Portua eta kalea
Maiatzean gaude, eta euskal poesiaren ibilbidean lan itzela egin duen aldizkari eta argitaletxe batek ere ‘Maiatz’ izena du. Poesia nekez helduko zaio publikoari, argitaratzailerik gabe; horregatik Xabier Mendiguren idazle eta editoreari eskatu diogu euskal literaturako paisaia kutun bat izenda dezan. Eta hark, Koldo Izagirre ekarri digu, euskal poesiako figura nagusienetako bat; zehazki, Susaren bidez, 1997an argitaratutako Non dago Basques’ Harbour liburuko lehen poema: “Umea...
Read MoreNegua Iruñean, udaberria Leonen
Gaskoiniako Landetan, Leongo lakuaren eta itsasoaren artean, Courant d’Huchet izeneko natura erreserba dago. Hortik igarotzen dira euskaldun ugari oporretan, eta bertatik abiatzen da Miren Agur Meaberen Kristalezko begi bat narrazioa. Lakuaren ertzean interpretazio gune bat zabaldu dute, eta bertan bisitariek dute ibilbide berezi batez gozatzeko eta ikasteko aukera: 7 paisaien bidea. Egurrezko zazpi zutoinek seinalatzen dute mikropaisaien kokapena; zutoin bakoitzean, kaleidoskopio batek...
Read MoreBaratza eta errepidea
Duela gutxi Berria egunkarian, Patxi Zubizarretak aipatu zuen Ruben Alves idazle brasildarrak mundua hitz bakar batekin laburbiltzen ahal zuela: jardim hitzarekin, alegia, lorategia edo baratza esan nahi duen hitzarekin; idazle horren aburuz, baratza zela “zoriona, armonia, maitasuna eta edertasunaren irudia”. Hala izan da mendebaldeko zein ekialdeko literaturan, baita euskal poesian ere. 1931. urtean, Lizardik bere arbasoen baratzeri poema bat eskeini zion, “Asaba zaharren baratza”...
Read MoreSaturraranetik X-era (asmakizuna)
Lizardiren Baratzean (Jose Luis Padronek aurkeztutako poesiari buruzko saioa, larunbatero Euskadi Irratian) zazpi ataleko kolaborazio labur bat egiten ari naiz. Hilean behin, saio bakoitzean euskal poema garaikide bat aurkeztu eta aztertzen dut, eta haren egileari beste poema bat izendatzea eskatzen diot (berea ez dena), hautaketaren zergatiak azalduz. Poema guztiek izan behar dute paisaiarekiko lotura bat, nolabait lekua (zentzu zabalean) gaitzat hartuta. Helburua da poema kate horren bidez...
Read MoreBasoaren eta zeruaren kartografiak
Udaberriarekin batera esnatzen dira Euskal Herriko basoak. Udaberriak basoaren koloreak garbitzen eta areagotzen ditu, paisaiaren tonalitate kromatikoa aldatzen du. Errepideko zuhaitzak loratzen hasi berri direnean, garai aproposa da autoa utzi eta basoan barrena ibilaldia egiteko. Horixe da gaurko gure proposamena Lizardiren baratzeko “Paisaiaren poetikak“ atalean, non Jon Gerediagaren eta Rikardo Arregi Diaz de Herediaren poema bana irakurri ditugun. Pasioan begiak zorrozteko aukera...
Read MoreKostalde hauskorrak eta kolorezko hiriak
Futbola dela eta, iragan larunbatean bertan behera geratu zen Lizardiren baratzeko saioa Euskadi Irratian. Baina hurrengoan, martxoa bukatu baino lehen, Paisaiaren Poetikak ataleko hurrengo alea aireratuko dugu. Hona hemen otsailekoa, Bernardo Atxagaren eta Kirmen Uriberen poemekin osaturik, itsasoari eta paisaia urbanoari eskainia, bideoak eta guzti. Paisaian bizi gara, belaunaldiz belaunaldi mendeetan zehar eraiki dugun paisaian. Gehienetan baina, arrainari urarekin gerta ohi bezala, ez dugu...
Read MoreLorategi itxietan
Joan den asteartean aurkeztu zen Rikardo Arregi Diaz de Heredia-ren Bitan esan beharra poema liburuaren gaztelaniazko bertsioa. Ez dakit nola itzuli duten, liburua ez baitut ikusi, baina poema horien artean badago bat oso gogoko dudana. Metaforarik ez, hizkuntza suziririk ez… hala ere, poema hunkigarri honek lurrarekiko atxikimenduak ematen duen zoriona isladatzen ez du parekorik. Leku atsegin bat, benetakoa, ezagutzen dut nik mundu honetan, paradisu txiki erreala zerupean. Ez dizuet...
Read MoreIkurriñaren lekuak
Zein da lehenengo bertsolerroan ikurriña bat margotzen duen euskal poema? Galdera horri erantzuna eman genion Lizardiren baratzean Paisaiaren Poetikak izeneko lehenengo atalean. Erabilitako gidoiak hemen jarriko ditut, Euskadi Irratian aireratu ahala; Jose Luis Padron eta Iñigo Astiz-en laguntzari esker, hona testua. Joan den udan telesail berezi bat ikusi nuen BBC katean: A Poet’s Guide to Britain, “Poeta baten Bretainia Handiko gida”. Owen Sheers poeta galestarra da telesaileko...
Read More
Iruzkin berriak