Piztutako etxean

2014-07-01  //  Haiku, Paisaiak  //  Iruzkinik ez

Shinto da antzinako Japoniako erlijioa, naturarekiko sentsibilitatea erritualaren bidez azaltzen duena. Shintoak bizitzaz dihardu, dagoenaren etengabeko berritzeaz. Shintoaren arabera, ibai bat edo harkaitz bat “kami” izan litezke. Kami duen toki hori, naturako santutegi (himorogi) moduan soka batez eta egurrezko zurtoinetaz markatzen da. Hala gertatu zen Isen, Honshu irlako baso trinko batean, 4. mendetik aurrera. (gehiago…)

2016rako, poesia kalean

2014-06-27  //  Islandiera ikasten  //  Iruzkinik ez

Ekainaren 28an hiru urte beteko dira Donostia Europako Kultur Hiriburu izendatu zutenetik. Hori dela eta, Donostia 2016ren egoitza berriaren ateak ireki egingo dira egun horretan bertan. Donostiako 8 kulturetxek antolatu duten “Oreka” ikuskizunean parte hartuko dut, Loiolako Latsari plazan, 11:30tan. Klara Badiola, Roberto Pacheco eta Miren Agur Meaberekin batera irakurriko ditut poemak, eta gero artejirari jarraituko diogu Via Foran, Mikel Azpiroz eta Jabier Muguruzarekin (17:00tan).

(gehiago…)

Unibertsitatea eta ezjakintasuna

2014-06-20  //  Poemak  //  Iruzkinik ez

Aste honetan defendatu dira Gradu Amaierako Lanak (GAL ordez, GRAL izena dute), eta ondorioz Boloniako lehenengo egresatuak ditugu Fakultatean. 4 urteotan gauza asko aldatu dira, beste batzuk ez. Ospatu beharrekoa ospatzeko, liburutegian sartu naiz liburu baten bila eta (ohi den bezala) beste bat topatu dut: Juan Kruz Igerabideren Maisu isila (Alberdania, 2002). Eta han honako poema hau: (gehiago…)

Kaleidoskopia eta teleskopioa

2014-06-11  //  Paisaiak, Poetikak  //  Iruzkinik ez

Bivare mendia, Karnian

Otsailaren amaieran, Aurelia Arkotxak tokia eta data idatzi ditu (Lekunberri karrika 5, 1987-II-20), poematik postala edo argazkia aterako balitz bezala. Poema minimalista da, deskribapen hutsetan oinarritua, eta ez dago Japoniako haikuen estetikatik urrun. Arkotxaren lehenengo poesia liburuan aurkituko dugu, Atari ahantziak (Pamiela, 1993) izeneko liburuan hain zuzen. Aureliari beste euskal poema bat izendatzea, gure bildumako azken izango dena, eskatu diodanean, ezustekoa gertatu zaigu. Euskal poesia nahiz euskal paisaia mundutik aparte ez daudela azpimarratzeko-edo, Aureliak Pier Paolo Pasoliniren gaztaroko poemak aipatu dizkit, zehazkiago 1954an Dal Diarion bilduak agertu zirenak.

(gehiago…)

Eskuen metaforak

2014-06-08  //  Esku ezkerraz  //  Iruzkinik ez

Gaur Etxarrenera joan gara, olatuak egin ditugu eta Ione Gorostarzu-ren poema honekin akordatu naiz (Desegiten, Elkar, 2012):

Ene eskuak behin ukitu zuen esku bat
    eta hark beste esku bat ukitu zuen
    eta hark beste esku bat
    eta hark beste bat
    beste bat
    eta beste bat
eta nire eskuak ukitu zuen eskuak
    ukitu zuen eskuak
    ukitu zuen eskuak
    ukitu zuen eskuak […]

Eskuz egindako itsaso bat bilakatu gara (metafora urratuta barkatuko didazuelakoan; bestela ikus ezazue hau). Ni ere bai? Baita ni ere. Esku ezkerraz (Utriusque Vasconiae, 2011) liburuan esaten den bezala:

[…] eskuak hutsik dauzkat
eduki gabe emateagatik.
Baina koplak dioen bezala:
eskuok nireak dira.

Eta nireak izanik, baina ez bakarrik, erabakitzeko eskubidearen alde jarri ditut gaur Etxarrenen, giza katearen 101. kilometroan. Islandiako musikaz eginiko bideo honetan gaude, Hernaniarren artean:

Desfado portugaldarra

2014-06-03  //  Fadoak  //  Iruzkinik ez

Euskararen patua eta portugesaren fado hitzak senideak dira, latinaren fatumen seme-alabak. Eta “desfado” da, hain zuzen, Portugaldar Errepublikatik datorkigun Ana Moura fadistaren azken diskoa (Universal, 2012). Tristea da Portugal, edo alaia, high ala low? Zer da saudade sentitzea? Bideoan ikusi eta entzun (itzulpena arraro samarra da neurria eta errima mantentzen saiatu naizelako): (gehiago…)

Tractatus eta Borroka Kluba

2014-05-29  //  Poemak  //  Iruzkinik ez

Berandu iritzi nintzen sinekdokera (hots, Donostiako liburutegiko sotora) baina Juan Luis Zabalak aurkezpenaren berri eman du Berrian, eta han irakurri dut Jule Goikoetxeak esandakoa bere Tractatus (Susa, 2014) dela eta. “Edozein jarrera etiko edo politikoren atzean beti dagoela esperientzia estetikoa edo sentsibilitatea” azaldu du eta ados nago. (gehiago…)

Hondakindegia Mikelazulon

2014-05-25  //  Poemak  //  Iruzkinik ez

Poesia liburuek bere egileari buruz hitz egitean –zer litzateke lirika bestela?–, berarekin konpartitzen dugun egoeraz ere mintzo dira: “hau izan zen bere garaia, hau bere lekua” esaten digute. Baina poesia liburu baten barnean irakurketa posible asko daude, gutxienez poemak beste; horregatik dira hain esanguratsu poesia zuzeneko emanaldiak, non egileak berak irakurketa bat proposatzen digun, berarentzat garrantzia duena aukeratuta. Hala ikusi dut behintzat asteburu honetan Orereta-Errenteriako Mikelazulo elkartean.

(gehiago…)

Literaktum 14 Benartegin

2014-05-18  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

2006az geroztik ez dut maiatzeko hitzordu hori galtzen, eta hala nola Literaktumera joan izan naiz beti. Ekitaldi guztien artean badago bat biziki maite dudana: Benartegi baserriko irakurraldi musikatua. Aurtengoan atzo Ana Malagonen ipuinak irakurtzen aritu ziren Ana Morales eta Iban Zaldua, Giorgio Bassmattirekin batera. Borobila izan zen saioa, ezin hobea. Besteak beste, arrazoi hauengatik: (gehiago…)

Portua eta kalea

2014-05-12  //  Paisaiak, Poetikak  //  Iruzkinik ez

Maiatzean gaude, eta euskal poesiaren ibilbidean lan itzela egin duen aldizkari eta argitaletxe batek ere ‘Maiatz’ izena du. Poesia nekez helduko zaio publikoari, argitaratzailerik gabe; horregatik Xabier Mendiguren idazle eta editoreari eskatu diogu euskal literaturako paisaia kutun bat izenda dezan. Eta hark, Koldo Izagirre ekarri digu, euskal poesiako figura nagusienetako bat; zehazki, Susaren bidez, 1997an argitaratutako Non dago Basques’ Harbour liburuko lehen poema: “Umea zegoen eta“. (gehiago…)