieran beste idazle estatubatuar batek, David Foster Wallacek, gauza bera egin zuen luxuzko kruzero batean; baina orduko bidaiariek ez dute balearik ehizatu nahi, ezpada Atsedena eta Erlaxazioa. (gehiago…)

Lapur banden zinema ala sormena

2016-01-31  //  Poesia gizarteratzen, Zinema-Noema  //  Iruzkinik ez

Joan den urtarrilaren 23an ekitaldi ugari egon ziren Donostian, ez bakarrik Hansel Cerezarena. Ikusi nituen biak, behintzat, arrakasta handikoak izan ziren: Harkaitz Canok, Ainara Gurrutxagak eta Iban “Amorante” Urizarrek Anne Sextonen poemak zoragarri ekarri zizkiguten; horren geroztik, Donostiako kaleetan zehar ikusi genuenak irreala zirudien. Egiara joan ginen eta txikiegi geratu zen hango Apal Estudioa, Rikardo Arregi, Miren Agur Meabe eta Mari Luz Esteban ikusi eta entzun nahi zituzten guztiak kabitzeko. Poesiarekin, Ean bezala, ezin da kabitu. (gehiago…)

Bideo-instalazioa

2016-01-19  //  Poemak  //  Iruzkinik ez

Irudian klik egin GIF animatua ikusi ahal izateko

ANDONI EGAÑAREKIN ESPAÑARA NOALA (gehiago…)

Tabakaleran

2016-01-09  //  Poemak, Poetikak  //  Iruzkinik ez

Argazkia: Sra. Polaroiska artista kolektiboak

Aste honetan Tabakalerako proiektu kulturalari bisita egin diot eta, besteak beste, Andrekale film-instalazioa ezagutu dut. Bai, Hernani dugu Donostialdeko (eta aurten, Europako) erreserba espirituala, eta hori pozgarria da, baina edukiaz aparte, eraikinak berak eta haren inguruko oroitzapenak harrapatu naute. Bere garaian Mundaizerako bidean hortik pasatzen nintzen egunero eta orduko Tabakalerari zerion tabako beltzaren usainarekin oraindik akordatzen naiz. Horrek gogorarazi dit Billy Collins-en poema bat, beste Tabakalera batean idatzitakoa, Miamiko antzinako zigarro faktoria batean gaur egun egiten den workshop edo idazketa tailerrean. Itzuli berri dut, tabakoarekin zerikusia duelako eta beste toki batean “erreparoaren poesia” deitu diodanaren adibide bikaina delakoan:

(gehiago…)

Gazal bat J.S.rentzat

2016-01-04  //  Poemak, Zinema-Noema  //  Iruzkinik ez

Jatorrizko gazalak (edo ghazalak) Arabiako 7. mendean idatzi ziren, edo are lehenago. Beraz, gazala dugu Europako eta Ekialde Hurbileko forma poetikorik zaharrena, sonetoa baino askoz zaharragoa. Formari dagokionez, gazal bat bost distiko baino gehiagorekin osatzen da, elkarren arteko hari narratiborik gabe. Distiko bakoitzean, errima bakarra dago eta jarraian lelo bat (kasu honetan, “-a” eta “gurea”). Lehenengo distikoan, errima eta leloa bi bertso-lerrotan agertu behar dira; gainontzekotan, bigarren bertso-lerroan bakarrik. Horrek sortzen du errezitatzailearen eta publikoaren arteko harremana, zeinaren arabera batzuetan publikoak aurreratu eta kantatu egiten duen distikoaren amaiera, bertsolaritzan gertatzen den moduan. Azken diptikoak poetaren izena aipatu ohi du, sinadura bailitzan, baina kasu honetan Joseba Sarrionandiaren izena aipatu nahi izan dut, gazal honen edukia bere azken liburua irakurtzean etorri zaidalako: (gehiago…)

Itzulpenaren beharraz

2015-12-31  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Merezi du Itxaro Bordari elkarrizketa osorik irakurtzeak, bere azken liburua Ultimes déchets dela eta. Hirugarren graduko galdeketa bada ere. Funtsean, itzulpenaren beharraz aritzen dira eta horren inguruan perla ugari utzi dizkigu Itxarok: “ez genuen kulturarik. Hizkuntza genuen”, eta “batzuetan bertsoak idazteko mamia, ereduak eta modeloak beste kultura batetik hartzen ditugu”.

Kasualitatez edo, aste honetan Elearazi ekimenaren nire alea jaso dut, alde batetik, eta bestetik alabak itzulpen tailer txiki bat egin du Patxi Zubizarretaren eta Fernando Reyren laguntzaz. Hernaniko Udal Liburutegiko 10-12 urteko neska-mutilek oso ondo pasa zuten ipuintxo bat euskaratzen. Bukatutakoan EIZI Elkartekoek opari txiki bat banatu zieten, aipuz hornituriko oharrak idazteko koadernoa. Hona hemen orrialde batzuk, itzulpenez beteriko urte berri on opa nahi dizuet eta: (gehiago…)

Gabonetako zuhaitza

2015-12-22  //  Poesia gizarteratzen  //  Iruzkinik ez

Liburu-dendak aldatzen ari dira; batzuk bederen –Katakrak, Garoa, Kaxilda–, Lander Garrok Hegats aldizkarirako eginiko erreportajean kontatzen duen moduan. Duela 17 urte You’ve Got Mail filman islatzen zen egoera penagarria ekidingo al dute? Ez dakit, baina gaia berrikuntzarekin lotuta dagoela uste dut.

Bestela, bada, zergatik ari dira txinatarrak zientzia fikzioa sustatzen? Neil Gaiman idazle eta gidoilari ingelesak honela adierazi zuen The Guardianen: Txinan berrikuntza nahi dutelako; oso onak dira gauzak kopiatzen, ez hainbeste ordea gauza berriak asmatzen. Asmatu nahi baduzu, irakurri behar duzu, ahalik eta gazteen, ahalik eta gehien.

Liburu-dendak eta liburutegiak dira berrikuntzaren eta irudipenaren benetako haztegiak. Liburuetan, ameskerietan eta irakurzaletasunean oinarritzen baita gure etorkizuna; ez bakarrik emozioei dagokienez, teknologiari dagokionez ere bai. Poesia, bestalde, hizkuntzaren berrikuntzarako dugun tresna bat da, eta toki horietan ere aurkitu ahal dugu.

Gaur Hernaniko Udal Liburutegian sartu naiz eta poema batzuk topatu ditut, txoriak nola, Gabonetako zuhaitzaren adarretan babesturik: han elkartu gara, zintzilik, Itxaro Borda, Andolin Eguzkitza, Mari Luz Esteban, Jone Gorostarzu, Karmele Jaio, Miren Agur Meabe, Mikel Peruarena, Joseba Sarrionandia eta ni neu. (gehiago…)