Udaberria ospitalean

2015-03-24  //  Poemak, Poesia eta medikuntza  //  Iruzkinik ez

Garbiñe Ubedak Joan Mari Irigoienen azken poema liburuari buruz esan duen moduan, gaitz ankerrak bestearenak dira beti. Gaitza serio demonio datorrenean “zergatik niri?” galderatik “zergatik ez niri?” galderara pasarazten gaituena, gaixotasuna onartu eta harekin aurrera egiteko bide oinazetsuan makulu izan daitekeena, zer ote da? Bilatzen duen edo dugun serotonina-lore hori, zein udaberriak ekarriko du? Galdera horiek dira Irigoienen “bi urtetako kronika fakultatiboa”ren ardatza, muina edo gakoa. Hona hemen pasarte bat, non Golgotaren ordez, gaixotasuna Giro d’Italian igotzen den Mortirolo mendatearekin alderatzen den. (gehiago…)

Korrika islandieraz eta erupzioak euskaraz

2015-03-21  //  Islandiera ikasten, Poemak  //  Iruzkinik ez

Gaur Korrika pasa da Hernanitik, eta petoak agortu egin dira. Besterik ezean, erabili dut alabak eskolan egindakoa, pozik! Giro ederra herriko kaleetan barrena.

Mikel Asurmendik eskatu zigulako, aste honetan Islandiako lagun batek, Haukur Ástvaldsson, Korrikari buruz Lander Arbelaitzek idatzitako testua islandierara itzuli du, gaztelaniatik.

Eskerrak ematearren (takk!), nik hartu dut Islandiako bere eskualdeko poema bat, eta euskarazko bertsio bat idazten saiatu naiz, ingeleserako itzulpena erabiliz. Testua da Jónas Þorbjarnarson (Akureyri, 1960) idazlearen “Umbrot” poema (behean euskaraz): (gehiago…)

Poeta errariaren gutuna (eta panpina puzgarria)

2015-03-13  //  Filmak  //  Iruzkinik ez

Blog honetako aurreko sarreran, Joseba Sarrionandiaren gutun bat aipatu nuen. Haren jatorria Gerardo Markuletak berehala argitu zidan: “1999ko abenduaren 11n, Bilboko Kafe Antzokian, UEUk antolaturik, Sarrionandiaren irakurleen topaketa bat egin zen. Hainbat hitzaldi eta ekitaldiren artean, Josebaren lagun eta literatur bidaide Ruper Ordorikak, Bernardo Atxagak eta Jimu Iturraldek emanaldi bat egin zuten, Sarriren gutunak eta Ruperren kantuak oinarri. Josu Zabalak, soinu teknikari aritutakoak, CD batean pasa zidan emanaldiaren kopia bat. Handik hartu genuen eskutitzaren pasartea, ‘Ezinkomunikazioa’ saiorako, ustez eta, gutun pribatua izanik ere, jada publikoa zela, jendaurrean behin azaldu eta gero.”

Hori kontuan harturik, eta Gerardok emandako lizentziari esker, ausartzen naiz pasarte hori hemen paratzen, benetan iradokitzailea delakoan. Hala dio (norbaiti copyrighta ari banatzaio urratzen, esan dezala): (gehiago…)

Poesiaren gauza galdua eta aurkitua

2015-03-06  //  Islandiera ikasten, Poetikak  //  Iruzkinik ez

Egoko Konfederazio Hidrografikoan ere, batzuetan euri handiak datoz eta urak gora egiten du uholdea gertatzeraino. Hori ez da beti txarra; Niloren uholdeak, Egiptorako ongarri. Nire autohidrografian ur maila nahiko altua izan dut aste honetan, Urumearenaren pare ia. Asteazkenean Euskadi Irratiko Arratsean egon nintzen, trakets baina pozik, Arantxa Iturbe eta Nekane Peñagarikanorekin. Dire Straitsetik Björkeraino eraman gintuen solasaldiak eta zerbait ikasi nuen. Nekanek “Autohidrografia” poema irakurtzean, konturatu nintzen liburuaren 1. atalean urak duen nagusitasunaz. Irratira joan izan ez banintz, agian orain ez nuen hori jakingo. (gehiago…)

Shakespeare euskaraz bizi da (endekasilabo perfektuaren bila, 1)

2015-03-01  //  Poemak, Poesia eta medikuntza  //  Iruzkinik ez

Sarrionandiak azken urteetako poemak noiz orraztuko zain (horretan dabilela esan baitzion Hasier Etxeberriari atzoko Sautrelan), 2014ko abenduan argitaratu zen ene aburuz azken urteetako euskal poesiarako ekarpenik iraunkorrenetako bat: Shakespeareren soneto guztiak, Juan Gartziak itzuliak. Bertsioak eta iruzkinak dituen liburuarekin batera, hainbat soneto musikatu ditu Joxan Goikoetxeak, Koldobika Jauregi arduratu da ilustrazioaz, eta lagun ugarik eman diete ahotsa 154 soneto zoragarri hauei. Guztira, altxor bat Donostian, Hernanin, Alkizan eta Euskal Herriko hainbat bazterretan egina, EHUko Mikel Laboa Katedraren zuzendaria den Juan Kruz Igerabidek azaltzen duenez: (gehiago…)

Aresti eta biok (kasu, autopunpa!)

2015-02-20  //  Islandiera ikasten  //  Iruzkinik ez

Erabat lotsatuta nago. Mikel Asurmendik bere blogean Arestiren bidean kokatu nau eta, zer esango dudan, laudorio ikaragarria da hori, kontu askotan Gabriel Aresti kontadore eta poeta maisutzat dudalako. Zertan? (gehiago…)

Medikuak

2015-02-15  //  Poemak, Poesia eta medikuntza  //  Iruzkinik ez

Greziar mitologian, Apolo da medikuntzaren eta poesiaren jainkoa. Eta historian zehar, asko izan dira bi jarduera horiek uztartu dituzten idazleak. Besteak beste, François Rabelais, John Keats, William Carlos Williams edo Rafael Campo poetek medikuntza zuten ogibide. Poeta guztiak, ordea, ez dira medikuak. Poeta guztiak dira, edo izan dira, edo izango dira, pazienteak, gu denon moduan. Ez dago inoiz gaixotuko ez den gizakirik. “Poesia eta medikuntza” ataleko lehenengo saioan, pronostikoak eta diagnosiaren ziurgabetasunak eragindako sufrimendua deskribatzen duten poemak irakurri genituen. Gaur medikuari erreparatuko diogu, pazientearen begietatik. Pazientea poeta denean, medikua eta medikuarekiko harreman gatazkatsua izan daitezke poema bat egiteko gai aproposak. (gehiago…)

Eskailerak

2015-02-07  //  Poemak, Poesia eta medikuntza  //  Iruzkinik ez

Donostia Ospitaleko Gipuzkoa eraikinean

Blog honetan ez ditut nire poemak jarri behar, are gutxiago paperezko liburu bat kaleratu berria dudala. Baina arauari salbuespen bat egingo diot gaur, arrazoi hauengatik: (1) garaian-garaiko eta tokian-tokiko poema delako, (2) elurrak poetak txoratzen dituelako, (3-4) familiari goraintziak bidaltzeko eta lagunei esker ona adierazteko modua delako: @makilipurdik azken bolada honetan harriekin tematuta nagoela jakinarazi eta gero, @txikerretxeak Ereñoko gorria zer den irakatsi zidan; fosilen gaia @ibaiztuetak ere gogoko du. Eta, bide batez, Leteri begi-keinu bat bere poema “Neguan izan zen” idatzi zuen tokitik. (gehiago…)

Basque Poetry app?

2015-02-01  //  Poemak  //  Iruzkinik ez

Autobuseko gazte guztiak, edo ia guztiak, beren smartphonei begira. Zertan? Whatsapp, jokuak, musika, etab. Bat baino gehiago Twitterren, Marca egunkariko kontuko txioak irakurtzen. Nik aplikazio jaitsi berri daukat, AEBetako Poetry fundazioak dohainik ekoiztutakoa Android eta Macerako. Mobilari astindu bat eman, eta poemak eskaintzen dizkizu, gaika edo bilaketak eginez. Ehunka poema ditu, garaikideak gehienak, Poetry Magazinetik zuzenean hartuak.

Salseatzen nengoela, hara hor Kirmen Uriberen poema batekin topatu naiz, “Musua” izenekoa (Bitartean heldu eskutik, Susa, 2001), Elizabeth Macklinek honela itzulia: (gehiago…)

Gaixokidetza (Jon Benitoren poema bat)

2015-01-26  //  Poemak, Poesia eta medikuntza  //  Iruzkinik ez

Otsailaren 27an, Lizardiren baratza irratsaioan, “Poesia eta medikuntza” saio berriari hasiera emango diogu. Asmoa da hilabetean behin bi poema hautatzea: bata, euskaraz idatzia, bestea itzulitakoa, kasu honetan Simon Armitagerena. Ezagutzen eta ezagutzen ez dugun gaixotasunaz arituko gara, zer nolako sufrimendua eragiten duen. Denok dakigun bezalako baldintza da hori –denok izan gara edo izango gara gaixo–, baina zailagoa izaten da komunikatzen. Gure bi poemek lan horixe egiten dute: diagnosiaren ziurgabetasunaren berri eman, pazientearen ikuspuntutik. Azken urteotan euskaraz idatzi diren poema berrien artean, kezka hori bera bikain adierazten du honako beste honek, Jon Benito idazle zarauztarrak Bulkada (Susa, 2010) bere azken poema liburuan argitaratua: (gehiago…)